Giăm 12 mông yang hrơi dong, ayong Nguyễn Anh Minh, 40 thun, dŏ ƀơi kuâ̆n Bình Tân hmư̆ hing mơ̆ng Sang ia jrao kơsem min drah hăng pơmut drah ƀôn prong Hồ Chí Minh lăi pơthâo hơmâo sa čô mơnuih ruă kraih, kơƀah drah kơtang, kiăng pơmut tiểu cầu mơ̆ng djuai drah hui đôč mơnuih hơmâo anun lĕ B Rh - kiăng ječ mơtăm. Ñu lui hlao huă asơi kiăng drah ñu hiam, ječ ameč đĭ rơdêh djak yang hrơi dong pơ-iă hang, mut nao pơ sang ia jrao brơi 250ml drah kơ mơnuih ruă. Ayong Minh ƀu hơdor dong tah anai jing tal hơdôm ñu lui bruă sĭ mơdrô hăng ba hyu gơnam, ječ ameč nao pơ sang ia jrao djru drah, brơi drah kơ pô ñu ƀu thâo glăk dŏng ƀơi anăp tơlơi djai brŭ.

Tap năng, hlâo adih, ñu găn rơdêh krah mlăm mơ̆ng ƀôn prong Hồ Chí Minh nao pơ Khánh Hòa brơi drah kơ sa čô čơđai sang hră đah rơkơi 17 thun, ruă brŭ dlô tơlang tal rơnuč yơh, kiăng hơmâo čơđeh drah tiểu cầu đah mơ̆ng dưi hơdip. Mơ̆ng thun 2006 nao pơyơr drah, laih anun thâo drah ñu hui đôč mơnuih hơmâo, ayong Minh mut amăng Grup drah yôm ƀôn prong Hồ Chí Minh (gah Anom bruă pơyơr drah khăp pap ƀôn prong Hồ Chí Minh). Truh ră anai, ñu hơmâo rơbêh 60 wơ̆t pơyơr drah laih.

Ayong Minh hơmâo pơkra plang pơtruh hăng lu mơnuih dong, amra brơi drah tơdah kiăng drah yôm, drah hui đôč mơnuih hơmâo, kiăng brơi ječ ameč, iâu pơthưr, bang hyu tơlơi klă hiam pơyơr drah djru mơnuih ruă:“Mrô drah Rh - hui đôč mơnuih hơmâo yua dah lu mơnuih aka ƀu nao pơyơr drah ôh anun jing ƀu thâo ôh drơi pô djă drah hơget. Tơdah mơnuih ƀôn sang nao pơyơr drah lu amra ƀuh lu mơn mơnuih hơmâo drah yôm. Kâo mut amăng Grup Drah yôm, blung hlâo lĕ kiăng pơgang glăi pô mơn, pơtruh hăng adơi ayong hơmâo drah kar hăng kâo či djru nao rai. Dua dong lĕ ta nao djru mơnuih pơkŏn ta khŏm hơmâo pran jua kah mơ̆ng dưi”.

Bơ ayong Cao Minh Hải ñu djă drah AB Rh- jing djuai drah yôm hloh, ƀiă mơnuih hơmâo hloh ƀơi Việt Nam, hơmâo pơtruh hăng giăm 40 čô mơnuih djă drah hrup hăng ñu, kiăng djru ba lu mơnuih ruă hloh. Rim čô mơnuih amăng grup jing “sang pioh drah hơdip”, djŏp mơnuih lêng kơ rơbêh 20 wơ̆t pơyơr drah laih, wơ̆t ƀơi ƀôn prong Hồ Chí Minh hăng tơring čar iao gah. Prăk nao rai, ƀong huă lơ̆m nao pơyơr drah lêng kơ mă prăk pô soh, ƀu hơmâo mă prăk mơ̆ng sang anŏ pô ruă ôh. Pô ñu ayong Hải ƀu hơdor dong tah ñu nao pơyơr drah djru mơnuih ruă kraih hơdôm wơ̆t. Tŭ kơ hơmâo pran jua, nao tañ mơtăm đah mơ̆ng dưi djru ba mơnuih ruă lĕ ñu djru mơtăm yơh.

Hơdor glăi lơ̆m mlăm čơkă thun phrâo, hmư̆ hing kiăng brơi drah kơ đah kơmơi pi kian či tơkeng lơ̆m lơ 1 blan Tê̆t 2022, ayong Hải pioh ha hrơi akŏ thun phrâo mơtăm či brơi drah:“Lơ̆m anun kâo pơmin djru mơnuih yơh yôm biă mă. Hăng tơlơi pơmin anun, pô đah kơmơi anun arăng đao lăng tơkeng 10h, samơ̆ mơ̆ng 6h kâo nao tơguan lui pơ Sang ia jrao Từ Dũ laih hŭi tơkeng tañ thơ. Bưng mơn, hrơi anun kiăng ha kơdung drah đôč. Kâo tơguan truh 2h tlam lĕ sang ia jrao lăi pơhmư̆ dua amĭ ană ñu huăi hơget ôh, hiam drơi laih. Tơdơi anai kâo hiăp tom mơn hăng dua amĭ ană anai, ră anai pô amai anun glăk mut hrŏm amăng grup mơn đah mơ̆ng djru ba mơnuih pơkŏn dong pơ Bà Rịa Vũng Tàu”.

Ăt hăng tơlơi pơmin tui anun mơn, amra djru drah kơ mơnuih ruă, amai Nguyễn Thị Vân Hiền, 42 thun brơi thâo, ñu kiăng hiam drơi đah mơ̆ng dưi brơi drah kơ arăng. Hlâo kơ anun, amai Hiền ƀu hŭi hơget ôh, lur nao pơyơr drah kơ sa čô čơđai 2 thun hơmâo djuai drah yôm, lơ̆m anun ñu ƀu hơmâo pran đơi ôh, yua dah ñu krong mlăm lu hrơi, anun jing drah ñu ƀu hiam ôh, ñu djai huăt. Tơdơi kơ pơyơr drah, amai Hiền juăt čih amăng plang internet, ƀu djơ̆ pơ mơ-iăng kơ arăng ôh, ñu čih pơthâo kiăng hơmâo lu mơnuih djru drah, djru arăng jing djru ta mơn:“Gơyut gơyâo ngui hăng kâo lêng kơ hơmâo kâo pơsur nao pơyơr drah soh. Blung a lĕ ta sem lăng tơlơi suaih pral pô ta. Kâo ƀu pơmin pơyơr drah lĕ brơi kơ arăng ôh, kâo pơmin anun lĕ ta djru glăi pô ta mơn. Mông anai ta brơi kơ arăng, truh ta hơmâo bruă, kiăng drah lĕ amra hơmâo lu mơnuih brơi glăi ta”.

Tui hăng Anom bruă pơmut drah - Sang ia jrao Chợ Rẫy, rim hrơi anih pioh drah hơmâo mơ̆ng 5.000 truh 7.000 kơdung drah, samơ̆ drah Rh- hơmâo aset biă mă, năng ai 20 kơdung đôč amăng djŏp djuai drah. Thạc sĩ Phạm Lê Nhật Minh, Kơ-iăng khua anom bruă brơi thâo, rim hrơi pơ anai brơi kơ Sang ia jrao Chợ Rẫy hăng rơbêh 62 boh sang ia jrao pơkŏn mơ̆ng 500-700 kơdung drah, amăng anun kơnong hơmâo 0,1% mrô drah Rh-. Djơ̆ anŏ ñu, hơmâo lu mơnuih kiăng djuai drah yôm ha wơ̆t mơtăm, Anom bruă ƀu hơmâo djŏp drah či brơi ôh, khŏm iâu pơthưr lu mơnuih nao pơyơr drah.

Pơ anai, mrô mơnuih brơi drah lok glăi hơmâo 66%, lu biă pơhmu hăng hơdôm anom bruă pơmut drah amăng đơ đam dêh čar. Ơi Phạm Lê Nhật Minh rơkâo, kiăng hơmâo hơdră djru phara kơ mơnuih djă drah yôm, ƀiă đôč mơnuih hơmâo:“Ƀing nao pơyơr drah anun kiăng pơpŭ biă mă. Gơñu thâo phô, hơmâo tơlơi pơmin, gơñu thâo pô ñu djă drah yôm, laih anun amra brơi drah tơdah arăng kiăng. Tơlơi anun klă biă kiăng apah bơni. Ƀing gơmơi kiăng mơnuih ƀôn sang nao pơyơr drah lu hloh dong”.

Ƀu kiăng apah bơni, brơi gơnam ƀudah tơguan arăng djru ôh kơ bruă pơyơr drah, hơdôm “sang pioh drah hơdip” anun kơnong kiăng djru mơnuih duam ruă đôč. gơñu kar hăng boh keo jă bơngač, rim hrơi bang hyu pran jua khăp pap. Yua dah, tơdah jai hrơi hơmâo lu mơnuih nao pơyơr drah, huăi hơmâo drah yôm, drah ƀiă mơnuih hơmâo, amra hơmâo lu mơnuih dưi djru hơdip hloh./.