Să G’Lar, tơring glông Đăk Đoa, tơring čar Gia Lai hơmâo 9 boh plơi pla, hăng rơbêh 2.400 boh sang anŏ, giăm 10.500 čô mơnuih, amăng anun djuai ania ƀiă rơbêh 95% (lu hloh lĕ djuai ania Bahnar). Plơi Dơk Rơng lĕ sa amăng 2 boh plơi “man pơdong plơi pla tui gru phrâo” amăng să G’Lar. Ƀơi anai, hơdôm ară jơlan lêng kơ tuh ƀêtông agaih rơnăk plih hĭ hơdôm ară jơlan lŏn mriah “pơ-iă kơthul, hơjan hlŭ bor” hlâo anun. Dua gah jơlan tuh ƀêtông lĕ hơdôm boh sang prong rơhaih agaih rơnăk. Djop sang anŏ lêng kơ blơi brô̆ tivi pioh lăng, hơmâo rơdêh thut; lu sang anŏ hơmâo rơdêh kông nông, măi ƀô̆p ia, măi prah pơdai.

Ơi Hmưng dŏ amăng plơi anai brơi thâo: tơlơi hơdip pơplih kar hăng ră anai ha bơnah yua neh met wa thâo djă pioh lŏn mơnai, đa sang anŏ thâo pơkrem prăk kiăng kơ blơi lŏn, pok prong ngă đang hmua. Hrŏm hăng anun lĕ tơlơi đing nao mơng Ping gah, Kơnuk kơna tuh pơ alin man pơkra anih anom, jơlan glông. Ră anai rơbêh kơ 227 boh sang anŏ amăng plơi pla lêng kơ hơmâo kơphê, tiu, phun boh kruăi jrĕ…sang anŏ ƀiă hloh ăt hơdôm blah, sang anŏ lu mơng 4 truh pơ 5 ektar. Ơi Hmưng, hok mơ-ak brơi thâo:

“Tơlơi hơdip hlâo anun rin rơpa biă mă, mơnuih ƀon sang hyu mă bruă tơl hơdôm boh să Đăk Trôi, Đăk Bơt glêh tơnap biă mă. Truh hơdôm thun 1995, neh met wa thâo hơdră bơwih ƀong phrâo, tơlơi hơdip jai hrơi pơđĭ kyar tañ, hơmâo prăk blơi rơdêh, man pơkra jơlan agaih rơnăk, dưm truă apui lơtrik pơčrang rơđah hơmâo Kơnuk kơna djru brơi plơi pla, laih dong pla kơphê, boh kruăi hrĕ…Hrŏm hăng anun, hơdôm boh sang anŏ ƀun rin hơmâo Kơnuk kơna djru brơi čan prăk bơwih ƀong, gum hrŏm pơđĭ kyar bơwih ƀong, gum pơgôp pơjing tơlơi hơdip hiam klă…”

Ƀơi plơi Tuơh Kơtu, tơlơi hơdip mơng 253 boh sang anŏ djuai ania Bahnar hơmâo pơplih laih, sit biă ñu hơmâo anih anom, jơlan glông, Hăng tơlơi pơsit, “Kơnuk kơna hăng mơnuih ƀon sang gum hrŏm”, hơdôm thun laih rơgao, bruă tuh ƀêtông amăng jơlan glông plơi pla hơmâo mơnuih ƀon sang ngă tui. Lu neh met wa trơ̆i hĭ phun kơphê, rŭ hĭ tiu, pơyơr lŏn ngă jơlan plơi pla. Neh met wa hơmâo pơplih tơlơi pơmĭn amăng bơwih ƀong huă, mă yua boh thâo, pla hăng rông hơdôm djuai pơjeh hiam ba glăi pơhrui lu hloh. Kar kăi hăng sang anŏ ơi Anŭ, ơi Nêt, ơi Ƀyêu rĭm thun pơhrui glăi mơng 150-200 klăk prăk. Hok mơ-ak hăng hơdôm anŏ pơplih mơng plơi pla tơdơi kơ 48 thun pơklaih rơngai, ơi Y Xưn, 57 thun dŏ ƀơi plơi Tuơh Kơtu brơi thâo:

“Hlâo kơ hrơi pơklaih rơngai tơnap hơdip glêh tơnap. Neh met wa kơnong trơ̆i-čuh-pla tui hăng pran mơnuih đôč, glêh biă mă. Bơ ră anai yua măi mok soh anun lĕ măi kai, măi prah pơdai, mă kông nông pơdŭ pơgiăng gơnam tam.. tơlơi gêh gal biă mă. Mơnuih ƀon sang bơwih ƀong jai hrơi tŭ yua, ană tơčô hrăm hră truh anih, lu čơđai hrăm truh gưl prong, hrăm giong glăi ngă nai pơtô, laih dong ơi ia jrao…Kâo bơni biă mă kơ Kơnuk kơna hơmâo đing nao tơlơi hơdip kơ neh met wa”.

Anai lĕ să lu mơnuih ngă đang hmua, hăng rơbêh 3.310 ektar lŏn ngă hmua, amăng anun rơbêh 2.300 ektar lŏn pla boh kyâo boh troh anun lĕ: Kơphê, kơsu, tiu…Ơi Sing, Khua Jơnum min mơnuih ƀon sang să G’lar, tơring glông Đăk Đoa brơi thâo: amăng man pơdong plơi pla phrâo, gưl Ping gah, gong gai să G’Lar đing nao biă mă kơ bruă ngă tui hơnong pơkă djru bơwih ƀong, hrưn đĭ prăk pơhrui brơi mơnuih ƀon sang. Hơdôm thun laih rơgao, să hơmâo pơphun hơdôm rơtuh anih pơtô hrăm boh thâo rông hlô, pla pơjing, djru brơi kmơk, pơjeh phun pla, pơjing hơdôm hơbô̆ bruă rông hlô, ngă đang hmua tui jơlan gah gơnam sĭ mơdrô, ba glăi prăk pơhrui hơđong. Ră anai prăk pơhrui rĭm akŏ mơnuih amăng să dưm dưm 45 klăk prăk/čô/thun, đơ đam să kơnong dŏ 4,37% mrô sang anŏ ƀun rin, huăi hơmâo rơmon rơpa dong tah. Ơi Sing, Khua Jơnum min mơnuih ƀon sang să G’Lar, tơring glông Đăk Đoan pơsit tong.

“Tơlơi hơdip mơng mơnuih ƀon sang ƀơi să G’Lar ră anai pơplih tañ biă mă, bơwih ƀong huă jai hrơi pơđĭ kyar. Tơdah lăi nao hrơi blan tơdơi kơ pơklaih rơngai tơlơi hơdip kơ mơnuih ƀon sang pơplih djop mơta. Hơdôm anŏ pơplih hiam klă anai lĕ yua hơmâo tơlơi đing nao tuh pơ alin mơng Ping gah, kơnuk kơna hăng lu jơlan hơdră tŭ yua, ba glăi tơlơi pơplih djop mơta”.

Hơmâo tơlơi đing nao tuh pơ alin mơng Ping gah hăng Kơnuk kơna, tơlơi gir run hrưn đĭ mơng rĭm boh sang anŏ, jơlan hơdră man pơdong plơi pla phrâo ƀơi să G’Lar, tơring glông Đăk Đoa, tơring čar Gia Lai ba glăi tŭ yua prong prin. Hrŏm hăng anun anih anom, jơlan glông agaih rơnăk, tơlơi hơdip kơ mơnuih ƀon sang hơmâo hrưn đĭ tong ten. Tơlơi hơdip mơng neh met wa djuai ania Bahnar ƀơi anai hơmâo lu tơlơi pơplih phrâo./.