VOV4.Jarai- Amăng blan 8 hăng 9, hơmâo na nao tơlơi ruă [ă hyu kah hăng ruă hmơi, duăm đung drah, kơ[am [ong tơkai tơngan amăng bah lu biă mă, hơmâo tuh rơyuh kơ [ing c\ơđai [ơi [on prong Hồ Chí Minh hăng hơdôm boh tơring ]ar kual Dơnung.

{ing nai ia jrao bơngơt yua kơ tơlơi ruă [ă hyu anai amra tơnap biă c\i pơjrao, amra djơ\ lu djuai klin tơdah [u hơmâo hơdră pơgang glăi ta`.

{ơi sang pơjrai muai Nhi Đồng 2 – [on prong Hồ Chí Minh, amăng blan 8, mrô mơnuih nao khăm yua ruă đung drah rơbêh 1 rơbâo c\ô, đ^ ha mơkrah pơhmu hăng blan 7.

Truh blan 9, mrô mơnuih duam đung drah ăt đ^ tui mơn. Yap mơng lơ 1 truh lơ 25/9, sang ia jrao hơmâo khăm kơ rơbêh 1 rơbâo 124 wơ\t c\ô c\ơđai laih anun mrô đih glăi pơ sang ia jrao le\ 416 wơ\t c\ô.

Lơm duăm đung drah glăk gluh đ^ lu le\, mrô c\ơđai kơ[am [ong tơkai tơngan amăng bah đih pơ sang ia jrao ăt lu mơn [ơi 3 boh sang pơjrao muai gah [on prong Hồ Chí Minh.

Thun anai, Sang pơjrao muai mrô 2, hơmâo pơjrao ba rơbêh 1.000 c\ô c\ơđai ruă kơ[am [ong tơkai tơngan amăng bah. Kơnong amăng blan 8, hơmâo 425 c\ô ruă, đ^ ha mơkrah pơhmu hăng blan 7. Amăng anun hơmâo 2 c\ô ruă kơtang, suă jua hăng măi.

Kơnong [ơi Sang pơjrao muai mrô 1, hơmâo laih sa c\ô djai yua kơ[am [ong tơkai tơngan amăng bah. Kơnong 3 wơ\t hrơi tơjuh giăm anai, mrô c\ơđai ruă tơlơi ruă anai glăk do\ đih pơjrao đ^ 5 wơ\t pơhmu hăng thun hlâo.

Hơmâo truh 80% mrô c\ơđai glăk do\ pơjrao [ơi anih Tơlơi ruă [ă hyu – ruă arăt dlô (Nhiễm – Thần kinh) yua kơ[am [ong tơkai tơngan amăng bah. Mrô c\ơđai ruă kơ [am [ong tơkai, tơngan amăng bah kho\m đih pơ sang ia jrao amăng blan 9 lêng mơng 15 blan truh 25 blan.

Ơi ia jrao Trương Hữu Khanh, Khoa anom pơjrao tơlơi ruă [ă hyu – ruă arăt dlô, sang pơjrao Muai mrô 1 brơi thâo, hơmâo lu mơnuih ruă kơ[am [ong le\ yua virus EV 71 (Enterovirus 71) ngă:

‘’Hơdôm thun hlâo adih, mrô c\ơđai ruă kơ[am [ong tơkai tơngan, amăng bah yua virus EV71 ngă aset biă, samơ\ giăm anai, rơbêh 50% mrô c\ơđai ruă yua virus anai ngă.

Djuai virus anai lar hyu ta` biă laih anun ngă ruă kơtang tui. Hăng tơlơi ruă kơ[am [ong tơkai tơngan amăng bah yua virus 71 ngă amra hu\i biă, yua tơlơi ruă pioh glăi kơtang biă, [u djơ\ tơdu tui hăng virus pơko\n ôh’’.

Tui hăng Kơ-iăng nai prin tha – Nai tha prin Phan Trọng Lân, Khoa anom Pasteur [on prong Hồ Chí Minh virus EV 71, ngă pô ruă djai ngôt, ruă truh arăt dlô, ruă hơtai boh, ba truh tơlơi djai bru\.

Anom bruă ia jrao ăt pơsit mrô mơnuih djai [ơi kual Dơnung yua kơ[am [ong tơkai tơngan amăng bah ngă.

Hro\m hăng kơ[am [ong tơkai tơngan amăng bah, amăng blan 8 hăng 9, klin hmơi [ơi hơdôm boh tơring ]ar kual Ngo\ Dơnung lêng đ^ lu biă pơhmu hăng tơđar hơdôm thun giăm anai.

Dong mơng ako\ thun truh ră anai, Đồng Nai hơmâo mrô mơnuih ruă hmơi lu hloh amăng kual hăng 136 c\ô mơnuih, tui tlôn le\ Bình Dương, Bà Rịa- Vũng Tàu hăng [on prong Hồ Chí Minh.

Kơ-iăng Nai prin tha – Nai tha prin ơi Phan Trọng Lân pơsit, yua tơlơi juăt nao rai kơplah wah tơring ]ar anai truh tơring ]ar adih, laih anun mrô tlâ|o jrao pơgang [u dưm knar ôh, yua anun yơh amu` biă mă ngă klin hmơi đ^ lu.

Yua anun, [ơi hơdôm boh tơring ]ar hơmâo mrô mơnuih mơng ataih rai do\, kho\m kiăng tlâ|o jrao pơgang lu hloh:

‘’{ơi anăp le\ ta kho\m sem lăng abih bruă tlâ|o jrao pơgang, biă mă `u le\ bruă mơnuih đuăi hyu do\, kho\m pơsit djơ\ lăp gah bruă ia jrao, kiăng [uh mrô c\ơđai amăng thun amu` c\i hơmâo tơlơi ruă.

Bơ yôm biă mă `u le\ hăng hơdôm boh tơring ]ar, sem glăi abih, ngă hiưm pă kiăng mơnuih [on sang hơmâo pran pơgang glăi klin duam ruă’’.

Khoa Sang bruă Pasteur [on prong Hồ Chí Minh pơtă hlâo kơ tơlơi hơmâo klin hmơi gluh đ^ [ơi djo\p tơring ]ar. Ơi ia jrao Lê Hồng Nga – Khoa anom Wai pơgang tơlơi ruă [ă hyu gah Anom ia jrao pơgang [on prong Hồ Chí Minh brơi thâo, ăt kah hăng tơlơi ruă kơ[am [ong tơkai tơngan, amăng bah, bruă pơtrut đ^ ngă agaih, hơdjă [ơi sang hră, djơ\ hăng bruă kiăng kah pơpha anih do\, tơdah [uh pô hlơi ruă, amra ngă hơdư\ [iă klin hmơi [ă hyu:

‘’Anom ia jrao [on prong pơtă hlâo kơ abih bang anih wai lăng c\ơđai, [ing nai kho\m pơtô ba [ing c\ơđai le\ ba ană bă nao tlâ|o jrao pơgang hmơi djơ\ hrơi pơkă. Hăng anom ia jrao le\ Gơnong ia jrao git gai ngă bruă khut khăt hăng bruă lăi pơthâo tơlơi ruă [ă hyu, wai lăng klin kman amăng sang ia jrao’’.

Hăng klin duam ruă tơnap tui anai, [ing nai ia jrao pơtă hlâo: [ơi hơdôm anom bruă pơkra pơjing hăng măi mok – anih pơ[ut lu mơnuih mă bruă aka [u tlâ|o jrao pơgang hmơi [udah tlâ|o [u djo\p, tơring ]ar kiăng ngă hro\m kjăp hăng anom bơwih [ong c\i sem glăi, pơtô pơblang tlâ|o jrao kơ mơnuih mă bruă.

Hơjăn tơlơi ruă kơ[am [ong tơkai tơngan amăng bah hăng duam đung drah, yua aka [u hơmâo văcxin pơgang, yua anun mơnuih mơnam kiăng [ong hơdjă, hơdip agaih, gơnam ngui mơng [ing c\ơđai kho\m hơdjă, laih anun tơkai tơngan rao rơgoh kiăng pơgang glăi klin.

                                                                Siu H’Mai: Pô c\ih hăng pôr