VOV4.Jarai - Tal jơnum lok 2, Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang dêh čar ta tal 15 hmâo pơđut tơdơi kơ 16 hrơi ha mơkrah mă bruă ječ, hmâo akô̆ tlôn, tơpă hăng gơgrong prong. Sa tal jơnum hmâo pơhư̆č lu mơnuih đing nao, mơnuih ƀôn sang amăng đơ đam dêh čar, lom mơ̆ Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang hmâo lu tơlơi, pơplih tañ, pơčeh phrâo amăng pơphun tal jơnum djơ̆ hăng djop tơlơi. Hăng lu hơdră pơsit dưi lăng nao, Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang glăk jai hrơi pơdah pran jua gơgrong hlâo, pơplih phrâo hăng gơgrong prong hlâo kơ pơsit lu tơlơi yôm phăn mơng lŏn ia.

Rơbêh kơ ha mơkrah blan rơgao, hơdôm mông bơkơtuai mơng Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang hur har hăng hơdôm tơlơi phrâo hloh bruă pơgang, pơgăn klin Covid-19, tơlơi hơkrŭ glăi bruă pơđĭ kyar bơwih ƀong – mơnuih mơnam hăng pơdŏng, ngă giong hơdră pơkă. Hăng pran jua Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang mă bruă, tô̆ tui dong gru grua pơplih phrâo hăng tuh rơyuh” kah hăng amăng tơlơi pơhiăp pok phun tal jơnum mơng Khua git gai wai lăng pơ ala mơnuih ƀôn sang dêh čar ra ơi Vương Đình Huệ lĕ, hơdôm bruă mă amăng tal jơnum lok 2 brơi ƀuh Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang glăk sit nik gơgrong hlâo, pơplih phrâo hăng gơgrong kiăng jai hrơi djơ̆ hăng tơlơi kiăng, tơlơi rơkâo mơng mơnuih ƀôn sang.

Pơphun amăng hơdôm hrơi klin Covid-19 dô̆ ngă tơnap, ƀu thâo him lăng, pơ ala kơ bơkơtuai ƀơi anăp, ƀơi tal jơnum anai, hơdôm mông bơkơtuai lăng nao rai mơng ataih pơphun lu hloh. Rơwang ataih ƀu ngă tơdu pran jua hur har, bruă gơgrong mơng rim Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang ƀơi grŭp bơkơtuai ƀơi plơi pla. Khua pơ ala Trịnh Thị Tú Anh, grŭp Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang tơring čar Lâm Đồng pơsit:

“Tal jơnum anai hmâo lu truh kih. Amăng tơlơi klin ruă pơplih tơnap, ƀing ta hmâo pơphun laih tal jơnum pơhlôm, ƀing ta hmâo pơphun tal jơnum lăng nao rai mơng ataih ăt truh kih mơn ƀơi lu bôh tŭ yua. Sa lĕ, hră pơ-ar prăp lui klă, mơ-ĭt djơ̆ hrơi kiăng khua pơ ala gum hrom. Dua lĕ, djru gum kah hăng hơdră mă yua măi mok, glông pơđoh pơhlôm hluh gah. Tlâo lĕ bruă ia jrao pơhlôm kơ khua pơ ala, mơnuih bơwih bruă dưi pok pơhai klă”.

Tơlơi yôm phăn ƀơi tal jơnum anai lĕ hơdôm mông bơkơtuai ƀơi grŭp hăng ƀơi sang jơnum kơ bơwih ƀong mơnuih mơnam hăng ngăn drăp, hơdôm tơlơi gum pơhiăp hăng bơkơtuai leng kơ nao dơlăm, ĕp tơbiă bôh than kiăng pơsir hơdôm anô̆ bơdjơ̆ nao mơng klin Covid-19 truh tơlơi suaih pral, tơlơi hơdip mơnuih ƀôn sang hăng hơdôm tơlơi tơnap mơng bruă bơwih ƀong glăk gơgrong ba prong mơng klin ruă. Lom anun bruă bơwih ƀong dô̆ tơdu; prăk yua hăng pơhrui ngăn drăp bưp lu tơlơi lông; pơpha, pơsir prăk yua kơ bruă hrom jing phun dưi ba tơbiă pơtlaih abih; jơlan hơdră dăp glăi bruă bơwih ƀong glăk kaih... lĕ tơlơi yôm phăn lom anai tañ pơdŏng hăng pơphun ngă tui khop Jơlan hơdră hơkrŭ glăi, pơđĭ kyar bơwih ƀong – mơnuih mơnam hăng hơdôm jơlan pơsir, hơdră pơplih, hmâo phun than, bôh yôm, dưi ngă. Amăng hơdôm hrơi tơnap tap,  Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang ăt pơsit djă pioh mơn tơhnal pơkă kơ đĭ kyar mrô gơnam amăng lŏn ia (GDP) năng ai ñu 6-6,5%, tơlơi anun pơdah pran pơsit prong mơng Gong gai dêh čar, hrom hăng anun kiăng pơhlôm djơ̆ hrom, pơplih tañ amăng ngă tui hơdôm tơhnal pơkă mơng lŏn ia 2022. Khă hnun hai kiăng dưi hmâo tơhnal pơkă tui anun ăt khom hmâo tơlơi hrưn đĭ khop hloh dong. Khua pơ ala Phạm Văn Hòa, grŭp  Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang tơring čar Đồng Tháp lăi lĕ:

“Tơhnal pơkă GDP mơng 6-6,5% lĕ yôm phăn biă, jing tơhnal hrưn đĭ biă mă. Ƀing Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang dô̆ pơmin glăi kơ tơhnal pơkă anai. Khă hnun hai, anai lĕ tơhnal pơkă hrưn đĭ mơ̆, hrưn đĭ khom dưi amăng thun anai. Ƀing ta pơsit hơdip hrom hăng Covid-19, pơwot glăi tơlơi hơđong phrâo, hăng tơhnal pơkă anai amra hrưn đĭ lu biă, đing nao khop kah mơng dưi. Kơnong kơ ƀu đing nao ƀiă thơ, hơdră pơkă, hơdră bruă pha ra ngă gal brơi kơ anom bơwih ƀong, biă ñu hơdôm anom bơwih ƀong FDI lĕ hơdôm anom bơwih ƀong hmâo tơhnal ngă mơtăm. Gơñu mơ̆ pơdơi bruă hă kâo pơmin GDP mơng 6-6,5% amra tơnap biă mơng dưi ngă”.

Hăng pran jua tơpă hăng gơgrong, tal jơnum lok 2 hmâo ngă giong laih phun jơlan hơdră ba tơbiă. Gru ƀuh rơđah amăng tal jơnum anai lĕ bruă pơdŏng tơlơi phiăn hăng bruă hluai tui 2 rơwang bruă tơlơi phiăn, gum pơhiăp 5 mơta rơwang bruă phiăn, mă yua 12 tơlơi pơtrun pơsit. Lăp đing nao, tal blung a Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang pioh mông lăp djơ̆ kiăng bơkơtuai bruă ngă tui hơdră bruă, hơdră pơkă hră pơgang gah mơnuih mơnam, wai lăng mă yua Keh prăk pơgang gah mơnuih mơnam hăng bruă pơtrut kơtang ngă tui hơdră bruă, tơlơi phiăn pơgang gah ia jrao, anăp nao hră pơgang gah ia jrao abih bang mơnuih ƀôn sang. 4 Tơlơi pơtrun pơsit kơ sa dua hơdră pơkă, hơdră bruă pha ra pơđĭ kyar ƀôn prong Hải Phòng hăng hơdôm bôh tơring čar Thanh Hoá, Thừa Thiên Huế ăt dưi pơphun ĕp lăng mơn. Tơlơi pơplih mơng 4 bôh tơring čar amra jing pơtrut tơlơi lar hyu anô̆ bơdjơ̆ nao truh hơdôm kual bơwih ƀong hrom mơng đơ đam dêh čar.

Tŏ tui hơdôm rơwang bruă hlâo, bruă tơña dưi pơplih phrâo dong. Hơdôm tơlơi hang tơngia mơng tơlơi hơdip, hơdôm tơlơi pơmin, čang rơmang mơnuih ƀôn sang hmâo ba truh bruă jơnum amăng mông tơña blung a mơng rơwang bruă tal 15. Lu Khua pơ ala tal blung a gum bruă Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang hmâo pơdah pran jua, bôh thâo ƀơi anăp hơdôm tơlơi hang tơngia hloh ba tơbiă. 4 čô Khua Ding jum anun lĕ: Ding jum ia jrao; Ding jum wai lăng mơnuih mă bruă, tơhan rơka ruă hăng mơnuih mơnam; Ding jum pơtô pơhrăm; Ding jum kơčăo bruă hăng tuh pơplai tơpă ară laih, ƀu bĕ, yap wot hơdôm tơlơi tơña tơnap. Tơlơi anai brơi ƀuh, mơnuih apăn akô̆ hơdôm mơta bruă thâo rơđah bruă gơgrong amăng črâo ba hăng git gai yak rơgao hơdôm hrơi tơnap tap akă hmâo mơng hlâo, amăng ƀrư̆ pơtlaih brơi hơdôm tơlơi dô̆ gun, akă dưi ngă. Khă ƀu djơ̆ abih bang hơdôm tơlơi lăi glăi leng kơ ba truh bôh than djơ̆ pran, samơ̆ hmâo pơsit hơdôm bruă hmâo ngă, lăng glăi hơdôm bruă akă dưi ngă kiăng hmâo jơlan gah, pơplih pơkra hmao tlôn hloh. Khua pơ ala Vũ Trọng Kim, grŭp Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang tơring čar Nam Định pơsit:

“Khua Ding jum kơčăo bruă hăng tuh pơplai hmâo lăi glăi hơdôm tơlơi yôm phun. Samơ̆ tơlơi kâo ba tơbiă lĕ akă dưi lăi glăi. Kâo pơmin pơ̆ anăp anai dưi lăi glăi, ƀu djơ̆ pioh abih tal jơnum anai truh tal jơnum pơkon ƀu hmâo tơlơi lăi glăi lĕ ƀu dưi ôh. Khua Ding jum khom gum hrom hăng hơdôm Ding jum pơkon, amăng bruă mă mơng Gong gai dêh čar git gai kiăng dưi ngă klă hloh bruă wai lăng lŏn drŏn, pơhlôm hơđong lŏn ia plơi pla amăng hơdôm anih anom ƀing ta kiăng pơgang”.

Biă ñu, git gai hơdôm mông tơña mơng Khua git gai wai lăng pơ ala mơnuih ƀôn sang dêh čar ta ơi Vương Đình Huệ pơplih tañ biă, hmâo akô̆ tlôn, pơsit jơlan gah rơđah, pok jơlan brơi “klă” jing pran jua hur har hăng hmâo tơlơi gơgrong ƀơi anăp hơdôm tơlơi prong mơng lŏn ia. Pô ba jơlan, pok jơlan anăp nao pơsir rơđah hơdôm tơlơi mơnuih pơ ala hăng mơnuih ƀôn sang đing nao; rơkâo mơnuih tơña ber, tum djop, djơ̆ mơta tơlơi dưi ruah mă tơña. Phun bruă git gai thâo pơplih tañ mơng pô git gai, pơsit pran jua mơng ƀing Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang, bruă gơgrong mơng ƀing pơtrun bruă hmâo pơjing mông lăi glăi laih hur har, tơpă ară, djơ̆ hăng tơlơi čang rơmang mơng mơnuih ƀôn sang. Khua pơ ala Nguyễn Thị Mai Hoa, Kơ-iăng Khua Jơnum min bôh thâo, Pơtô pơhrăm mơng Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang lăi lĕ:

“Khua git gai wai lăng pơ ala mơnuih ƀôn sang đing nao biă bruă pơtrut kiăng ƀing Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang ba tơbiă hơdôm tơlơi ƀudah hơdôm tơlơi tơña nao tơpă hơdôm tơlơi mơ̆ Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang ruah mă, kiăng ba tơbiă kơ ƀing Khua ding jum. Kâo pơmin bruă git gai mơng Khua git gai wai lăng pơ ala mơnuih ƀôn sang jing laih bôh than pơsit truh kih mông tơña amăng tal jơnum anai”.

Pơđut tal jơnum, sa Tơlơi pơtrun pơsit yôm phăn kơ tơlơi tơña hăng lăi glăi tơlơi tơña dưi hmâo pel ĕp. Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang pơsit hlâo kơ lơ 1/1/2022 khom mă yua Abih bang bruă pơgang, pơgăn klin Covid-19 hăng hơdôm jơlan gah, hơdră pơkă rơđah, djơ̆ hăng tơlơi, ƀu pioh luk puk, hmâo kah mơng ngă, dô̆ kơtuă; Hrưn đĭ akô̆ thun 2022 ngă giong mrô tlâ̆o vaccine abih bang mrô mơnuih ƀôn sang rơbêh kơ 18 thun, đing nao tañ tlâ̆o vaccine kơ mơnuih rơbêh kơ 50 thun. Thun 2022, pơhrua nao hăng pơsir prăk ngăn drăp kơnuk kơna hmâo abih bang rơnoh pơkă Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang jao. Ăt yua kơ tơlơi kơđiăng mơn, Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang pơsit kơdun glăi hrơi ngă tui pơplih hơdră bruă prăk blan, hrom hăng anun ngă tui dong tơlơi pơkă kơ pơjing ngăn rơnoh pơplih hơdră bruă prăk blan kiăng djă pioh ngăn rơnoh ngă tui pơplih hơdră bruă prăk blan amăng hơdôm hrơi djơ̆ hloh.

Mơnuih ƀôn sang đơ đam dêh čar ta dô̆ tơguan kơ tơlơi pơdah rơđah hăng pran gơgrong mơng Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang lom pơblang djơ̆, hmâo akô̆ tlôn bôh than ba truh mơng hơdôm tơlơi hơdip mơda bơwih ƀong – mơnuih mơnam, ăt kah hăng bruă ngă tơpă amăng tơlơi lăng glăi anô̆ tơdu gah bôh thâo pơkă lăng hlâo hăng wai lăng prong mơng gơnong bruă. Samơ̆ tơlơi phun hloh hăng prong hloh mơ̆ hlơi hlơi leng kơ kiăng thâo lĕ hơdôm tơlơi ƀuăn hăng hơdră ngă mơng Gong gai dêh čar, ăt kah hăng ƀing ding kơna Gong gai dêh čar amăng bruă pơkôl ngă tui ba glăi bôh tơhnal hơdôm bruă hmâo ba tơbiă, kiăng ngă brơi lŏn ia yak rơgao rơwang tơnap, pơđĭ kyar hơđong./.

Lại Thị Hoa: Čih – Siu H’ Prăk: Pơblang