“Mơnuih apăn bruă nao B” anai lĕ arăng juăt lăi nao ƀing apăn bruă mơng kual Kơdư hăng pran jua tui hluai hor găn rơgao kơčong čư̆ Trường Sơn nao pơ kual Dơnung blah wang rơwang thun 1965-1975. Amăng mông ngă lơphet ƀơi Gia Lai, amăng hrơi mông yôm phăn hăng ol kơdol pran jua, 11 čô mơnuih apăn bruă nao B hăng ƀing mơnuih amăng sang anŏ kơ 22 čô mơnuih apăn bruă pơkŏn hơmâo čơkă mă hơdôm hră pơ-ar hơmâo djă pioh rơnăk amăng rơbêh 50 thun.

Hơdôm gơnam djă pioh hơmâo: ƀăng hrăm hră, hră čih mơ-it, grač, hră pơkrem ƀudah hră pơsit…anai lĕ kông ngăn mơ̆ ƀing apăn bruă, ƀing thâo thăi kual Kơdư mơ-it glăi anom bruă mut hrŏm gơnong glông, lơm tŭ ư tui pran hor pô nao pơ kual Dơnung yua bruă ngă hơkrŭ. Anai lĕ hơdôm tơlơi djă pioh yôm phăn kơ pran tơpă sit hăng đăo gơnang dơlăm amăng bruă pơklaih rơngai lŏn ia mơng rơnuk “rơbat nao” yua kơ lŏn ia.

Ơi Phạm Văn Nguyên (82 thun), sa čô nao pơtô hơmâo pơkiăo nao mă bruă pơ kual Dơnung thun 1972, ol kơdol pran jua lơm djă ƀơi tơngan hơdôm gơnam pioh dŏ glăi mơng rơnuk hlăk ai:

“Hrŏm hăng kâo, lơm anun hơmâo 5 čô adơi ayong nao hrŏm ha hrơi. Ră anai tŭ mă hră pơ-ar, kâo ol kơdol pran jua. Gơyut gơyâo hrŏm hăng kâo đa hơmâo mơnuih rơngiă laih, aka ƀu thâo dưi tŭ mă mơn. Hră pơ-ar anai lĕ gơnam djă pioh ƀu thâo wơr hăng kâo. Kâo dŏ hơdip pơ Gia Lai 53 thun laih, ră anai dưi pot glăi pơ anai lĕ tơlơi hok mơ-ak biă mă”.

Tơdơi kơ hrơi jao hră pơ-ar, tơring čar Gia Lai pok pơhai pơdă prưng “Rŭ đĭ kual lŏn drơ̆t Bazan”. Pơphun truh abih lơ 30/4 pơ anăp, pơdă prưng pơƀuh glăi thun blan blah wang hăng akŏ pơjing ling tơhan Gia Lai tơdơi kơ tơlơi pơkôl Geneve thun 1954 truh ră anai. Hrơi pơdă prưng hơmâo pơčlah jing 2 črăn lĕ “Găn rơgao rơnuk blah wang” hăng “Hrưn đĭ mơng kual glai rưng”. Mơng anun pơƀuh glăi hơdôm rơtuh hră pơ-ar, rup rap yôm phăn kơ bruă pơklaih rơngai Gia Lai (17/3/1975) hăng pơklaih rơngai kual Dơnung (30/4/1975), kah hăng hơdôm tơlơi gir run rŭ pơdong hăng pơđĭ kyar amăng tơring čar Gia Lai, mơng sa boh tơring čar kual čư siăng tơnap tap ƀơƀrư̆ jing ƀon lan pơđĭ kyar kơtang hloh.

Ơi Đỗ Xuân Quý, sa čô mơnuih amăng sang anŏ ƀing apăn bruă nao B, hrŏm hăng 4 rơnuk amăng sang anŏ mut hrŏm pơdă prưng ol kơdol brơi thâo:

“Kâo ol kơdol biă mă. Kâo hrŏm hăng sang anŏ, ană tơčô rai mơng anai kiăng kơ thâo gru grua mơng ơi yă hiưm pă ñu, kiăng ta tŏ tui, kiăng wai pơgang lŏn ia Việt Nam jai hrơi hơđong kjăp na nao”.

Mông jao glăi hră pơ-ar ƀing apăn bruă nao B hăng pơdă prưng “Rŭ glăi kual lŏn drơ̆t Bazan”, hơmâo pơphun lăp djơ̆ hrơi mông lŏn ia ta anăp nao tal hơdor glăi 50 thun hrơi pơlir lŏn ia jing sa, hơmâo pơgôp ngă lar hyu gru grua hing ang amăng tơlơi hơdip phrâo. Tơlơi anai kar hăng tơlơi pơtă pơtăn rơnuk tơdơi anai, hơdip djơ̆ hăng rơnuk ơi yă kiăng, hăng gơgrong pơgôp pơjing lŏn ia kơñ pơgi hiam klă./.