VOV4.Jarai-Dong ƀơi anăp mrô mơnuih tha rơma lu, Việt Nam hlăk gir run ngă tui lu hơdră kiăng pơgang, wai lăng hăng pơđĭ tui tơlơi suaih pral kơ mơnuih tha rơma, biă mă ñu kual mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă.

Rơđah biă ñu, Hră pơtrun mrô 1579/QĐ-TTg pơsit hơdră wai lăng pơgang tơlơi suaih pral kơ ƀing tha rơma truh thun 2030 hăng tơhnal pơtrun wai lăng, pơđĭ tui tơlơi suaih pral kơ mơnuih tha rơma djop 60 thun pơngŏ, kiăng dưi pơgang ba ƀing tha rơma, mrô mơnuih tha rơma lu, gum hrom tŭ yua hơdră wai lăng mrô mơnuih Việt Nam truh thun 2030.

Kiăng ngă tui tum teč tơhnal pơkă hrom, Hơdră wai pơgang tơlơi suaih pral kơ mơnuih tha rơma truh thun 2030 hơmâo ba tơbiă 14 mơta bruă či ngă tum teč truh thun 2030. Amăng anun, lu tơhnal pơtrun yôm kah hăng: djop sang bruă ping gah, gong gai kơnuk kơna djop gưl ngă hră pơtrun, akŏ bruă, tuh pơ alin mă yua prăk kơnuk kơna wai lăng tơlơi suaih pral kơ mơnuih tha rơma amăng thun 2025 hăng djă bong na nao truh thun 2030;

Mơnuih tha rơma ƀudah mơnuih sang anŏ wai lăng ba ƀing tha rơma khom thâo tơlơi pơhing hơmâo lu mơnuih tha rơma, dưi dưi tŭ mă tơlơi djru ba pơgang suaih pral kơ mơnuih tha rơma dưi djop 70% thun 2025; 85% thun 2030; Mơnuih tha rơma dưi pơkă lăng hăng pơjrao tơlơi duăm ruă laih anun pơgang tơlơi suaih pral re se sa thun boh ƀiă sa wơ̆t, dưi čih anăn pioh krăo lăng tơlơi suaih pral djop 95% amăng thun 2025; 100% amăng thun 2030;

Pơđĭ tui mrô mơnuih tha rơma dưi ƀuh tañ, pơjrao duăm ruă, wai lăng tơlơi duăm ruă ƀă hyu kah hăng tơlơi bơbrŭ asar ung thư, tơlơi ruă arăt hơtai boh, tơlơi ruă drah nur, tơlơi ruă mơ-añă tơbiă ia sik, tơlơi ruă kơsô̆ dol jơlan suă jua, tơlơi sek ngok ƀơi ƀing tha rơma…, pơđĭ tui mrô să, phường, tơring kual ngă djơ̆ tơhnal pơtrun anih hơdip jum dar jĕ giăm hiam mơak hăng ƀing tha rơma boh ƀiă ñu 20% amăng thun 2025; 50% amăng thun 2030….

Tui hăng anun, amăng hơdră wai lăng tơlơi suaih pral kơ mơnuih tha rơma truh thun 2030 pok pơhai đơ đam dêh čar ta. Pơtum lu ƀơi hơdôm tơring čar, ƀôn prong hăng hơdôm anih hơmâo mrô mơnuih tha rơma lu hloh pơkă hăng anih pơkŏn amăng dêh čar; kual ataih, kual asuek, tơnap tap, kual mơnuih djuai ƀiă, kuăl čư̆ siăng, bul pơtâo ia rơsĭ.

Kiăng dưi ngă djơ̆ anŏ pơkă truh thun 2030, Hơdră anai pơkra tơhnal pơkă 6 bruă mă phun anun lĕ: Kơtưn bruă git gai, pơčrâo trun mơ̆ng djop sang bruă ping gah, gong gai kơnuk kơna kơ bruă wai lăng tơlơi suaih pral mơnuih tha rơma; pơtrut bruă hyu pơtô pơblang pôr pơthâo tơlơi pơhing pơblih bruă mă, pơjing anih dŏ amăng mơnuih mơnam dong yua hăng gum hrom pơgang tơlơi suaih pral blung a pơhlôm pơgang kman duăm ruă kơ ƀing tha rơma; Pơtô hrăm brơi kơ mơnuih ngă bruă gah ia jrao djru pơjrao kơ ƀing tha rơma, wai lăng tơlơi suaih pral ƀing tha rơma; Ngă giong jơlan hơdră tơlơi phiăn pơdjơ̆ nao kơ bruă wai pơgang tơlơi suaih pral kơ mơnuih tha rơma; Kơsem min ngă hrom jar kmar hăng pơdjop mơnuih ngă tui Hơdră bruă anai.

Tơring glông Đại Từ, Thái Nguyên ră anai hơmâo 33 djuai ania adơi ayong dŏ hrom, amăng anun, mơnuih djuai ƀiă hơmâo 32 %. Kiăng dưi ngă tui tơhnal pơkă tŭ yua hloh bruă wai lăng mrô mơnuih, thun blan rơgao, dưi hơmâo tơlơi djru mơ̆ng Anom bruă wai lăng tơlơi suaih pral mơnuih tha rơma amăng plơi pla tơring čar Thái Nguyên, tơring glông Đại Từ hơmâo akŏ pơjing 21 Khul grup pơtop rơjang drơi jăn Việt Nam, pơhưč 2000 čô mơnuih ngă ding kơna jing ƀing tha rơma soh. Hăng lu bruă ngă tŭ yua, klă hiam, khul grup anai hơmâo djru kơ ƀing tha rơma rơjang drơi jăn suaih pral mơak amăng tơring glông.

Hrom hăng anun, bruă pơtô hrăm, ngă kjăp drơi jăn tui hluai plơi pla, ƀôn ƀut; juăt jơnum rơjang drơi jăn mơ̆ng 3-4 wơ̆t rĭm blan; djop khul rơjang drơi jăn dŏ pơphun bưp nao rai, hrăm tui tơdruă kơplah wah amăng khul hăng gah rơngiao khul mơ̆ng tơring čar. Kiăng dưi djă hnong bruă mă, khul grup anai pơčruh prăk kah hăng ding kơna amăng khul, dong yua pơphun bruă mă, djop mơnuih, anom bruă, ană tơčô gum hrom,…

Tui hăng ơi Nguyễn Ngọc Yến, Khua pơ ala kơ mơnuih tha rơma tơring čar Thái Nguyên, kiăng mơnuih tha rơma hơdip mơda mơak klă găng añrăng na nao khom hơmâo hơdră bruă pơtrut pran jua ngă mơak hnun kah hăng găng añrăng.

“Khom hơmâo keh prăk djru kơ mơnuih tha rơma hrom hăng lu khul grup, pơdong sang pioh wai lăng ba ƀing tha rơma sit duăm ruă, akŏ pơjing khul grup ngă hrom lu hnơr mơnuih djru nao rai, ră anai khom rơkâo kơnuk kơna djru prăk blung a ƀơ̆i pioh pơtô hrăm kơ djop anih”.

Kiăng dưi ngă tơhnal pơtrun kơ bruă mă wai lăng mrô mơnuih, tơring čar Thái Nguyên dong ƀơi anăp lu tơlơi lông lăng, amăng anun bruă iâu pơthưr mơnuih ƀôn sang gum tơngan hrom wai lăng ƀing tha rơma. Mah tui anun, yă Hồ Thị Thanh Thủy, Khua anom bruă wai lăng mrô mơnuih ƀă ană hơmâo hơdră tơring čar Thái Nguyên lăi:

“Anom bruă amra ngă hrom lăi pơthâo hăng tơring čar pioh ngă tui lu hơdră yôm pơtô brơi tơlơi thâo thăi, tơlơi hluh kơ ƀing tha rơma, kiăng kơ ƀing tha rơma dưi pơgang mă tơlơi suaih pral gơñu pô, pơgang mă drơi jăn, pơđĭ tui tơlơi suaih pral kơ mơnuih tha rơma hăng pơphun lu bruă mă pơtop rơjang drơi jăn, wai lăng ƀing tha rơma kiăng hơmâo tơlơi hơdip mơda klă hiam mơak hlak kah hăng ƀing tha rơma hơmâo pơblih tui hăng pơđĭ tui anŏ tŭ yua mrô mơnuih lăi hrom.

Nay Jek: Pơblang