VOV4.Jarai - 53 phung djuai ania ƀiă mơng Việt Nam hăng rơbêh 14 klăk čô mơnuih, dŏ ƀơi 51 boh tơring čar, ƀon prong, amăng anun hơmâo 382 boh să ƀơi guai dêh čar, lu hloh lĕ ƀơi kual Yŭ Kơdư, Dap Kơdư, Yŭ Dơnung hăng Yŭ kual Tong krah dêh čar. Ră anai, kual mơnuih ƀon sang djuai ƀiă hăng kual čư̆ siăng ăt jing kual tơnap hloh mơn, hơmâo mơnuih rin lu hloh mơn amăng dêh čar ta. Bruă akŏ pơjing Hơdră bruă Dêh čar pơđĭ kyar bơwih ƀong huă - mơnuih mơnam kual mơnuih ƀon sang djuai ƀiă hăng kual čư̆ siăng thun 2021-2030 lĕ hơdră bruă yôm, gum pơtrut tui anŏ klă, ngă plai ƀiă tơlơi aka ƀu klă, aka ƀu dưi ngă amăng bruă wai lăng djuai ania hăng ngă tui hơdră djru djuai ania ƀiă ră anai.

Gru tơhnal phun ba truh tơlơi anai lĕ yua kual mơnuih ƀon sang djuai ƀiă hăng kual čư̆ siăng lĕ anih hơmâo čư̆ glông, dŏ ƀơi guai dêh čar, lŏn tơnah ƀu pơlir nao rai ôh, hơmâo plung kơdư biă mă, adai hai ƀu lăp mơn, anih anom, sang dŏ kơƀah hloh pơhmu hăng anih pơkŏn amăng dêh čar; tơlơi pơplih ayuh hyiăng, tơlơi truh lŏn adai ngă kơtang hăng ƀu thâo hlâo ôh...Prăk pioh pơkra, ba hyu sĭ gơnam lu biă mă yua hnun tơnap biă mơng hơmâo arăng tuh pơ alin pơđĭ kyar bơwih ƀong huă - mơnuih mơnam. Prăk djru pơđĭ kyar bơwih ƀong huă - mơnuih mơnam kual mơnuih ƀon sang djuai ƀiă hăng kual čư̆ siăng ră anai ăt dŏ hơmâo lu đơi mơnuih pơtruh brơi, ngă gong jơlan nao pơgăp brơi amăng bruă man pơkra, wai lăng, krăp lăng; mơnuih mă bruă dŏ phara, dŏ ƀơi lu anih; aka ƀu pơsit rơđah ôh bruă gơgrong bruă mơng djŏp gưl, anom bruă yua hnun prăk tuh pơ alin ƀu rơ-ua đơi ôh; aka ƀu dưi tŭ mă tơlơi gêh gal hơmâo amăng kual, pơtrut đĭ tơlơi rơgơi mơng mơnuih ƀon sang kiăng pơtrut pơđĭ kyar abih bang ƀơi kual mơnuih ƀon sang djuai ƀiă hăng kual čư̆ siăng.

Bruă akŏ pơjing Hơdră bruă dêh čar pơđĭ kyar bơwih ƀong huă - mơnuih mơnam kual mơnuih djuai ƀiă hăng kual čư̆ siăng thun 2021-2030 jing hơdră pơsir bruă yôm, pơsit dưi hăng ƀu dưi ngă hơdôm tơlơi pơkă hơmâo Khua mua pơ ala mơnuih ƀon sang dêh čar pơtrun ƀơi tơlơi pơčrâo trun mrô 88/2019 QH14 lơ 18/11/2019. Laih dong, jơlan hơdră amra pơtrut đĭ hơdôm tơlơi dưi ngă, pơsir hĭ tơlơi dŏ tơdu, aka ƀu djơ̆ amăng bruă wai lăng djuai ania hăng ngă tui hơdră djru djuai ania ƀiă ră anai. Khua hơđăp pơ ala mơnuih ƀon sang dêh čar ta yă Nguyễn Thị Kim Ngân hơmâo lăi: tuh pơ plai amăng kual djuai ƀiă, kual čư̆ siăng lĕ tuh pơ plai kiăng đĭ kyar hơđong kơjăp, pơtrut tơlơi dưi ngă, tơlơi hơmâo amăng kual, pơkra hơdră pơƀut mơnuih mă bruă, laih dong juh alum, pơtô ba kiăng mơnuih ƀon sang djuai ƀiă hrưn đĭ, mă yua boh thâo ia rơgơi phrâo amăng bruă ngă hmua pơkra gơnam hăng amăng tơlơi hơdip, ƀu gưt dŏ amăng tơlơi rin rơpa dong tah. Khua hơđăp pơ ala mơnuih ƀon sang dêh čar ta pơsit:

“Bruă ngă hră pơtrun kơ tơlơi yôm anai lĕ sa tơlơi pơsit djơ̆ hăng tơlơi pơtrun mơng Ping gah, djơ̆ hăng Phiah phiăn; ăt ngă tui dong mơn tơlơi pơtă pơtăn mơng Wa Hồ hăng bruă wai lăng djuai ania, biă ñu lĕ djuai ania ƀiă dŏ pơ čư̆, dŏ gah kơdư, dŏ ƀơi guai lŏn ia, anih hơkrŭ đưm, kiăng hlơi hlơi lêng hơmâo asơi huă añam ƀong, hơmâo sum ao buh, dưi hrăm hră, amăng ƀrư̆ hrưn đĭ kơjăp, kiăng kual čư̆ siăng kiăo hmao mơnuih ƀon sang pơ kual dơnung, mơnuih ƀon sang jai hrơi trơi pơđao yâo mơ-ak.

Jơnum min wai lăng Djuai ania lĕ anom bruă hơmâo Kơnuk kơna jao bruă, laih anun ơi Hầu A Lềnh - Ding kơna apăn bruă Ping gah, Khua ding jum, Khua wai lăng Jơnum min djuai ania hơmâo Khua dêh čar ơi Phạm Minh Chính jao ngă Kơ-iăng khua apăn bruă git gai Hơdră dêh čar pơtrun pơđĭ kyar bơwih ƀong huă mơnuih mơnam kual mơnuih ƀon sang djuai ƀiă hăng kual čư̆ siăng thun 2021-2030. Khua ding jum, Khua Jơnum min wai lăng Djuai ania ơi Hầu A Lềnh brơi thâo:

“Ră anai Jơnum min wai lăng Djuai ania glăk ngă hrŏm hăng hơdôm Ding jum, anom bruă bơdjơ̆ nao čih pơkra hră pơ-ar, tơlơi pơkôl pơkă hơdră ngă bruă či pơdah pơƀuh kơ Khua dêh čar kĭ brơi mơng anai truh abih blan 9 thun 2021, hăng tơlơi gir lĕ amăng thun 2021 amra ngă giong abih tơlơi pơkôl pơkă, hơdră ngă bruă hăng hơdôm tơlơi pơtrun pơtô ba kiăng hơmâo tŭ ư hrŏm, djơ̆ hrŏm mơng Kơnuk kơna truh plơi pla, kiăng ngă jơlan hơdră anai klă hloh, tŭ yua hloh”.

Anih kiăng pơplih mơng Jơlan hơdră lĕ: să, plơi pla kual mơnuih ƀon sang djuai ƀiă hăng kual čư̆ siăng; sang anŏ, hơjăn pô mơnuih ƀon sang djuai ƀiă; sang anŏ, mơnuih djuai ania Yuan sang anŏ rin, giăm rin dŏ hơdip ƀơi să, plơi pla tơnap tap; anom bơwih ƀong prong, anom bơwih ƀong hrŏm, grup bơwih ƀong, mơnuih mơnam dŏ ƀơi kual tơnap tap.

Tơlơi gơñăm nao lĕ ngă plai ƀiă tơlơi pleh ploh amăng tơlơi hơdip, prăk pơhrui mơng kual mơnuih ƀon sang djuai ƀiă hăng kual čư̆ siăng pơhmu hăng tơlơi hơdip hrŏm amăng dêh čar; truh thun 2025 hrŏ trun 50% mrô să, plơi pla tơnap, truh thun 2030 ƀu hơmâo dong tah să, plơi pla tơnap đơi.

Hrơi blan ngă Jơlan hơdră lĕ 10 thun 2021-2030, kah pơpha jing 2 tal: tal sa 2021-2025 hăng tal 2 lĕ 2026-2030. Prăk pioh ngă amăng rơwang tal 1 thun 2021-2025 aset biă mă lĕ 137.664,95 klai prăk. Amăng anun prăk mơng Kơnuk kơna aset biă mă lĕ 104.954,01 klai prăk, prăk tuh pơ alin pioh pơđĭ kyar lĕ 50.629,16 klai prăk. Prăk pioh ngă amăng rơwang dua lĕ 2026-2030 him lăng hơmâo 134.270,70 klai prăk.

Tơlơi pơkă, hơdră ngă bruă phun pioh ngă tui Jơlan hơdră lĕ: tuh pơ plai ƀơi bruă yôm phun, hăng hơđong kơjăp, pơƀut kơ hơdôm boh să, plơi pla tơnap tap; pơsir hơdôm bruă aka ƀu djơ̆, mơnuih ƀon sang aka ƀu tŭ, bruă kiăng ngă ječ hloh; djru brơi sang anŏ rin, djuai ƀiă tơnap hloh. Pơhlôm ngă rơđah rơđông, kiăo tui tơlơi dưi ană mơnuih, pơtrut tơlơi dưi mơng pô hăng gum djru klă mơng abih bang mơnuih; pơtrut tui pran jua gir run mơng mơnuih ƀon sang djuai ƀiă; ngă tui hơdră: “Mơnuih ƀon sang kiăng, mơnuih ƀon sang thâo, mơnuih ƀon sang ngă, mơnuih ƀon sang pơčrông sai, mơnuih ƀon sang pel ĕp, mơnuih ƀon sang tŭ mă tơlơi klă”. Kah pơpha anih mă bruă, jao bruă kơ plơi pla amăng bruă akŏ pơjing, ngă tui Hơdră bruă lăp djơ̆ hăng tơlơi hơmâo, tơlơi gêh gal, gru grua boh thâo hiam mơng djŏp djuai ania, djŏp kual pơlir hăng bruă wai lăng hơkrŭ kơjăp bruă pơgang lŏn ia, tơlơi rơnuk rơnua...

Siu H'Mai: Pơblang