VOV4.Jarai - Bruă dŏ rơkơi bơnai aka ƀu djŏp thun hăng dŏ glăi kơnung djuai sa drah kơtăk kah hăng ană anong ană wa glăk  ba glăi lu tơlơi sat răm, ƀu klă kơ lu sang anŏ, jing sa amăng hơdôm tơhnal yôm phun ngă ƀu klă mrô mơnuih, pơgăn bruă pơđĭ kyar bơwih ƀong huă mơnuih mơnam. Tơdơi kơ giăm 5 thun pơphun ngă tui Tơlơi pơtrun jơnum mrô 498 mơng Khua dêh čar, mrô mơnuih pơdô̆ rơkơi bơnai aka ƀu djŏp thun amăng kual mơnuih ƀon sang djuai ƀiă plai ƀiă laih. Ƀơi hơdôm boh tơring čar hơmâo lu mơnuih ƀon sang djuai ƀiă, bruă pơtô gah tơlơi hơdip đah kơmơi đah rơkơi, tơlơi phiăn hơmâo ba pơmut amăng bruă pơtô hrăm, bruă jơnum ngui gah rơngiao mông hrăm amăng sang hră, mơng ƀrư̆ pơplih laih tơlơi pơmin mơng ƀing čơđai, ană bă mơnuih djuai ƀiă.

Ngă tui tơlơi Pơtrun mrô 498 thun 2015 mơng Khua dêh čar, Jơnum min mơnuih ƀon sang tơring čar Nghệ An hơmâo pơtrun akŏ bruă mrô 599 kơ bruă ngă tui Kơčăo bruă plai ƀiă pơdô̆ rơkơi bơnai aka ƀu truh thun, hăng dŏ glăi ană anong ană wa kơnung djuai jê̆ giăm amăng kual mơnuih ƀon sang djuai ƀiă mơng tơring čar. Lu bruă ngă sit nik hơmâo pơphun kah hăng pơplông, pơtô pơblang kơ hơdôm tơlơi bơdjơ̆ nao hơmâo lăi nao laih ƀơi hơdôm boh sang hră amăng mông ngui ngor, hrăm gah rơngiao mông hrăm phun. Adơi Lương Thanh Thảo, čơđai sang hră gưl dua Lạng Khê, tơring glông Con Cuông, tơring čar Nghệ An lăi tui anai:

“Lơ̆m hmư̆ arăng pơtô pơblang lĕ kâo thâo hluh ƀu dưi dŏ rơkơi lơ̆m aka ƀu truh 18 thun laih anun ƀu dưi dŏ glăi kơnung djuai jê̆ giăm ôh. Tui anun amra ngă ta pô ta, ană bă ƀu hiam drơi jăn, ngă soh tơlơi phiăn dong”.

Să Nậm Nhóong, tơring glông Quế Phong, tơring čar Nghệ An lĕ sa amăng 12 boh să ƀơi Nghệ An hơmâo Anom bruă wai lăng Djuai ania tơring čar pơphhun ngă lăng hlâo Kơčăo bruă. Tui hăng ơi Lữ Trung Thành, Khua Jơnum min mơnuih ƀon sang să Nậm Nhóong, tơring glông Quế Phong, tơring čar Nghệ An, hlâo kơ thun 2015, rim boh să hơmâo pluh dôm čô mơnuih dŏ rơkơi bơnai ƀu djŏp thun, truh ră anai hơmâo aset tui laih.

“Jơnum min mơnuih ƀon sang să lăi pơthâo kơ abih bang ƀing khua, mơnuih apăn bruă, mơnuih ping gah hăng mơnuih ƀon sang, laih dong pơphun ngă djơ̆ tui kơčăo bruă. Mơng anun, plai ƀiă laih hơmâo mơnuih dŏ rơkơi bơnai mơng muai, dŏ glăi kơnung djuai ha drah kơtăk. Amăng thun 2017 hơmâo mơn mơnuih ngă soh tơlơi phiăn. Dong mơng anun truh ră anai huăi hơmâo dong tah”.

Ƀơi tơring čar Bắc Kạn, Anom bruă wai lăng Djuai ania tơring čar ăt git gai, ngă hrŏm hăng hơdôm anom bruă ngă Kơčăo bruă plai ƀiă hơmâo tơlơi pơdô̆ rơkơi bơnai mơng anet hăng dŏ glăi kơnung djuai ha drah kơtăk, hăng 11 hơbô̆ bruă hơmâo ngă lăng hlâo ƀơi hơdôm boh tơring hơmâo mơnuih djuai ania Mông, Dao kah hăng tơring glông Pắc Nặm, tơring glông Chợ Đồn...

Biă ñu Khul hlăk ai tơring čar Bắc Kạn ăt pơphun ngă tơlơi pơplông, adoh suang, ngă sen ƀơi hơdôm boh sang hră, plơi pla, pơplông hơduah ĕp tơlơi phiăn pơdô̆ rơkơi bơnai kơ ƀing čơđai. Amai Ma Thị Mận, Kơ-iăng khua Hlăk ai tơring čar Bắc Kạn brơi thâo: Hơdôm thun rơgao, bruă hyu pơtô pơgang pơgăn bruă dŏ rơkơi bơnai aka ƀu truh thun hăng dŏ glăi kơnung djuai jê̆ đơi, ha drah kơtăk hơmâo lăng kah hăng sa bruă yôm phun mơng ƀing hlăk ai tơdăm ngek dra muai ƀơi anai.

“Gơmơi hơmâo ngă lu bruă pơtô pơblang kah hăng ngă sen, čih glăi hơdôm tơlơi phiăn pơmut nao amăng tơlơi ngă sen. Mơng anun, kiăng arăng amuñ thâo hluh, hmư̆ tui, biă ñu hơmâo hơdôm anih pơtô pơblang hăng tơlơi Mông, Dao. Blung hlâo lĕ gơmơi pơƀut pơtô kơ ƀing hlăk ai čơđai muai. Rơngiao kơ anun lĕ amĭ ama ƀing čơđai ăt jing mơnuih kiăng thâo hluh djŏp tơlơi phiăn mơn. Yua dah biă ñu brơi ƀuh lu mơnuih dŏ rơkơi bơnai mơng anet, dŏ glăi adơi ayong amăng kơnung djuai lĕ yua amĭ ama pơgô̆”.

Tơdah tui hăng amăng thun 2016, Bắc Kạn hơmâo năng ai 200 čô mơnuih dŏ rơkơi bơnai ƀu djŏp thun lĕ amăng thun 2020 hrŏ trun 50%. Khă hnun, mrô tơlơi ngă soh ăt dŏ lu mơn. Bắc Kạn pơsit rơđah rơngiao kơ pơtô pơblang djŏp tơlơi kiăng mơnuih ƀon sang thâo hluh lĕ bruă ngă khut khăt mơng khua mua djŏp gưl, anom bruă, gong gai ăt jing kiăng biă mă. Bruă gum djru mơng abih bang anom bruă kơnuk kơna, khul grup mơng tơring čar truh pơ plơi pla lĕ tơlơi phun pơgăn hăng glŏm lui hlao tơlơi phiăn ƀu hiam pơdô̆ rơkơ bơnai mơng anet hăng dŏ glăi kơnung djuai ha drah kơtăk.

Mah bruă dŏ rơkơi bơnai mơng anet hăng dŏ glăi ană anong ană wa plai ƀiă mơn amăng hơdôm thun giăm anai, samơ̆ ăt aka djơ̆ hăng tơlơi kiăng mơng kơčăo bruă 498 lơi. Amăng rơwang thun 2021-2025, anom bruă čar hơdôm tơring čar kiăng sem lăng prong ƀiă dong bruăe dŏ rơkơi bơnai mơng muai hăng dŏ glăi ană anong ană wa kơnung djuai jê̆ giăm. Pơtrut bruă pơgăn glăi djŏp tơlơi taih amang djơ̆ ngă kơ ƀing čơđai kơmơi hăng čơđai đah rơkơi djuai ƀiă. Rơngiao kơ anun, kiăng ngă rơđah djŏp tơlơi pơkôl pơkă, bruă mă pơmut amăng Jơlan hơdră dêh čar pơđĭ kyar bơwih ƀong huă - mơnuih mơnam kual mơnuih ƀon sang djuai ƀiă hăng kual čư̆ siăng thun 2020-2025.

Siu H’Mai: Pơblang