Amăng anih pioh hơdor glăi tơlơi sô hơđăp hơmâo lu gơnam pơkra hăng pơtâo ƀơi anih djă pioh gru grua yôm phăn Gành Đá Đĩa, ƀơi să Tuy An Đông, tơring čar Dak Lak, mơng ataih, tuai ăt dưi hmư̆ er gông pơtâo glăk atông mut hrŏm hăng lu gông brô̆ pơkŏn. Hơdôm tơlơi adôh tui gru gra ngă hơkrŭ anun lĕ Cô gái vót chông, Tiếng đàn Ta Lư, Cô Gái Pako…ƀudah hơdôm tơlơi adôh phrâo ră âni hơmâo ƀing dra ngui atông hmư̆ mơ-ak biă mă. Er gông pơtâo atông mut hrŏm er gông brô̆ phrâo ngă lu mơnuih hor biă mă. Ayong Nguyễn Văn Sơn, tuai čuă ngui mơng ƀôn prong Hà Nội hok mơ-ak brơi thâo:

“Lơm rai pơ anai ƀing gơmơi ăt hmư̆ mơng ataih laih, hăng kâo lăi pơthâo brơi ană bă anai lĕ er gông pơtâo, hăng ƀing ană bă ăt hmư̆ lu wŏt laih. Kâo ƀuh gông pơtâo lĕ gông brô yôm phara amăng tơlơi ngui ngor, tơlơi hơdip mơda amăng rĭm hrơi mơng mơnuih ƀôn sang ƀơi hơdôm boh ƀon lan. Anai ăt lĕ gông brô̆ pơčeh rai mơng tơlơi bơwih ƀong rĭm hrơi amăng đang hmua”.

Yua dua ƀĕ mut poh ƀơi hơdôm boh pơtâo glông ber phara, ba glăi er mơñi ăt phara samơ̆ hmư̆ mơ-ak biă mă, amai Mai Thị Hàng, mơnuih mă bruă ƀơi anih bơwih brơi tuai čuă ngui Hồn Xưa, amăng anih djă pioh gơnam sô hơđăp Gành Đá Đĩa brơi thâo, 4 thun rơgao, ñu hơmâo lu mơnuih thâo kar hăng “mơnuih kơhnâo kơhnăk atông gông pơtâo”. Mơng pel ĕp blung a, truh ră anai, ñu hor biă mă hăng pioh mông rĭm hrơi kiăng hrăm atông hăng pel ĕp djuai gông brô̆ yôm phara anai.

“Ƀing gơmơi hrăm mă pô hăng đa hơmâo mơnuih pơtô brơi dong, dưi atông lu tơlơi adôh, er adôh ƀơi kual Dap kơdư ăt hơmâo, tơlơi adôh phrâo ăt hơmâo, Bolero ăt hơmâo mơn. Juăt atông hloh lĕ tơlơi adôh ƀơi kual Dap kơdư samơ̆ ră anai ƀing gơmơi atông lu tơlơi adôh phrâo kiăng tuai thâo. Mơguah ƀing gơmơi pơkra, bơ yang hrơi tlam hơmâo mông ƀing gơmơi atông tui tơlơi adôh, ƀing gơmơi ruă er mơñi brơi djơ̆”.

Ƀu djơ̆ ƀơi Gành Đá Đĩa, ƀơi anih djă pioh gru grua Tháp Nhạn, phường Tuy Hòa, tơring čar Dak Lak, ƀing hlăk ai-lu hloh lĕ đah kơmơi, ăt pơgôp ba gông pơtâo brơi lu mơnuih hmư̆. Amai Phạm Thị Mỹ Linh, dŏ ƀơi să Tuy An Đông, tơring čar Dak Lak brơi thâo:

“Kiăng thâo atông sa tơlơi adôh mơng gông pơtâo rơngiă mơng 5-6 blan, amăng 5-6 blan anun, dua blan blung amra hrăm atông brơi rơngan rơmoăn lĕ lu hloh. Juăt djă rơmut atông lĕ yôm hloh lơm phrâo hrăm atông, ta yua đeng tơngan djă hiưm pă brơi kjăp, atông hiưm pă kiăng hmư̆ er mơ-ak”.

Tui ƀing rơgơi kơhnâo, gông pơtâo lĕ djuai gông brô̆ sô hơđăp hloh ƀơi Việt Nam, mơng mơng đưm đă ră hlâo laih, hăng er mơñu bang mơtăm. Ƀơi anih djă pioh gơnam hơđăp Phú Yên, gông pơtâo Tuy An, arăng ĕp ƀuh mơng thun 1992, ră anai glăk hơmâo djă pioh hăng pơdă prưng kar hăng sa amăng hơdôm gơnam yôm sô hơđăp. Gông pơtâo anai sui dong mơng anai giăm 2.500-3.000 thun, yôm ƀiă hơdôm gông pơtâo kơ er mơñi yua hơmâo djop boh pơtâo, dŏ hiam hăng er mơñi tong ten. Yă Ly Ca, mơnuih mă bruă ƀơi anai brơi thâo:

“Gông pơtâo Tuy An hơmâo ĕp ƀuh ƀơi tơring čar Phú Yên thun 1992, hơmâo pơkra rai mơng pơtâo riolit pocia, hơmâo 8 boh pơtâo hăng hơdôm boh pơtâo anai glông ber phara mơn, yua anun ba glăi er mơñi ăt phara mơng hơdôm boh pơtâo”.

Mơng sa ring ñu hơmâo 8 boh pơtâo, ƀing rơgơi kơhnâo amăng ƀon lan hơmâo pơkra phrâo jing lu ƀiă dong, đa hơmâo truh 35 boh pơtâo, kiăng dưi atông wŏt hơdôm tơlơi adôh hơmâo er đĭ trun tơnap hloh. Ơi Nguyễn Minh Nghiệp, pô anih bơwih brơi tuai čuă ngui Hồ Xưa lĕ mơnuih ba jơlan hlâo amăng pơčeh pơkra gông brô mơng pơtâo Tuy An. Ơi Nghiệp brơi thâo, dong mơng thun 2013, ñu pơphun pel ĕp gông pơtâo sô hơđăp Tuy An laih anun pơƀut glăi hăng pơkra jing hơdôm djuai gông pơtâo phrâo.

“Pel ĕp gông pơtâo anai, kâo kơsem min hơdôm djuai gông brô̆ hơđăp Tuy An, ĕp boh pơthâo mơng Tuy An kiăng pơkra rai hơdôm djuai gông pơtâo hăng er mơñi phrâo tui ră anai. Ƀing gơmơi nao ĕp boh pơtâo ba glăi ƀoh pơkra, ngă hiưm pă brơi hiam kar hăng gông pơtâo Tuy An, mơng hơdôm hơpluh čô hlăk ai mơ̆ ră anai pơđĭ kyar jing dua hơpluh, tlâo hơpluh čô. Ră anai gông boh pơtâo gơmơi pơkra lu hloh lĕ 35 boh pơtâo. Boh pơtâo aset lơm atông hơtai ƀu dưi ôh, jai lu ƀoh pơtâo kah dưi atông er hơtai ƀiă”.

Ƀu djơ̆ kơnong lĕ gông brô sô hơđăp, gông pơtâo Tuy An ră anai jing sa amăng hơdôm gơnam bơwih brơi tuai čuă ngui gru grua yôm phara ƀơi kual Ngŏ dêh čar. Hơdôm boh pơtâo hăng tơngan ană mơnuih dưi pơkra rai gông brô̆ hăng er mơñi mơ-ak hloh, ƀu djơ̆ kơnong pơhưč tuai čuă ngui đôč ôh mơ̆ ăt pơlir amăng tơlơi hơdip, tơlơi adôh suang hăng gru grua mơng kual lŏn Tuy An, tơring čar Dak Lak ră anai./.