Tây Nguyên: Những bất ổn trong việc đảm bảo an toàn hồ đập Thủy điện, thủy lợi.

Kual }ư\ siang hơmâo rơbeh 1.400 bơnư\ ia, sang măy drai ia pui lơtrik anet, pro\ng. Thu\n blan laih rơgao, hlăk hơdôm bơnư\ sang măy drai ia pui lơtrik pơ]ah na nao, ngă brơi mơnuih [ôn lan hơd^p [ơi kual yu\ sang măy ru\ng răng pran jua kơ mơnuih, gơnam tam. Bôh nik `u bơyan hơjan hlim truh laih.

            Sui mơng anai  rơbeh 10 hrơi, mơguah lơ 1/8/2014, bơnư\ ia sang măy drai ia pui lơtrik Ia Krêl 2  [ơi tring glông Đức Cơ, tring ]ar Gia Lai pơ]ah răm. {ơi anai mơn, rơbeh 1 thu\n hlâo dih ăt pơ]ah mơn. Tơlơi pơ]ah tal 2 anai huăi ba truh tơlơi djai ana\ mơnuih ôh, samơ\ hasa tơlơi hu^ rơhyưt [u thâo abih ôh. Tal blung le\ yua kơ pô tuh pơ alin, kh^n pơ ala brơi ana\ mơnuih, gơnam tam mơnuih [ôn lan, wa\n hla [ai ha\ng adai. Sa boh  sang măy drai ia pui lơtrik jua kơtang `u 5,5 MW, dơnao ia pro\ng hơdôm klăk m3 ia, man pơdơng [u djơ\ tui ha\ng ]ih pơkra hlâo, mă pơhrui lui prăk mơng sang măy anai, ma\ kơ pô, hdôm ring bruă yôm kah ha\ng bơnư\ ia pơgăn ia tơhram. {ơi ano\ bơnư\ phu\n pơ]ah laih, kh^n bư\ bơnư\ ia jăng jai [u kơja\p, pioh pơkrem ia ama\ng bơyan hjan hlim [ơi kual ]ư\ siang, [u hmư\ tui ôh tơlơi rơkâo mơng [irô hơmâo tơlơi dưi, laih anu\n go\ng gai plơi pla pơ\ anai. Ơi Lê Vinh, khua g^t gai [irô man pơdơng tring ]ar Gia Lai pơblang glăi: “ Gơ`u ngă ]a [ơi anu\n. Gơ`u hu^ man pơdơng gio\ng, ia [ơi dơnao thu h^, gio\ng bơyan hjan abih laih, ia [u hơmâo tah, pioh đua\i dar măy. Man pơdơng gio\ng bơnư  le\, kho\m hơmâo ia [ơi anu\n, kiăng la\i gơ`u ham khom brơi ia do\, [u djơ\ kiăng ia rô đua\i ôh, kiăng lăi an gian [ia\, pioh glăi ia”

            Bruă bơnư\ Ia Krêk 2 pơ]ah, [u hơmâo pơm^n truh ôh tơlơi bơvih [o\ng huă mơng pô tuh pơ alin, damơ\ gơnam tam mơnuih [ôn lan laih anu\n rơbeh 400 ha đang kyâo bôh trôh ia kơr pơđua\i abih ba\ng tui ha\ng ia l^p yơh.

            {u djơ\ hjăn kơ  sang măy drai ia pui lơtrik Ia Krêk 2 đô] ôh, jing hơdôm thu\n giăm ha\ng anai, tơlơi truh [ơi hdôm sang măy drai ia pui lơtrik ane\t [ơi kual }ư\ siang anai hơmâo na nao, thu\n 2011 Sang măy drai ia pui lơtrik Đạm Bol, tring ]ar Lâm Đồng, đing ia  `u pơ]ah, ngă rai 1 ]ô mơnuih djai, 4 ]ô mơnuih rơka rơka], thu\n 2013 Sang măy drai ia Đắc Mék 3  [ơi tring glông Đắc Glây, tring ]ar Kon Tum pơ]ah giăm 100 mét, pơdo\ glăi tơlơi răm rai ktang bia\ mă , [u hmâo hget ôh pơ ala glăi.

            Rơngiao kơ tơlơi [u hơmâo rơnuk rơnua brơi kual gah yu\ sang măy, hơmâo lu sang măy drai ia pui lơtrik [ơi kual }ư\ siang, do\ hơmâo na nao tơlơi hu^ rơhyưt hdôm boh [ôm ia. Kah ha\ng [ơi tring ]ar Dak Lak, hơdôm rơtuh sang măy drai ia pui lơtrik anet ( Bơnư\ glông rơbeh 12 met, ia ama\ng dơnao  anet rơbeh 3 klăk mét khối ia), glăk pơgăng wai lăng [u klă ôh mơng hơdôm să, [ơi ano\ `u [ơi plơi pla, amra ba rai tơlơi truh [u hmao thâo ôh. Kơnong ama\ng bơyan hjan thu\n hlâo dih đô], bơnư\ Ea Drăng pơ]ah mơn, ngă brơi abih băng kual yu\ kơ bơnư\ ia mơng Ea H’Leo truh pơ\ Ea Sup, ia l^p abih ba\ng, ngă rai 11 ]ô mơnuih djai, hdôm rơbâo phu\n bôh trôh răm abih. Ăt thu\n hlâo dih mơn 3 boh bơnư\ ia [ơi tring ]ar Dak Lak, ăt pơ]ah mơn. Tơlơi anai amra hơmâo ama\ng bơyan hjan thu\n anai.

            Ơi Lê Gia Dậu, khua g^t gai công ty, wai lăng bơnư\ ia tring ]ar Dak Lak lăi tui anai; kiăng bơnư\ ia kơja\p, kho\m hơmâo tơlơi  g^t gai hro\m hơb^t, pơđoh ia djơ\ tui ha\ng bôh thâo ia rơgơi: “ Tơlơi yôm hloh le\, dơnao ia rô  na nao [ơi hơnoh ia, kiăng lăi `u pơdjơ\ nao rai, bruă wai lăng hiưm pă, kiăng hơmâo rơnuk rơnua, hasa tơlơi yôm bia\ ma\, yua dah hmâo tơlơi truh amra ba rai hdôm ring bruă [ơi hơnoh ia rô anu\n, ba rai tơlơi răm rai [ơi kual yu\. Tơlơi kơ hơdôm mơnuih wai lăng, khom thâo rơgơi, thâo hluh `u. Sa boh ring bruă pro\ng, jao brơi plơi pla, [ơi ano\ `u Hợp tác xã rông akan hdang wai lăng. Dah anu\n brơi ia rô găn nao bơnư\ ia, [u djơ\ dơng tah”

            Ơi Lê Gia Dậu ăt brơi thâo tơlơi hmâo s^t nik, bruă lăi lui hlâo ia ling dâu\ ră anai [ơi Dak Lak, ngă tui sui bia\ mă tui ha\ng tơlơi pơkă. Yua lo\n [ia\ thong, ia rô anet tơlơi thong nhu prong, tui anu\n yơh hrơi mông ia ling [ơi hơdôm bơnư\ ia mơng 3 mông truh 7 mông, tơdơi hjan gio\ng. Samơ\ ră anai, hră pơar mơng go\ng phu\n lăi lui hlâo hyuh hyang hjan ang^n lăi pơthâo brơi hrơi mông le\ 12 mông. Tui anu\n [u thâo pơ pha  [ơi bơnư\ ia, yua ia ling dâu\ truh laih.

            Tui ha\ng ơi Mai Trọng Dũng, khua [irô g^t gai bơnư\ ia tring ]ar Dak Lak lăi, tring ]ar anai hơmâo 140 boh bơnư\ ia răm rai laih, rơnoh prăk man pơkra glăi 700 klai prăk. Samơ\ tring ]ar kơnong brơi 20 klai prăk đô]. “ Tring ]ar hơmâo g^t gai tru\n [irô hơmua pơdai ha\ng pơđ^ kyar [ôn lan phrâo, ăt kah ha\ng hdôm [irô pơ djơ\ hro\m, laih anun plơi pla kho\m nga\ hro\m, hơmâo jơlan hdră jăng jai, kiăng bơnư\ huăi pơ]ah. Bơhơmutu `u, ako\ bơyan hjan, kho\m hyu lăng glăi abih băng bơnư\ ia, boh nik nhu hdôm ring brua\ bơnư\ ia răm laih, kiăng hơmâo hdră ngă hro\m man pơkra glăi, laih anu\n hdôm plơi pla kho\m mă keh prăk pơkrem pơ phlôm, pioh man pơdơng jăng jai. Laih anu\m mơna] mă rơnoh prăk. Kah ha\ng prăk pơgăn phang khôt, pioh man pơdơng glăi hơdôm bơnư\ ia răm, [u brơi pơđom ia tah, kah hăng thu\n 2013 hmâo 3 boh bơnư\ ia, kho\m pơđoh ia, [u brơi ôh bơnư\ ia pơ]ah”.

{ơi kual }ư\ siang hmâo 1.400 boh bơnư\ ia, sang măy drai ia pui lơtrik.. Ama\ng anu\n hmâo lu dơnao ia, drai ia pui lơtrik [u hơmâo tơlơi rơnuk rơnua ôh, bôh nik `u hơdôm sang măy drai ia pui lơtrik man [rô ha\ng anet. Ơi Hoàng Văn Thắng, kơ iăng khua g^t gai [irô Ding jum hơmua pơdai ha\ng pơđ^ kyar [ôn lan phrâo lăi tui anai: “ Tơlơi rơnuk rơnua brơi bơnư\ dơnao ia, [u djơ\ hơja\n man pơkra glăi đô] ôh, kho\m pơđ^ h^ tơlơi thâo g^t gai wai lăng. Hơdôm bruă anu\n dưi ngă mơtăm yơh. Yua kơ anu\n yơh, ]ang rơmang hơdôm [irô hơmua pơdai hăng pơđ^ kyar [ôn lan phrâo, kho\m pơđ^ h^ tơlơi thâo wai lăng abih băng bơnư\ ia ama\ng thu\n anai. Yua dah bơnư\ ia hơmâo pơ]ah le\ lu bia\ mă”.

Sang măy drai ia pui lơtrik, bia\ mă `u hơdôm bơnư\ ia ba glăi yôm pơ pha\n pro\ng pr^n bia\ mă ama\ng tơlơi ngă hmua, nga\ hơđo\ng tơlơi hơd^p mơda lu mơnuih [ôn lan ngă hơmua [ơi kual }ư\ siang anai. Khă anu\n hay, `u amra ba rai tơlơi hu^ rơhyưt bia\ mă, [u hmao thâo ôh ana\ mơnuih, gơnam tam mơnuih [ôn lan hơd^p [ơi kual yu\ bơnư\ ia. Tơlơi truh anai ta dưi be\ beng, tơdah prăk kăk glăi ta`, laih anu\n jơlan hdră wai lăng kơja\p dơng mơng bruă tui lăng, man pơdơng, ăt kah hăng bruă đua\i dar, khho\m hơmâo pran jua gơgro\ng ba. Yua kơ anu\n [ơi mông mă bruă ha\ng khua g^t gai [irô jơnum min mơnuih [ôn lan tring ]ar Gia Lai, tơdơi kơ sang măy drai ia pui lơtrik Ia Krêl 2 pơ]ah. Khua ding jum Công thương, ơi Vũ Huy Hoàng, hmâo lăi, kiăng ngă rơđah bruă mă kơ rim pô, khul gru\p pơđjơ\ truh, năng ai amra hmâo jơlan hdră phăk tơhơmal, tơdah ba rai tơlơi răm rai pro\ng: “ Wơt dah ring bruă bơnư\ ia anet, samơ\ kho\m pel e\p ten, kiăng nga\ tui djơ\ tơpă tơlơi,  phiăn juăt. Hdôm tơlơi soh glăi ama\ng bruă man pơdơng sang măy drai ia pui lơtrik, bôh nik `u hdôm ring bruă hu^ rơhyưt, pơgun truh lo\n glai adai rơhoong, ba rai tơlơi răm rai kơ mơnuih [ôn lan, kho\m mă phat kơđi kơtang hăng ta`, ngă tơlơi hrăm brơi hdôm công ty pơ\ ko\n”./.

Pơblang hăng pôr :  Rơluch Xuân