Găn rơgao mơ̆ng ruăi čư̆ siăng kriăng pơtâo, trun rai pơ lŏn mơnai, trăp trang ngă hmua rah pơdai ƀơi ia Ruk Lan, plơi pla mơnuih djuai ania Ruk, ƀuh tơbŭk kơ bơbung sang phrâo, hăng bơbung ƀrik mriah hơhur. Djuai ania Ruk dŏ amăng klâo boh plơi Mò O Ồ Ồ, Yên Hợp hăng plơi Ón, să Thương Hóa, tơring glông Minh Hóa, tơring čar Quảng Bình.
Jing ană tơčo hnơr rơnuk tal dua, tơdơi kơ tơbiă đuăi mơ̆ng amăng rơ-ưng pơtâo gŭ čư̆ siăng kriăng pơtâo čur laih anun kiah 24 thun đôč samơ̆ Cao Xuân Long arăng đăo kơnang biă mă kơ ñu, ruah ngă khua ping gah plơi, khua plơi nga rah khua khul wai lăng djop djuai ania plơi Mò O Ồ Ồ, să Thượng Hóa, tơring glông Minh Hóa. Truh ră anai, Long găn rơgao 4 thun laih ngă khua apăn bruă plơi pla, pơ ala brơi tơlơi kiăng hăng tơlơi gir run hrưn đĭ ngă pô amăeng tơlơi hơdip mơda mơnuih djuai ania Ruk.
Long lĕ amĭ ƀă yă pơjing kơ ñu amăng sang anŏ čem rông ba brơi hrăm hră pơar, dưi hrăm abih anih 12, ñu ƀu đuăi ataih hăng plơi pla, ƀu hyu ataih ĕp bruă mă paih ƀong. Ñu hur har biă mă ngă bruă plơi pla. Mơ̆ng anun, ñu dưi hơmâo djop hnơr rơnuk djuai ania Ruk, mơ̆ng ƀing tha, ƀing hlăk ai čơđai muai hai đăo kơnang soh kơ ñu, ruah ngă khua plơi, hơdui ba ană plơi pla djuai ania Ruk dŏ amăng plơi Mò O Ồ Ồ gir run hrưn đĭ, hơduah mơneč pơklaih mơ̆ng ư̆ rơpa ƀun rin. Cao Xuân Long brơi thâo, plơi gơñu hơmâo 80 boh sang anŏ hăng rơbêh 300 čô mơnuih djuai ania Ruk.
Hlâo adih tơnap tap biă mă, ană plơi pla juăt hyu amăng glai ĕp mă kyâo pơtâo, boh troh ba glăi sĭ hơduah prăk. Ră anai, tơlơi hơdip mơda plai ƀiă laih. Tơlơi hrăm hră pơar hlâo adih tơnap tap yơh, ƀiă đôč hơmâo mơnuih hrăm truh anih 12, samơ̆ ră anai hơmâo mơnuih hrăm truh gưl prong, hrăm ngă nai, tơdơi anai glăi pơtô hrăm hră ƀơi plơi pla, djru pran jua pơtô lăi ană plơi pla kiăng thâo hluh lu hloh amăng tơlơi hơdip mơda mơnuih ƀôn sang djuai ania Ruk, ƀrư̆ hrơi pơđĭ kyar tui, pơblih lu hloh.
Ƀing tha rơma djuai ania Ruk brơi thâo, hlâo adih djuai ania Ruk dŏ amăng gŭ čư̆ siăng, mut amăng luh, amăng rơ-ưng čư̆ siăng kriăng pơtâo đôč, pơdong rơnưh ƀơi tơkai čư̆, anih hơmâo ia čroh hnoh ter hang ia dŏ, ia mơñum ia bluh mơ̆ng lŏn kriăng, amăng pơtâo. Yua kơ anun, djuai ania pơkŏn pơ anăn kơ djuai ania anai jing Ruk, kiăng ia čroh hnoh ia bluh amăng lŏn. Tơlơi hơdip mơda djuai ania Ruk pơčlah hlao hăng mơnuih mơnam amăng plơi pla pơkŏn, kơnong dŏ amăng glai rơwăng amăng pơtâo, hyu ĕp ƀong kah hăng mơnuih mơnam dŏ mơhlŭn đưm đă ră hlâo adih. Djuai ania Ruk pơkom ƀŭ dlông tơl rŏng, ƀu hơmâo eng ao buh ôh, kơnong mă hmôk, kơđuh kyâo pơgang drơi. Djuai ania Ruk mă hơdăng čih kiăng ngă gru bơkơnăl mut tơbiă mơ̆ng amăng rơ-ưng, lăi pơthâo kơ pô pơkŏn thâo krăn amăng anun hơmâo pô, hơmâo mơnuih dŏ laih, rim hrơi kơnong hyu klơi mă hơbơi tơpung hơbơi puôi, klơi jơning ba glăi ăm ƀong, hyu ngă čơđông, dưm thô, tơpoh hơda djơ̆ hlô mơnong, ngă hrăo pơnah kra hua čuh ƀong, mă akan hơdang, duñ abâo amăng ia hnoh ba glăi hơtŭk brông pioh ƀong. Sit hyu đŏm bua lua pơnah sui hrơi lĕ, djuai ania Ruk, hơmâo añăm mơnong lĕ ƀhu krô kiăng djă pioh ƀong ƀơƀrư̆, tơdah hơmâo mă hlô mơnong giăm anih dŏ hă hlong čuh ăm ƀong hlao.
65 thun hlâo adih, djuai ania Rụ dŏ amăng čư̆ siăng kriăng pơtâo, ƀơi anŏ amăng hlung dơlăm, čroh hnoh ter hang ia ania. Mlăm mut amăng rơ-ưng dŏ pit đih ƀong huă, tơhrơi tơbiă hyu ĕp ƀong, ră anai phara laih, thâo pơdong plơi pla, sang anŏ gŏ uă. Tơlơi pơmin, bruă mă pơblih phrâo laih Amăng 65 thun pơ hlâo adih, djuai ania Ruk hơmâo tơlơi pơblih lăp bơni biă mă, hrưn đĭ tơbiă mơ̆ng hlung dơlăm gŭ čư̆ siăng kriăng pơtâo Ruk Lan, tơbiă pơ rơngiao. Tơ tă anai, plơi pla hơmâo jơlan ƀêtông, apui bơngač bral, jơlan tơpă bơbrăng, dua bơnah jơlan hơmâo apui pơčrang rơđah. Ơi Cao Trung Trực, mơnuih arăng đăo kơnang plơi Mò O Ồ Ồ, să Thượng Hoá, tơring glông Minh Hóa lăi lĕ, djuai ania Ruk, ƀu kơnong hrăm bruă ngă hmua pla pơdai, pla hơbơi pơtơi đôč ôh, thâo kiăo tui hrăm ngă pơdrong bơwih ƀong huă phrâo.
Ră anai gêh găl laih, hơmâo hrĕ apui, jơlan glông, sang ia jrao, sang hră, puih kơđông tơhan pơgang guai dêh čar dŏ giăm plơi, hơmâo kông an glăi mă bruă, mơnuih ƀôn sang mă bruă amuñ hăng gêh găl biă mă. Ană plơi pla thâo gum pơgôp, djru nao rai tơdruă hrưn đĭ. Yua hơmâo Ping gah, kơnuk kơna să pơtrut mă bruă, djru ană plơi pla lu biă mă.
Găn rơgao hơdôm hơpluh thun mut hrŏm mơnuih mơnam gah rơngiao, tal blung a hơmâo sa čô ană bă djuai ania Ruk hrăm truh gưl prong. Anun lĕ sa čô dra hrăm gưl prong anăn Cao Thị Lệ Hằng, 1 thun, plơi Mò O Ồ Ồ, să Thượng Hóa, tơring glông Minh Hóa, ană tơčô rơnuk tal dua djuai ania Ruk tơdơi kơ hơdôm thun tơbiă đuăi mơ̆ng amăng rơ-ưng pơtâo. Hằng lĕ ană tal 6 amăng sang anŏ hơmâo 8 čô adơi ayong. Ama ñu rơngiă lơ̆m Hằng kiah 2 thun, hơjăn amĭ ñu rông ba abih adơi amai adơi ayong ƀing gơñu, ngă hmua, rông kơbao, rơmô bơwih ƀong huă. Hằng dưi hơmâo puih kơđông tơhan pơgang guai dêh čar Cà Xèng, gah tơhan pơgang guai dêh čar tơring čar Quảng Bình tŭ jum ngă ană rông, tui hơdră čung adơi nao sang hră.
Ră anai, Hằng dŏ hrăm sang hră hrăm ngă nai pơtô, thun tal 2 sang hră gưl prong Quảng Bình. Phrâo anai, Hằng lĕ pô pơ ala mơ̆ng tơring čar Quảng Bình nao jơnum khul tơdăm dra hlăk ai cơđai sang hră gưl prong Việt Nam tal XI. Cao Thị Lệ Hằng ră ruai, mơ̆ng anet ñu amuaih nao hrăm hră biă mă, kiăng hrăm adoh, hrăm suang, hrăm boh hră, pơđok hră mah khom rơbat tơkai ataih biă mă či nao pơ sang hră.
Mut hrăm sang hră gưl prong lĕ sa tơlơi kiăng mơ̆ng kâo hlăk dŏ anet, mah pơ anăp adih dŏ lu tơlơi tơnap, tơnap amăng tơlơi hrăm thâo hluh, yua kơ hrăm aka ƀu thâo đơi ôh, rơnang biă mă, tơlơi bơwih ƀong huă sang anŏ tơnap kơƀah samơ̆ hơmâo tơlơi djru mơ̆ng kơnuk kơna, kâo gir run hrăm hră, abih pran jua gir run kiăng tơdơi anai dưi glăi djru sang naŏ, pơyơr pran jua kơ bruă mơnuih mơnam amăng plơi pla ta pô.
Hlâo adih bruă jak iâu pơdong plơi phrâo dŏ hơđong dong kơjăp kơ mơnuih ƀôn sang djuai ania Ruk ƀiă ƀu anăm ôh. Samơ̆, rơnuk blah yăt Mi kơtang tit, laih anun hlăk anun lŏn ia dŏ lu tơlơi tơnap tap laih anun truh thun 18 hơmâo klin kheng kơtang mơ̆n ngă kơ lu djuai ania Ruk rơngiă, tơlơi ư̆ rơpa prong ngă kơ mơnuih djuai ania Ruk ƀun dŏ ƀun. Gơñu pơwơ̆ glăi dŏ amăng rơ-ưng pơtâo dơ̆ng. Tal dua jak iâu gơñu tơbiă pơ rơngiao jing sa bruă mă, tơlơi găn rơgao ƀu anet ôh, mơ̆ng abih bang ping gah, gong gai kơnuk kơna plơi pla hăng ƀing tơhan pơgang guai dêh čar. Lơ̆m ƀuh hmua pơdai hyơ hyơr pơdai tơsă, amung boh tơkuih laih anun lŏn trăp trang hnoh ia Ruk Lan, djuai ania Ruk ƀuh hăng mưn tơlơi hơdip mơda trơi pơđao sit nik. Tơdơi kơ 10 tnun ngă tui, jơlan hơdră ba pơdai hmua ia glăi hăng mơnuih ƀôn sang djuai ania Ruk yua tơhan pơgang guai dêh čar pok pơhai hơmâo ba glăi boh tơhnal lăp bơni biă mă. Mơ̆ng hmua ia hơdôm king blung a, truh ră anai mơnuih ƀôn sang djuai ania Ruk hơmâo ngă pô 5 hektar hmua ia, đang kơtor, pơhlôm djop mơnong ƀong huă.
Trung tá Hoàng Công Hùng, Khua puih kơđông tơhan pơgang guai dêh čar Cà Xèng, gah anom bruă tơhan pơgang guai dêh čar tơring čar Quảng Bình brơi thâo, rơnuk ană tơčô mô yâo djuai ania Ruk ră anai ƀu kơnong thâp ngă hmua pla pơdai ia đôč ôh, dŏ thâo čan prăk tuh pơ alin pla kyâo wai lăng glai, pơđĭ kyar bruă čem rông hlô mơnong ngă đang hmua blôk prong pioh ngă pơdrong. Yua kơ anun, lu sang anŏ hơmâo blơi rơdêh thut, blơi tivi či ĕp lăng, kiăng pơđĭ tui tơlơi mơak amăng tơlơi hơdip mơda, hơmâo anŏ gêh găl brơi ană bă nao hrăm hră pơar truh kih.
Gong gai kơnuk kơna djop gưl, khua mua puih kơđông tơhan Cà Xèng hơmâo djru kơ ană plơi pla man pơdong sang, djru prăk kăk bơwih ƀong huă blung a. Biă mă ñu hơdôm thun phrâo anai, tơlơi hơdip mơda mơnuih ƀôn sang, ƀô̆ mơta plơi pla hơmâo pơblih lu laih dơ̆ng mơ̆ng tơlơi dŏ dong ƀong huă truh kơ mă bruă hơdip mơda, tơlơi thâo hluh jai hrơi hruaih, anun hơđong thâo thăi, rơgơi ƀiă klă hiam laih.
Jơlan nao amăng 65 thun tơbiă mơ̆ng amăng rơ-ưng pơtâo, mut hrŏm mơnuih mơnam plơi pla djuai ania Ruk dưi ngă kah hăng sa boh tơhnal prong biă mă. Ră anai, gah yŭ tơkai čư̆ pơtâo čur Phong Nha-Kẻ Bàng, amăng hlung dơlăm ter čư̆ Ruk Lan, djuai ania Ruk hơmâo pơdong plơi pla ƀơi anih lŏn čor dăo. Djop gưl ană bă bă djuai ania Ruk hlăk čih pioh boh tơhnal dưi ngă, pran jua gir run ƀing gơñu pơklaih mơ̆ng ƀun rin ư̆ rơpa hrưn đĭ nao ngă pơdrong. Ƀơi jơlan pơtruh nao rai amăng plơi pla djuai ania Ruk ƀơi Minh Hóa, tơring čar Quảng Bình, bơyan phang bơnga hyơ hyơr čuh blang djop anih. Jơlan nao 65 thun bơyan phang mơ̆ng amăng rơ-ưng pơtâo tơbiă pơ rơngiao dŏ ƀơi lŏn čor dăo, lŏn mơnai glai ia hiam hơdip mơda phrâo djuai ania Ruk hơmâo akŏ pơdong tơlơi hơdip mơda trơi pơđao yâo mơak sit nik laih.
Viết bình luận