Đah kơmơi sông kơtang Y Buông hăng bruă bơwih asơi ia kơ ling tơhan ƀơi tơdrŏn blah
Thứ bảy, 06:00, 27/07/2024 Nguyễn Khoa Điềm/VOV Tây Nguyên/Siu H’ Prăk pơblang Nguyễn Khoa Điềm/VOV Tây Nguyên/Siu H’ Prăk pơblang
VOV4.Jarai - Amăng hơdôm thun blan blah ngă kơtang tit, ƀơi tơdrŏn blan Kơdư Dap Kơdư, mơnuih apăn bruă tơhan, ling tơhan hmâo hmư̆ tơlơi ruai glăi lu kơ pô rông than mơ̆ng Y Buông djuai ania Hơdang. Hăng tơlơi kiăng khăp ƀing gŏp, amăng krah bôh ƀom bôh phao ƀing ayăt Y Buông ƀu huĭ kơ bôh ƀom bôh phao, huĭ rơhyưt, bơwih brơi kơ ling tơhan hơdôm mông ƀong huă trơi pơđao, djop pran blah ayăt. Ñu lĕ đah kơmơi sông kơtang ƀơi Kon Tum, khă thun tha laih, samơ̆ ăt dô̆ hyơyhor mơn pran ngă hơkrŭ, jing phun tơbiă rai pran ngă pơhưč ƀing hlăk ai hrăm tui, ngă tui.

Thun 1960, lơm phrâo hmâo 15 thun, đah kơmơi Hơdang Y Buông, ƀơi Đăk Tô, Kon Tum hmâo gơgrong laih bruă tơnă hơbai kơ mơnuih apăn bruă tơhan, ling tơhan ƀơi kual puih kơđông blah ayăt. Truh thun 1965, ñu gơgrong bruă tơnă hơbai kơ Đại đội 1, Tiểu đoàn 304, Ƀirô git gai Khul ling tơhan tơring čar Kon Tum. Hăng mơ̆ng anun, bruă ñu khom đuăi hyu amăng anih pơđam phao kơtuang, găn rơgao čư̆ siăng, čroh hnoh, ăt lĕ bruă juăt mă kah hăng tơnă hơbai, gui ia. Yă Y Buông hơdor glăi:

 “Lơm 13 thun hmư̆ tơlơi ama kâo hmâo ba nao asơi, ba jơlan kơ mơnuih apăn bruă ngă hơkrŭ amăng kual mă yua kơ bruă. Tơdơi anai čơkă mă bruă jao bơwih asơi ia kơ ling tơhan ăt glêh glar mơn. Tơnap hloh lĕ lơm ƀu hmâo braih, păp ling tơhan biă samơ̆ ăt khom brơi ling tơhan ƀong añăm hla rok, hơbơi pơtơi glai mơn. Laih anun ƀing ayăt blah huĕt pơanah phă khom blah rah hăng wai lăng rah gŏ asơi”.

Mơ̆ng thun 1960 truh thun 1973, amăng tơlơi blah ngă kơtang tit ƀơi tơdrŏn blah Kơdư Dap Kơdư, pioh ling tơhan hmâo anô̆ ƀong, hmâo pran blah ayăt, Y Buông hmâo run laih abih pran jua pô, yak rơgao tơlơi tơnap, huĭ rơhyưt. Djơ̆ anô̆ ñu ling tơhan abih braih, ñu mut amăng glai kơmrŏng wok rơbung, klơi hơbơi glai ba glăi hơtuk ƀong kơ ling tơhan pơ ala kơ asơi huă. Kiăng nam rơka mơ̆ng ling tơhan tañ grăng, Y Buông nao pơ̆ čroh ia mă rim drơi areng, hơdang ba glăi riă bur. Laih anun hơdôm wot ba asơi nao tơl anih blah kơ ling tơhan, amăng krah bôh ƀom, bôh phao, pioh pơgang gŏ asơi, Y Buông hmâo mă laih drơi pô pơgang, khă drơi pô hmâo bôh pơtâo lŏn, than kyâo hlom trun hai.

“Lơm anun kâo pơmin ƀiă đôč, kơnong kơ păp ling tơhan blah ayăt glêh glar tơnap tap, huĭ hơyưt mơ̆ asơi huă ƀu trơi. Kâo ba asơi nao kơ adơi ayong ƀơi tơdrŏn blah kơnong kơ pơmin tơdah hmâo asơi huă trơi, adơi ayong hmâo pran blah ayăt thơ plơi pla mơ̆ng tañh tlaih rơngai”.

Thun 1967, ayăt dô̆ krăp ƀơi anih bơwih asơi añăm, Y Buông hrŏm hăng 5 čô ƀing gŏp pơdjai abih 1 tiểu đoàn ayăt, kơnong kơ Y Buông mă yua bôh gar năt hăng phao cạc-bin pơdjai 4 čô ayăt. Hăng bôh than phara anun, thun 1973 yă Y Buông ư-ang dưi hmâo Gong gai hơkrŭ jăng jai Cộng hòa kual Dơnung Việt Nam ƀơk hră pơ anăn “Tơhan sông kơtang mơnuih ƀôn sang”. Tơdơi kơ anun, ñu dưi hmâo Ping gah, Kơnuk kơna ba nao pơ̆ kual Kơdư hrăm hră dong hăng pơhrăm bruă kơđi čar ƀơi Sang hră djuai ania ƀiă dêh čar ta pơ̆ tơring čar Thái Nguyên. Mơ̆ng thun 1975 truh hrơi pơdơi lơtret thun 1980 ñu mă bruă ƀơi Sang bruă pơtô bruă tơhan tơring čar Gia Lai - Kon Tum. Thun 1976, Y Buông dưi ruah ngă Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang dêh čar.

Ră anai hơdip ƀơi sa bôh sang anet tơdơi kơ Gong kut tlaih rơngai Đăk Tô – Tân Cảnh, ƀơi tơring kual Đăk Tô, tơring glông Đăk Tô, tơring čar Kon Tum hrŏm hăng ană đah kơmơi mă bruă ƀơi Sang ia jrao tơring glông, Đah kơmơi sông kơtang Y Buông dưi hmâo na nao tơlơi lăng ba mơ̆ng ƀing gŏp, khul grŭp hăng hơdôm gưl ping gah, gong gai plơi pla. Ơi Nguyễn Tờ Quốc Việt, Kơ-iăng Khua Anom bruă wai lăng mơnuih mă bruă, tơhan rơka ruă hăng mơnuih mơnam tơring glông Đăk Tô, brơi thâo:

“Amăng hơdôm thun rơgao hơdôm gưl gong gai pioh laih tơlơi đing nao dơlăm hăng yă Y Buông hăng sang anô̆ mơ̆ng Y Buông. Gong gai ăt hmâo djru pơdŏng brơi mơn sang dô̆ hơdor tơngia kơ Ling tơhan sông kơtang Y Buông. Amăng tal pơdơi lơphet, tết rim thun hơdôm grŭp hyu mă bruă dêh čar, mơ̆ng tơring čar, mơ̆ng tơring glông, hơdôm khul grŭp leng kơ nao čuă tơña bla, pơsur ñu hăng sang anô̆”.

79 thun tơkeng, 61 thun Ping gah, khă tơlơi suaih pral ƀrư̆ thun ƀrư̆ tơdu tui, samơ̆ amăng pran jua ñu ăt ƀuh mơn pran hơkrŭ. Ayong Đinh Công Bình, Khua git gai Khul hlăk ai tơring glông Đăk Tô, brơi thâo rim wot hlăk ai tơring glông pơphun bruă anăp nao phun akha, pơtô juăt phiăn juăt ngă hơkrŭ... kơnong kơ lăi hăng ñu lĕ ñu tŭ ư gum hrŏm hur har biă. Ñu lĕ pô ngă pơhưč pran jua, pơsur pioh hlăk ai ƀơi tơring glông hrăm tui, ngă tui:

“Sit truh blan 7 rim thun ƀudah hơdôm hrơi hơdor glăi mơ̆ng plơi pla, lŏn ia thơ hlăk ai Đăk Tô pơphun lu bruă mă, amăng anun hmâo bôh yôm ruai kơ phiăn juăt Đah kơmơi sông kơtang ling tơhan mơnuih ƀôn sang Y Buông. Hmư̆ ñu ruai glăi gru grua đưm, tơlơi dưi ngă mơ̆ng pô mơ̆ng anun lar hyu amăng hlăk ai, tơdăm dra, jing pran pơtrut prong pioh hlăk ai hrăm tui pran jua, pran ngă hơkrŭ, mơ̆ng anun gir run pơhrăm pran jua, jơlan gah hơdip, triăng hrăm hră pioh yak đĭ amăng bruă pơplih phrâo măi mok – pơplih phrâo lŏn ia”.

Blan 7, blan hơdor tơngiă ƀing ling tơhan sông kơtang, tơhan pơsăn drơi, mơnuih djru ngă hơkrŭ đưm hăng ngă hơkrŭ, ƀơi tơring glông Đăk Tô lăi ha jăn hăng tơring čar Kon Tum lăi hrŏm pơphun lu bruă mă “Hơdor tơngia tla pran”. Tơlơi ruai kơ hơdôm thun blan blah ngă kơtang tit, kơ đah kơmơi sông kơtang Y Buông hăng gŏ asơi rông tơhan pơ̆ tơdrŏn blah Kơdư Dap Kơdư glăk ơ-or hăng dơnong kơ tui anun tô dlông tui hrơi blan./.

Nguyễn Khoa Điềm/VOV Tây Nguyên/Siu H’ Prăk pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC