Jơnum pơtŏng sit, tơlơi hơdip mơda neh wa djop djuai ania ƀiă tơring čar Lâm Đồng hmâo pơđĭ glông abih bang. Bruă tŭ mă hăng mă yua hmao tlôn lu bôh thâo phrâo amăng bruă ngă đang hmua djru pơhrui glăi prăk hơnong ñu hmâo 50 klăk prăk sa čô mơnuih sa thun, đĭ 12,5% bơhmu hăng thun 2019; mrô sang anô̆ ƀun rin hrŏ trun dô̆ 3,24%. Biă ñu, ră anai đơ đam tơring čar hmâo 353 bôh anom bơwih ƀong yua kơ mơnuih djuai ania ƀiă ngă pô, hăng abih bang prăk mă yua đĭ truh 2.773 klai prăk; 13 mrô gơnam OCOP dăp tal 3 bôh pơtŭ.

Hăng sa pô blok đang hmua pok phun bruă mă mơ̆ng thun 2017, khua pơ ala K’Hoàng, djuai ania K’ho ƀơi să Phú Hội, tơring glông Đức Trọng brơi thâo, kơnang kơ tuh pơplai djơ̆ jơlan gah amăng ngă đang hmua mă yua măi mok yôm, ñu ngă truh kih hăng tañ dưi đĭ kyar bruă ngă đang hmua prong truh 7 wot, ngă rai lu añăm pơtăm, hơbơi pơtơi, bôh troh djơ̆ tui Global GAP.

“Bruă pok phun bruă mă mơ̆ng kâo blung a pơdŏng 1.000 m kơrê sang gôm mơnil hlâo, ƀơƀrư̆ tui thun blan ngă đang hmua pok prong tui mơ̆ng 2.000m2 laih anun prong tui. Hluai tui hơdôm mrô rơkâo blơi, ră anai kâo hmâo pok prong anih anom phun pla truh 7.000m2 lŏn pơdŏng sang gôm mơnil. Amăng Farm kâo, lu ñu leng kơ pla hluai tui mrô rơkâo blơi gơnam”.

Pơsit kơphê lĕ sa amăng hơdôm phun pla phun, anăn kơphê Arabiaca Lạc Dương hmâo lu tơhnal gal, tŭ yua pioh pơđĭ kyar, rơngiao kơ pơsur mơnuih ƀôn sang ngă tui jơlan gah hơdjă hmâo anăn hơduah ĕp phun akha hăng pơlir hơbit, gong gai ƀơi anai dô̆ pơtrut bruă pla kơphê tui jơlan pơlir hơbit đơ đam rŏng lŏn tơnah. Ơi Y Cường – sa bôh sang anô̆ pla kơphê sui thun ƀơi să Lát, tơring glông Lạc Dương brơi thâo, mơ̆ng hrơi gum hrŏm anih pơhrăm phrâo thâo dưi bruă ngă đang hmua hiưm hơpă asar kơphê mơ̆ng dưi sĭ nua yôm.

“Bruă pla kơphê kơjăp sui thun blung a phrâo hmư̆ ăt ƀu rơđah mơn. Tơdơi kơ hmâo gong gai plơi pla lăi pơthâo rơđah, neh wa ăt ƀơƀrư̆ thâo kơjăp mơn hăng thâo bruă rơngiă glai amra ba truh răm tui kơphê, bơdjơ̆ nao nua kơphê. Amăng hơdôm thun phrâo rơgao neh wa dưi pơhrăm, hmư̆ tơlơi pơhing gah kual Mi Kô̆ amra ƀu blơi kơphê ƀơi hơpă pioh ngă rơngiă glai ôh, yua anun neh wa bơngot hăng hmâo tơlơi pơmin klă hăng pơplih. Ră anai neh wa đing nao pơplih pơkra bruă ngă rai gơnam lu ăt kah hăng mrô hăng anô̆ klă kơphê”.

Ăt ƀơi să Lát, tơring glông Lạc Dương mơn, yă Rolan Cơ Liêng (djuai ania K’ho) hmâo pioh pran pơsit kiăng pơjing anăn kơphê hmâo gru than bôh thâo mơ̆ng djuai ania pô hăng anăn iâo “K’ho Coffee”. Mơ̆ng lu thun rơgao, “K’ho Coffee” jing laih gơnam pơ ala kơ kơphê čư̆ siăng Lang Biang hăng jing hơdră rơđah gah kơphê hơdjă mơ̆ng djuai ania K’ho.

“Pran pơsit mơ̆ng pô lĕ kiăng pơjing rai anăn păn mơ̆ng mơnuih Việt Nam ba truh dêh čar tač rơngiao thâo hluh hăng pơpŭ. Pô gir run pioh pơdah anô̆ yôm mơ̆ng neh wa ƀơi anai. Tơdah pô ƀu gir run thơ anô̆ yôm anun ƀu dưi ngă tui. Hăng neh wa hmâo laih bôh thâo, phiăn juăt, pô kiăng gum hơgôp hrŏm. Anô̆ yôm phun lĕ pô glăk gir run pioh pơjing rai gơnam kơjăp sui thun”.

Nao pơhmư̆ hăng pơhiăp amăng mông jơnum khua pơ ala djop djuai ania ƀiă tơring čar Lâm Đồng tal 4, ơi Y Vinh Tơr, Ding kơna pơhlôm hlâo Ping gah dêh čar, Kơ-iăng Khua Jơnum min djuai ania djă pioh, jơlan hơdră hơdră pơđĭ kyar bơwih ƀong – mơnuih mơnam kual neh wa djuai ania ƀiă mơ̆ng tơring čar Lâm Đồng ba glăi bôh tơhnal pơhlôm akô̆ tlôn. Bruă bơwih ƀong, bôh thâo đưm, bruă ia jrao, pơtô pơhrăm, hơđong tơlơi hơdip mơda mơnuih mơnam, hơđong plơi pla pơgang lŏn ia hmâo pơplih ha amăng plĕ hăng klă. Lu tơhnal ba tơbiă bruă mă ba glăi bôh than prong hloh hơnong pơkă hrŏm mơ̆ng kual Dap Kơdư. Kiăng ngă tui hơdôm bôh tơhnal dưi ngă, ơi Y Vinh Tơr lăi lĕ, Lâm Đồng khom đing nao dong pơplih lu ngăn rơnoh kơ kual neh wa djuai aniă ƀiă, pơtrut kơtang hơdôm jơlan hơdră pơkă mơ̆ng lŏn ia gah pơdŏng plơi pla phrâo hăng hrŏ trun ƀun rin kơjăp.

“Tô̆ tui pơlir hơbit, dưi ngă tui tơhnal gal, anô̆ tŭ yua phara ha jăn gah lŏn drŏn, ayuh hyiăng, kông ngăn glai klô, gru grua, anih anom hiam hăng gru grua bôh thâo đưm mơ̆ng rim plơi pla. Kiăng mơ̆ng anun pơjing rai bruă mă, hmâo dong prăk pơhrui glăi hơđong kơ neh wa. Ngă tui hơdră bruă djru brơi pơphun bruă mă, ngă juăt hăng anih anom sĭ mơdrô, pơsir bruă mă kơ neh wa djuai ania ƀiă".

Jơnum ba tơbiă tơhnal hrưn đĭ truh thun 2030, pơhrui glăi hơnong ñu kual djuai ania ƀiă hmâo mơ̆ng 84 truh 87 klăk prăk sa čô mơnuih sa thun; hăng mrô sang anô̆ ƀun rin hrŏ trun mơ̆ng 2-3% sa thun... Lar hyu kơtang bruă pok phun bruă mă, bơkơtưn bơwih ƀong huă; đing nao tuh pơplai djop bruă pioh pơđĭ kyar wot bơwih ƀong sang anô̆, anom bơwih ƀong, Anom mă bruă hrŏm ƀơi hơdôm bôh plơi pla amăng tơring čar./.