VOV4.Jarai - Hăng tơlơi kiăng pơhrŏ trun mrô sang anŏ rin hơđong kơjăp, hăng tơlơi pơmin “brơi gai wah đôč, anăm brơi akan ôh”, hơdôm hơbô̆ bruă bơwih ƀong mơng hơdră pơhrŏ trun mrô sang anŏ rin ƀơi Dak Lak hơmâo ngă tŭ yua. Mơng tơlơi pơplih hơdră ngă bruă, pơplih phun pla, hlô rông, jing pơđĭ tui prăk pơhrui, hơđong tơlơi hơdip kơ mơnuih ƀon sang kual tơnap.

Mơ-ak mơ-ai lăi nao kơnua čư pla phun keo lai čăt pơtah hiam, ơi Sùng Minh Phương, dŏ ƀơi plơi Ea Ƀar, să Čư̆ Pui, tơring glông Krông Bông brơi thâo: tơlơi dưi ngă anai lĕ yua hơmâo prăk mơng Kơčăo bruă pơhrŏ trun mrô sang anŏ rin hơđong kơjăp, djru pơplih phrâo phun pla. Hlâo adih, rơbêh 3 ektar lŏn krơng krơ̆i tui anai, sang anŏ ñu pla kơtơr, hơbơi plum, rơtă đôč, prăk pơhrui glăi aset biă, nua ñu ƀu hơđong yua hnun rin dŏ rin đôč. Blan 5/2019, mơng tơlơi djru pơhrŏ trun sang anŏ rin, ñu khin pla phun keo. Pla sui truh 4, 5 thun kah mơng dưi sĭ kyâo, samơ̆ prăk rông phun pla ñu aset, huăi glêh wai lăng đơi ôh, ta dưi pla plah phun pơkŏn mơn, yua hnun ñu hơđong pran pơplih phun pla. Ơi Sùng Mạnh Phương lăi:

“Hlâo adoh lŏn anai hơmâo gơmơi pla hơbơi plum, rông phun ñu glêh biă, pơhrui glăi ƀu hơdôm mơng hơmâo, ƀong lơi yua ta ngă mă ta đôč yơh. Mơng hrơi hơmâo gong gai djru ba pla phun keo lai, kâo lăng hơmâo lu tơlơi klă biă, nua ră anai pơmă mơn. 2 thun dong, glai rưng mơng sang anŏ gơmơi dưi pơhrui glăi prăk laih, kâo amra pla phun keo dong mơn, laih anun kiăng pok prong đang pla keo dong”.

Hơbô̆ bruă bơwih ƀong mơng kơnua čư̆, glai rưng ƀơi să tơnap tap Čư̆ Pui.

Ăt jing sa čô mơnuih hơmâo tơlơi djru mơng hơdră djru Kơčăo bruă pơhrŏ trun mrô sang anŏ rin hơđong kơjăp kual Dap Kơdư, mơng blan 8/2018, yă Hà Thị Hồng, plơi Ea Ƀar hơmâo pơplih 6 sao kơphê tha ƀu mơboh đơi dong tah hơdai pla phun čik huăi hơmâo drơi. Čik ƀơi Čư̆ Pui lăi hơjăn, Krông Bông lăi hrŏm lĕ boh ñu prong, ƀong rơčăm, mih biă yua hnun hơmâo arăng amuaih blơi ƀong. Ră anai, hăng nua sĭ mơng 15.000 truh 18.000 prăk/sa boh. Rơngiao kơ anun, hăng nua 1.000 prăk/anah phun čik, sang anŏ hơmâo hơmâo prăk pơhrui glăi giăm hơdôm pluh klăk prăk. Yă Hà Thị Hồng ră ruai:

“Sang anŏ kâo hơmâo tơlơi djru mơng kơčăo bruă 6 sao 6000 phun, tơdơi kơ anun sang anŏ blơi thim pla 1 ektar dong, thun adih mơboh laih. Pơmin thun anai sang anŏ gơmơi amra pok prong pla thim 8 sao dong”.

Kơčăo bruă pơhrŏ trun tơlơi rin rơpa ƀơi Dap Kơdư djru ba ană plơi ƀơi

Krông Bông pla phun čik.

Ơi Nguyễn Văn Tâm, Khua git gai Ping gah să Čư Pui, tơring glông Krông Bông brơi thâo: Čư̆ Pui lĕ sa tơnap tap mơng tơring čar Dak Lak, hăng 90% mơnuih ƀon sang djuai ƀiă. Yua hơmâo tơlơi djru mơng Kơčăo bruă pơhrŏ trun mrô sang anŏ rin kual Dap Kơdư, 3 thun rơgao, 200 ektar lŏn krơng krơ̆i anai hơmâo ană plơi hơdai pla phun keo, kyâo giar, čik lai, ba huăi hơmâo drơi, ba glăi prăk lu biă mă. Mơng tơlơi tŭ yua pla phun ƀơi kơnua – ƀơi glai, lu sang anŏ ƀơi Čư̆ Pui hơmâo rơkâo pla glai pơđĭ kyar tơlơi bơwih ƀong.

Hăng tơlơi gêh gal hơmâo lŏn prong, tơlơi bơwih ƀong gơnang glai rưng, biă ñu lĕ pla glai pơhrui kyâo pơkra gơnam, ăt jing sa amăng hơdôm jơlan pơđĭ kyar amăng rơwang thun pơ anăp. Ơi Nguyễn Văn Tâm brơi thâo, kơnong amăng thun 2021 anai, să Čư̆ Pui gir pla hơmâo 300 ektar glai rưng pioh pơhrui kyâo pơkra gơnam:

“Hluai tui djop jơlan hơdră mơng kơčăo bruă ăt kah hăng hơdôm tơlơi djru hăng sang anŏ rin ƀun mơng kơnuk kơna ta, să glăk pơtrut pla glai rưng. Yua tơlơi klă hiam pla glai ngă mơtah ƀơi kơnua čư̆ ƀu hơmâo kyâo, tal 2 lĕ huăi ngă tơhrô lŏn, tal 3 lĕ lŏn anai ƀu djơ̆ ôh či pla hơbơi pơtơi, yua hnun pla glai amra djru neh met wa hơmâo prăk lu hloh tơdơi kơ 5 thun pla glai. Ƀing gơmơi djru brơi hăng hơdră djru pơhrŏ trun hơđong kơjăp mrô sang anŏ rin, djru brơi mơnuih ƀon sang čan prăk mơng sang bruă prăk mă kơmlai ƀiă djru ba mơnuih ƀon sang pla glai”.

Tơlơi tŭ yua mơng hơbô| bruă bơwih ƀong gơnang kơ kơnua čư̆ - glai rưng ƀơi Čư̆ Pui djru kơ mơnuih ƀon sang pơplih hơdră ngă hmua, huăi dŏ tơguăn kơ pô hlơi djru dong tah, thâo mơneč mă hơdôm tơlơi gêh gal mơng plơi pla ĕp jơlan pơđĭ kyar bơwih ƀong lăp djơ̆. Anai lĕ hơdră ngă bruă mơng lu plơi pla ƀơi Dak Lak kiăng ngă tŭ yua hơdră bruă dêh čar pơtrun pơhrŏ trun hơđong kơjăp mrô sang anŏ rin.

Hương Lý: Čih – Siu H’Mai: Pơblang