VOV4.Jarai-Hơdră dêh čar pơtrun brơi pơhrŏ ƀun rin hơđong kjăp mơ̆ng thun 2021-2025, tui hăng akŏ bruă Kơnuk kơna amra pioh lui 75.000 klai prăk, mơ̆ng dêh čar djru lĕ 48.000 klai prăk; prăk kơnuk kơna ƀơi djop tơring čar pioh yua 12.000 klai prăk, tuh pơ alin kơ bruă pơhrŏ ƀun rin, giăm ƀun rin, sang anŏ phrâo abih ƀun rin amăng dêh čar, gleng nao hloh kơ kual dŏ lu tơlơi tơnap tap.

Bruă tuh pơ alin rơnoh prăk kơ hơdră anai kiăng biă mă yơh samơ̆ kiăng hơđong kjăp lĕ dŏ lu tơlơi khom pơčrông sai tong ten.

Tui hăng Khua ding jum Bruă mă Tơhan rơka hăng mơnuih mơnam ơi Đào Ngọc Dung, ră anai, lu tơring glông ƀun rin, să ƀun rin, kual ƀun rin dŏ treng hang ia rơsĭ hăng dŏ ƀơi plao ia rơsĭ ataih mơ̆ng hang aka abih ôh tơlơi tơnap tap. Hơdôm plơi pla kual anai, jing anih plung dơnung amăng lăm mơtam kơ tơlơi ƀun rin, yua anih dŏ lŏn mơnai čư̆ siăng, tơnap tap jơlan rô nao rai, ia rơsĭ guang dar hĭ, tơlơi bơwih ƀong huă hăng jơlan glông tơnap tap ƀu dưi truh nao rai, mrô sang anŏ ƀun rin lu biă mă, hơmâo anih đa mơ̆ng 40-50% mrô sang anŏ ƀun rin.

Boh tơhnal pơhrŏ ƀun rin aka bong lui kjăp ôh, phrâo pơklaih mơ̆ng ƀun rin, ƀun rin glăi dơ̆ng; mrô sang anŏ tơkeng ană bă lu, tơkeng reñ dŏ lu đôč, tơlơi truh lŏn adai ngă hơmâo na nao, ia lip, rơ̆bŭ kơthel, klin kheng, duăm ruă. Yua kơ anun, tơhnal pơkă abih bang mơ̆ng hơdră anai kiăng pơhrŏ ƀun rin pơkă anŏ lăng nao lu mơta, hlom bom, kjăp hơđong, huăi ƀun glăi ôh laih anun huăi hơmâo glăi sang anŏ ƀun rin, sang anŏ ƀun rin hrưn đĭ ngă pơdrong ƀudah djop ƀong huă na nao lu tui, dưi tŭ mă lu tơlơi ngă mơak pran jua, tơlơi hơdip, mơnong ƀong huă, dram gơnam yua, kiăng pơtrut tơlơi hơdip đĭ tui, huăi hơmâo čơđai khen, pơai buai; djru kơ plơi pla tơnap tap biă mă dưi pơklaih mơ̆ng tơlơi kơƀah ngă tơnap tap; mơnuih ƀôn sang hơmâo sang dŏ djop hăng kjăp.

"Kơtưn pơhrŏ ½ (mơkrah) mrô sang anŏ ƀun rin, sang anŏ giăm ƀun rin tui tơlơi pơkă lăng nao kơ lu mơta dêh čar pơtrun, 30% mrô tơring glông, 30% mrô să tơnap tap hloh, kual treng hang ia rơsĭ, plao ia rơsĭ ataih mơ̆ng hang dưi pơklaih mơ̆ng tơlơi tơnap tap, djru prăk pơđĭ kyar kiăng hơmâo 1000 hơbô̆ bruă pơsir tơlơi ƀun rin, hơmâo bruă mă hơđong, mrô mơnuih truh thun mă bruă hơmâo bruă mă hơđong laih anun hrăm giong bruă mă truh 60%, amăng anun, hơmâo hră pơsit hrăm giong bruă mă năng ai 25%.

Kơtưn djru ba sang anŏ ƀun rin, sang anŏ giăm ƀun rin boh ƀiă ñu hơmâo sa čô ding kơna amăng sang anŏ truh thun mă bruă dưi hơmâo bruă mă, 90% boh sang anŏ ƀun rin, giăm ƀun rin hơmâo prăk pơhrui glăi, dưi mă yua hrĕ dăng kông internet ĕp tơlơi pơhing phrâo djop mơta”.

Kơ tơhnal pơtrun mơ̆ Khua ding jum Bruă mă Tơhan rơka hăng Mơnuih mơnam ơi Đào Ngọc Dung lăi pơthâo, tơdah ngă tui tŭ yua, kơsem min lăng, pơtong glăi yua mơ̆ng pơpă ngă bruă aka tŭ yua pơsir tơlơi ƀun rin thun blan rơgao. Bruă mă dŏ pơrơkua nao rai mơ̆ng jơlan hơdră, rơnoh prăk tuh pơ alin aka ba glăi boh tŭ yua, amăng anun kiăng pơđing nao bơblih tơlơi thâo hluh mơ̆ng mơnuih dưi tŭ mă tơlơi djru, jing sang anŏ ƀun rin. Tơlơi anai, hơmâo khua pơ ala Phạm Đình Thanh, pô pơ ala mơ̆ng tơring čar Kon Tum lăi:

"Ră anai mơnuih ƀun rin, giăm ƀun rin lĕ mơnuih djuai ƀiă lu hloh. Amăng tơhnal pơtrun lơ̆m hră pơtrun jơnum lăi pơthâo lĕ khom pơgăn anŏ ngă ƀun rin glăi, hơmâo dơ̆ng mơnuih ƀun rin khom ngă bơblih tơlơi thâo hluh mơ̆ng mơnuih djuai ƀiă hăng mơnuih ƀun rin. Kơnong hơdră anun yơh mơ̆ng hơđong kjăp. Djru hơdôm pă hai, samơ̆ arăng ƀu thâo bơblih ôh bruă ngă tơlơi pơmin abih prăk djru ƀun rin glăi ăt dŏ ƀun rin đôč”.

Lu khua mua pơ ala pơgôp hiăp, kiăng kơ bruă pơhrŏ ƀun rin dưi hơđong kjăp lĕ khom gleng nao kơ bruă pơtô hrăm bruă mă, pơsir bruă mă ĕp ƀong huă kơ mơnuih ƀôn sang, hơmâo hơdôm tơlơi pơtong glăi, pơsit lăng bruă ngă tui kiăng pơhrŏ ƀun rin ƀơi rĭm boh tơring čar kiăng djơ̆ găl tui hluai kual lŏn mơnai plơi pla, djơ̆ găl hăng sang anŏ, mơnuih tŭ mă tơlơi djru, ƀu ngă tui tŭ kơ hơmâo, abih bang hrup soh ôh. Khua pơ ala Nguyễn Thị Lan Anh, grup mơ̆ng tơring čar Lao Cai lăi rơđah:

“Hăng ƀing ƀun rin phung tơdu tui anai, ƀun rin laih dŏ kơƀah djop mơta dơ̆ng mơ̆ng bruă kiăng ngă, hơduah ĕp tơlơi bơwih ƀong huă, ƀơi anŏ tơlơi pơhiăp nao rai, jĕ giăm lêng kơ ƀun soh. Ƀing ta khom gleng nao hơdră ngă hrom djop să, kual lir hơbit, pơđing nao djru anom ngă ƀong hrom, biă mă ñu kual čư̆ siăng, kual tơnap tap hloh....amăng kơčăo bruă pơtrut tui pơđĭ kyar bơwih ƀong huă lĕ kiăng jao tơlơi dưi kơ ƀing đah kơmơi hrơi”.

Amăng hơdră mơ̆ng dêh čar pơtrun kơ bruă pơhrŏ ƀun rin hơđong kjăp kiăng hơmâo hơdôm tơlơi pơhrua dơ̆ng, yua kơ bruă ƀing ta pơtong glăi lĕ hơdôm tơring glông, să, kual ƀun rin giăm guai dêh čar samơ̆ hơdôm să tơnap tap hloh aka lăi rơđah ôh. Tơlơi anai, dưi hơmâo khua pơ ala Lê Kim Toàn, grup mơ̆ng tơring čar Bình Định rơkâo:

"Kơ hơdôm anih rơkâo lĕ tơring glông hăng să tơnap tap hloh  dŏ pơpă tŭ mơ̆n, kual čư̆ siăng tŭ mơ̆n, kual treng hang ia rơsĭ hai samơ̆ ñu khom jing să tơnap tap hloh khom gleng nao hlâo hloh...tơdah kơnong yap treng hang ia rơsĭ đôč sit mơ̆n amra rơgao lui hĭ ƀing pơkŏn dơ̆ng”.

Anai lĕ sa amăng hơdôm tơlơi pơgôp hiăp mơ̆ng ƀing khua mua pơ ala mơnuih ƀôn sang dêh čar pơhiăp đĭ amăng mông jơnum ƀơi grup, bruă čih pơtum glăi pioh brơi abih bang jơnum pơtum sem dơ̆ng čih pơkra glăi hơdră djru, ngă tui tum teč rơđah rơđong hloh. Dưi thâo, rơnoh prăk rơkâo ngă tui Hơdră dêh čar pơtrun pơhrŏ ƀun rin hơđong kjăp mơ̆ng thun 2021-2025 čih glăi dơ̆ng mơ̆ng 90.000 klai prăk trun dŏ 75.000 klai prăk, samơ̆ tui hăng Kơ-iăng khua git gai pơ ala mơnuih ƀôn sang dêh čar ơi Nguyễn Đức Hải, khua pơ ala mơnuih ƀôn sang hăng kơnuk kơna ăt amra čih pơhrua glăi dơ̆ng kiăng djop rơnoh prăk, djơ̆ găl pioh tuh pơ alin mă bruă ngă tui klă hơdôm črăn bruă hơdră dêh čar pơtrun.

Nay Jek: Pơblang