Tơlơi čih 1 mơ̆ng hơdôm tơlơi čih pôr amăng brô̆ hrơi anai hmâo anăn “Hơdôm bruă gah tlôn hrưn nao gah anăp”, lăi nao tơlơi gir run yak rơgao tañ mơ̆ng hơdôm rơbâo čô đah kơmơi apăn bruă, mơnuih mă bruă čar ƀơi Dap Kơdư, glăk gir run ngă dưm kơnar wot bruă lŏn ia, bruă sang, amăng sa bruă mă phrâo ƀơi anom mă bruă čar phrâo - ataih hơdôm rơtuh rơwang km.

 Amai Chu Thị Bắc – pô juăt bruă Anom wai lăng pơtô pơhrăm gưl sa hăng čơđai anet, Gơnong bruă pơtô pơhrăm tơring čar Gia Lai, jing sa amăng hơdôm rơbâo čô mơnuih apăn bruă, mơnuih mă bruă čar amra pơplih anih mă bruă mơ̆ng plơi prong Plei Ku nao pơ̆ plơi prong Quy Nhơn, tơring čar Bình Định tui kơčăo bruă pơmut tơring čar. Amai Bắc brơi thâo, jơlan nao mă bruă phrâo ataih hloh 160km, jơlan čun čue dlông 800m kơnong kơ sa črăn tơlơi lông mơ̆ pô amra yak rơgao. Bruă apah sang dô̆ ƀơi plơi prong, bruă hrăm hră ană bă ăt jing tơlơi tơnap mơ̆ ñu hrŏm hăng rơkơi ñu glăk ĕp jơlan pơsir, pioh pơhlôm ngă giong klă bruă jao:

“Prăk blan hơdôm mơ̆ hmâo mơ̆ nua prăk mă yua amăng sang anô̆ laih anun sang dô̆ dong sit ñu tơnap biă. Yua kơ bruă khom nao đôč yơh. Bơ̆ bruă blơi lŏn pơdŏng sang, ƀudah dô̆ sui thun hă dô̆ hluai tui bruă pơmut hrŏm dong. Nua lŏn ƀơi plơi prong Quy Nhơn kah hăng Cát Tiên, Nhơn Hội ră anai ăt đĭ lu hloh 2 wot mơn".

Ăt amăng pran jua prăp lui, amai Nguyễn Mộng Thường – mơnuih apăn bruă Keh prăk pơgang hăng pơlar glai klô tơring čar Gia Lai ăt glăi tañ dưm dăp mơn bruă sang anô̆ pioh prăp nao mă bruă. Ñu pơmin amra mơ-ĭt ană kơ sang anô̆ gah ama ñu wai lăng ba pioh dưm dăp tơlơi hơdip mơda ƀơi anih mă bruă phrâo, tơdơi kơ anun amra ngă hră pơ-ar pơplih sang hră anih hrăm hăng čơkă ba ană dô̆ hrŏm.

 “Amĭ sa anih, ană sa anih lĕ tal hrăm blung a khon pioh ană pơ̆ plơi prong Plei Ku hăng yă ñu. Ƀơi anai prăk pơhrui glăi ƀiă, samơ̆ kâo ăt pơkrem mă yua pioh nao hrăm dong. Ră anai nao pơ̆ plơi prong Quy Nhơn apah sang, lu tơlơi prăk kak ngă tơnap lĕ sit ñu ƀu rơbêh ôh, kơƀah lu biă. Sit ñu kâo khom kơnang kơ sang anô̆, kơnung djuai hơdôm hrơi blan”.

 Ƀơi hơdôm bôh tơring čar Gia Lai, Kon Tum, lu mơnuih apăn bruă đah kơmơi pơkon, rim mơnuih sa tơlơi hơdip phara, leng kơ glăk prăp rơmet sang anô̆, djơ̆ tui tơlơi jao bruă. Gơñu pơsit rơđah pran jua yua kơ bruă jao, prăp lui tŏng ten rim yak. Kah hăng amai Hà Thị Hạnh – Kơ-iăng Khua Anom pơphun bruă – Bruă čar, Gơnong bruă pơtô pơhrăm tơring čar Kon Tum, hmâo pơsit mơ-ĭt ană kơ ơi yă gah ama gơñu:

“Ƀing čơđai pơdah pran jua lĕ gơñu amra dô̆ glăi Kon Tum hrăm yua kơ juăt hăng sang hră, anih hrăm laih, juăt hăng anih anom dô̆. Kâo ƀuh anai lĕ tơlơi lông prong biă hăng rim mơnuih. Bruă ƀu dưi ba ƀing ană bă nao, ƀu dưi jê̆ giăm bơwih brơi kơ ană bă”.

Kah hăng amai Thái Thị Hoàn, Kơ-iăng Khua Grŭp pơphun bruă, Khul hlăk ai tơring čar Kon Tum lĕ tơnap tap lu hloh. Rơkơi nao mă bruă pơ̆ dêh čar Lao, ƀu hmâo mơnuih amăng sang anô̆ pioh kơnang, ñu hmâo pơkă lui hlâo laih ƀu dô̆ tơguan “ia truh tơkai kah hăng kơplong đuăi”:

 “Drơi pô kâo pơmin amra apah sang dô̆ laih anun ba ƀing ană bă nao tañ pioh ƀing gơñu juăt hăng anih anom phrâo pơ̆ sa plơi pla phrâo. Rơngiao kơ anun ƀing čơđai huĭ ƀu dưi hmư̆ ƀu thâo hluh tơlơi nai pơblang. Ră anai ăt thâo pok mơn glông jơlan pơdah rup Quảng Ngãi pioh hmư̆ kiăng kơ juăt đok pơhiăp”.

Amăng rim bôh tơring čar pơmut, leng kơ hmâo ha rơtuh čô đah kơmơi apăn bruă kah hăng amai Bắc, amai Thường, amai Hạnh, amai Hoàn... Gơñu glăk run pran pơsir bruă ba tơbiă hăng tơlơi hơdip mơda, kah hăng hlơi nao, hlơi dô̆ glăi; ană hơpă amra kiăo tui amĭ hăng ană hơpă dô̆ glăi hăng mơnuih amăng sang anô̆. Nao pơ̆ anih anom mă bruă phrâo, amra nao pơ̆ hơpă ĕp sang dô̆, rơkâo brơi kơ ană hrăm pơ̆ sang hră hơpă...

Lăi pơthâo tơlơi bơngot hăng mơnuih apăn bruă mơ̆ng pô, lu gơnong bruă, anom bruă hmâo rơkâo đĭ hăng akô̆ pơjing hơdră bruă gum djru rơđah, kah hăng djru anih dô̆, djru bruă nao rai, djru apah sang dô̆ amăng 3 thun akô̆ thun... Yă Phạm Thị Trung – Khua Gơnong bruă pơtô pơhrăm tơring čar Kon Tum, brơi thâo:

 “Gơnong bruă pơtô pơhrăm gơgrong hlâo yap mrô kiăng hmâo năng ai ñu 600 čô čơđai sang hră ană bă mơnuih apăn bruă, mă bruă čar hmâo tơlơi čang rơmang tui amĭ ama nao hrăm pơ̆ tơring čar Quảng Ngãi. Gơnong bruă hmâo mơ-ĭt laih tơlơi pơhing truh Gơnong bruă pơtô pơhrăm tơring čar Quảng Ngãi ăt kah hăng lăi pơthâo glăi kơ Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar hăng Grŭp apăn bruă Ping gah tơring čar pioh djru hơdôm bruă mă, pơhlôm hơdôm tơlơi kiăng kơ mơnuih apăn bruă mă bruă čar hơđong pran jua amăng pơphun pơmut hrŏm”.

Kơnong kơ dô̆ rơbêh kơ 1 blan dong, hơdôm bôh tơring čar amra pơmut hrŏm tui Akô̆ bruă hmâo pơsit. Tơlơi lông hăng mơnuih apăn bruă glăk pơdah pran jua lu mơta ƀơi hơdôm bôh tơring čar kual Dap Kơdư. Hăng ƀing đah kơmơi glăk glăm ba dua bruă - bruă lŏn ia, bruă sang, gơñu glăk gir run yak rơgao tơlơi lông, prăp lui tŏng ten pioh ngă giong bruă jao amăng djop mơta tơlơi hmâo. Đah kơmơi apăn bruă, hơdôm mơnuih gơgrong bruă asơi ia ƀơi rim sang anô̆, glăk ƀơƀrư̆ hrưn đĭ ƀơi anih phun, djru pran kơ bruă hơkrŭ ngă rơbô̆t jơlan gah mă bruă čar ƀơi plơi pla pô./.