VOV4.Jarai - Hrăm hăng ngă tui tơlơi pơtô mơng Wa hồ hăng hơdôm bruă mă rơđah rơđông, sit nik, Ling tơhan pơgang guai lŏn ia tơring čar Kontum hmâo djru pơdŏng laih “pran gơgrong amăng mơnuih ƀôn sang” anih guai lŏn ia kơjăp phik. Amăng hơdôm thun rơgao, ling tơhan pơgang guai lŏn ia tơring čar Kontum hmâo laih lu bruă mă sit nik djru mơnuih ƀôn sang pơđĭ kyar bơwih ƀong – mơnuih mơnam, biă ñu hăng neh wa djuai ania ƀiă. Mơng anun, gru rŭp lăi kơ “Ling tơhan Wa Hồ” jai jing giăm hloh hăng mơnuih ƀôn sang.

Khul ling tơhan pơgang guai lŏn ia tơring čar Kontum hmâo gum hrom laih hăng hơdôm bôh ƀirô, grŭp, gơnong bruă ƀơi plơi pla pơphun pel ĕp, pơkă kual, pơsit hơdră pơtrun, jơlan gah pơdŏng kual ngă đang hmua tui hơdôm tơhnal pơkă plơi pla phrâo, djơ̆ hăng ƀơi kual guai lŏn ia. Pơphô klă, gum hrom hăng plơi pla, pơdŏng hơdôm hơdră, ring bruă, črăn bruă djru mơnuih ƀôn sang, pơkĕ hrom hyu lăi pơhing pơsur ƀơi anăp pơtô brơi rơđah, gum hrom bruă mă djru mơnuih ngă đang hmua, bơwih brơi, pơhrui glăi pơdai kơtor, hơbơi pơtơi, agaih rơmet hơdjă plơi pla; pơdŏng, pơkra glăi sang jơnum plơi pla...

Hăng bôh pia: “Puih kơđông sang, guai lŏn ia lĕ plơi pla, neh wa djop djuai ania lĕ adơi ayong sa kiăn pruai” hăng jơlan gah mă bruă: “Hmư̆ mơnuih ƀôn sang lăi, lăi mơnuih ƀôn sang thâo hluh, ngă mơnuih ƀôn sang tui”, mơnuih apăn bruă tơhan, ling tơhan pơgang guai lŏn ia tơring čar hmâo “3 dô̆ gơgrong, 4 gum hrom” hăng mơnuih ƀôn sang pơdŏng hơdôm hơdră pơđĭ kyar bơwih ƀong, mơnuih mơnam kual guai lŏn ia ba glăi bôh tơhnal, kah hăng: Hơdră ngă hmua ia 2 bơyan, pla phun añăm brŭ, phun aring hrĕ...

Ƀơk brơi rơmô pioh rông kơ adơi amai ƀun rin să Ia Dal     

Kiăng pơtrut pran jua kơ hơdôm hơdră, rơwang bruă, Ling tơhan pơgang guai lŏn ia tơring čar kơtưn pơsur, gơgrong hlâo gum hrom hăng Jơnum min djop djuai ania mơnuih mơnam dêh čar hơdôm gưl, hơdôm ƀirô, grŭp, gơnong bruă amăng hăng gah rơngiao tơring čar, hơdôm anom bơwih ƀong kiăng pơdŏng hơdôm keh prăk, khul. Gơnang kơ anun, lu hơdră hơđong kơjăp, ba glăi bôh tơhnal, kah hăng: Hơdră “Rơmô pioh rông kơ mơnuih ƀun rin”, pơlar pŭ rơmô truh kơ 124 drơi amăng 67 bôh sang anô̆; Jơlan hơdră “Djru čơđai nao sang hră” čơkă djru gum 75 čô čơđai sang hră tơnap tap, hăng mrô prăk 500.000 prăk sa čô čơđai sa blan; Hơdră “Ană rông puih kơđông Guai lŏn ia”, ră anai hmâo 14 bôh puih kơđông Pơgang guai lŏn ia čơkă rông ba 14 čô čơđai; pơdŏng hơdôm rơtuh “Bôh sang pơđao kơ mơnuih ƀun rin ƀơi guai lŏn ia”, “Sang dô̆ gum hrom hơbit”, “Sang dô̆ khăp păp Trường Sơn”, “Sang dô̆ khăp păp” hăng lu ring bruă anom mă yua sit nik, djru bruă ngă đang hmua, hơdip mơda pơđĭ tui mơng mơnuih ƀôn sang.

Ƀirô git gai Khul ling tơhan pơgang guai lŏn ia tơring čar Kontum hmâo gum hrom laih hăng Khul pơlir hơbit đah kơmơi tơring čar hăng hơdôm Khul pơlir hơbit đah kơmơi ƀôn prong Hà Nội, tơring čar Đồng Nai, Bến Tre ngă tui Jơlan hơdră “Gum hrom đah kơmơi guai lŏn ia” ƀơi 5 bôh să guai lŏn ia kiăng djru pơdŏng Sang dô̆ khăp păp, sang juă dlai rơgêh, djru bruă bơwih ƀong kơ mơnuih ƀôn sang, hăng hơdôm hơdră: “Đah kơmơi gum tơngan hrom Ling tơhan pơgang guai lŏn ia ƀơi jơlan guai, pŏng gŏng guai lŏn ia pơkă hăng pơgang kông ngăn dlai klô, lŏn čuah”; “Grŭp pơlir hơbit đah kơmơi djuai ania ƀiă rông un brung”, “Grŭp pơlir hơbit rông un klai”, “Grŭp pơlir hơbit pla hơbơi plum hmâo lu hơbơi”,... hăng gơgrong hlâo lăi pơthâo hăng hơdôm bôh anom bơwih ƀong hơđong bruă sĭ hyu kơ rim mơta gơnam kiăng mơnuih hơđong pran jua bơwih ƀong huă.

Glông jơlan nao rai amăng krah să, plơi phun ñu dưi tuh pơplai pơkra phrâo, pơkra glăi pơkĕ hăng glông jơlan hyu tir guai lŏn ia kơjăp phik, tô nao rai hơdôm bôh plơi rôk tui glông guai lŏn ia, ngă gal brơi kơ mơnuih ƀôn sang nao rai, pơđĭ kyar bơwih ƀong. Truh ră anai, hmâo rơbêh kơ 13% mrô sang anô̆ ƀun rin kual guai lŏn ia hrưn đĭ tơtlaih mơng ƀun rin kơjăp; 96% mrô sang anô̆ dưi mă yua apui lơtrik lŏn ia; 85% mrô sang anô̆ hmâo sang pơdŏng kơjăp; 4/13 mrô să ƀơi guai lŏn ia djơ̆ hăng plơi pla phrâo.

 Hrom hăng anun, hơdôm bôh ƀirô, anom bruă gah khul ling tơhan pơgang guai lon ia tơring čar Kontum hmâo gum hrom klă hăng gưl Ping gah, gong gai hơdôm bôh plơi pla, să guai lŏn ia pơdŏng hơdôm tơlơi pơkôl, pơkă, amăng pơdŏng tơlơi hơdip tâ̆o yâu pơplih phrâo, thâo rơguăt; djă pioh, pơđĭ kyar hơdôm bruă mă mơng đưm hlâo, phiăn juăt klă hiam mơng neh wa djop djuai ania. Ngă tui klă bruă mă mơng tha plơi, mơnuih hmâo arăng đăo gơnang, mơnuih apăn bruă lĕ mơnuih djuai ania ƀiă amăng lăi pơhing, pơsur mơnuih ƀôn sang sut lui phiăn juăt ƀu tŭ yua sô hơđăp; pơdŏng, pơđĭ kyar hơdôm anih ngă gru hlâo, plơi pla tâ̆o yâu.

Hrăm hăng ngă tui tơlơi Wa Hồ pơtô hăng hơdôm bruă mă rơđah rơđông, sit nik, Ling tơhan pơgang guai lŏn ia tơring čar Kontum hmâo djru pơdŏng laih “pran gơgrong amăng mơnuih ƀôn sang” anih guai lŏn ia kơjăp phik, hơkrŭ đĭ pran đăo gơnang mơng mơnuih ƀôn sang hăng gưl ping gah, gong gai ƀơi anai hăng jing glông tô nao rai ba hơdră pơtrun mơng Ping gah, hơdră bruă mơng Kơnuk kơna truh hăng neh wa. Anun ăt lĕ pran pơtrut kiăng gơñu gum hrom, gơgrong mă pô amăng hơdôm bruă wai lăng mă pô, hyu tir, pơgang kơjăp pŏng gong guai, jơlan guai lŏn ia ƀơi tơring čar Kontum./.

Siu H’ Prăk: Pô pơblang