VOV4.Jarai - Lŏn ia Việt Nam hrưn đĭ mơng hơdôm tal blah ngă, Việt Nam ƀu pơdơi pơdă gir run akŏ pơdong kơnuk kơna mơnuih ƀon sang ngă pô, yua mơnuih ƀon sang ruah mă, hăng bơwih brơi mơnuih ƀon sang, blung a lĕ akŏ pơdong kơnuk kơna tui tơlơi phiăn xã hội chủ nghĩa, pơplih phrâo klă tui tơlơi phiăn kơ tơlơi dưi ană mơnuih. Bruă pơsit mă yua Phiah phiăn 2013 hăng sa črăn hơjăn kơ “Tơlơi dưi ană mơnuih, tơlơi dưi hăng bruă kiăng ngă mơng mơnuih ƀon sang”, tơdơi kơ anun hơmâo lu hră pơ-ar tơlơi phiăn bơdjơ̆ nao tơlơi dưi ană mơnuih, jing hơdôm tơlơi yôm biă mă, pơjing rai tơlơi phiăn pơhlôm tơlơi dưi ană mơnuih, tơlơi dưi mơnuih ƀon sang. Hơdôm tơlơi pơplih phrâo hăng tơlơi gum pơgôp kơ jar kmar mơng Việt Nam hơmâo hơdôm boh dêh čar ASEAN bơni, ruah Việt Nam ngă pô pơ ala brơi mut amăng Khul wai lăng tơlơi dưi ană mơnuih rơwang thun 2023-2025.

Tơdơi kơ gir run ngă bruă, Việt Nam hơmâo lu tơlơi dưi ngă hiam amăng bruă pơhlôm tơlơi dưi ană mơnuih, mơng tơlơi dưi amăng kơđi tơlơi mơnuih ƀon sang, kơđi čar truh kơ tơlơi bơwih ƀong huă, boh thâo gru grua hăng tơlơi dưi mơng ƀing amuñ bưp tơlơi tơnap. Tơlơi dưi ngă pô mơng mơnuih ƀon sang Việt Nam hơmâo pơdah pơƀuh ƀơi: tơlơi dưi ruah khua hăng tơbiă anăn ruah khua, dưi pơhiăp, lăi glăi djŏp bruă, dưi pôr pơhing; tui hluai či đăo...Kiăng pơhlôm brơi tơlơi dưi ană mơnuih hăng pơtrut pơđĭ kyar bơwih ƀong huă, mơnuih mơnam amăng rơnuk hơdip tui boh thâo 4.0, Kơnuk kơna ta hơmâo akŏ pơdong Jơnum min dêh čar, pơtrut tañ bruă akŏ pơdong “Kơnuk kơna điện tử”, “Glông pôr pơhing điện tử mơng djŏp anom bruă Kơnuk kơna, kiăng ƀing khua, anom bruă pơhiăp ƀơi tom ƀơi anăp mơnuih ƀon sang, hmư̆ glăi tơlơi arăng lăi pơthâo, tơlơi rơkâo mơng mơnuih ƀon sang, anom bơwih ƀong.

Sa amăng hơdôm tơlơi dưi ngă hmư̆ hing hloh mơng Việt Nam pơhlôm tơlơi dưi ană mơnuih lĕ dưi ngă klă, rơgao hnong pơkă kơ lŏm lui tơlơi rin rơpa, pơđĭ kyar ană mơnuih hăng anŏ klă amăng tơlơi hơdip. Yap truh rơnuč thun 2020, mrô sang anŏ rin dŏ glăi 2,75% (tui mrô pơkă sang anŏ rin rơwang thun 2016-2020). Việt Nam jing dêh čar dưi ngă bruă anai, hmư̆ hing biă amăng bruă hrŏ trun mrô mơnuih rin, hơmâo čar rơngiao bơni. Kơ-iăng nai tha prin, nai prin tha Đặng Dũng Chí, Khua hơđăp Sang bruă tơlơi dưi ană mơnuih, Sang hră Kơđi čar gưl dêh čar Hồ Chí Minh lăi:

“Kar hăng tơlơi lăi pơthâo mơng Kơnuk kơna, ƀing ta dưi lăi, ƀing ta dưi ngă lu tơlơi lăp hơdor biă, ƀing ta pơhrŏ trun tañ laih mrô sang anŏ rin laih anun bing ta ƀu kơnong tui hnong pơkă hơđăp jar kmar đôč ôh mơ̆ ƀing ta pơhmư̆ tui ta nao tơlơi pơhing phrâo mơng jar kmar, anun lĕ pơhrŏ trun tơlơi rin rơpa tui lu hnong pơkă. Sit hnun yơh, hơdôm mrô pơkă anai lăp hơdor biă. Ta dưi pơsit, ƀing ta lĕ gru ba jơlan ƀơi rŏng lŏn tơnah kơ bruă hrŏ trun tơlơi rin rơpa”.

Biă ñu amăng thun 2020 hăng 2021 phrâo rơgao, hơdôm tơlơi dưi ngă mơng Việt Nam amăng hrơi blan pơgang klin Covid-19 ăt jing hơdôm tơlơi dưi ngă pơgang ba hăng pơtrut tui tơlơi dưi ană mơnuih mơn. Tơlơi gơñăm kiăng ngă “ƀu pioh lui pô hlơi gah tlôn” jing tơlơi črâo bruă kiăng ngă na nao, ngă djơ̆ hrŏm, hơmâo Ping gah, Kơnuk kơna, anom bruă čar ngă tui tŭ yua mơng hrơi phrâo hơmâo klin Covid-19. Hloh kơ anun, Ping gah, Kơnuk kơna pơsit ană mơnuih yơh tơlơi ta gơñăm nao, ƀrô jing tơlơi pơtrut brơi bruă akŏ pơdong hăng pơgang Lŏn ia, “mă mơnuih ƀon sang ngă phun či bơwih brơi, ngă pô pơgang, pơgăn klin”, “dưi pơgang klin lĕ tơlơi dưi mơng mơnuih ƀon sang”. Ƀu kơnong amăng mông hơmâo tơlơi truh lŏn adai ngă, klin klon đôč ôh mơ̆ djơ̆p mơta tơlơi truh hơpă, mơnuih ƀon sang lêng hơmâo ping gah, gong gai kơnuk kơna pơgang ba, pơhlôm tơlơi hơdip, gơnam tam. Khă hnun, amăng mông ngă bruă pơhlôm tơlơi dưi ană mơnuih ƀing ta ăt hơmâo mơn tơlơi soh glăi tui hăng tơlơi lăi pơthâo mơng Kơ-iăng nai prin tha Đặng Dũng Chí:

“Djŏp dêh čar laih lêng hơmâo soh yơh tơlơi aka ƀu dưi ngă, ngă aka ƀu klă amăng bruă pơgang ba ană mơnuih, yua dah tơlơi dưi ană mơnuih hơmâo lu biă. Yua hnun ƀu hơmâo lŏn ia pơpă ôh mah đĭ kyar pơdrong asah hai ăt ƀu dưi ngă klă abih bang lơi amăng bruă pơgang ba tơlơi dưi ană mơnuih ta. Bơ hăng ƀing ta, bruă pơđĭ kyar mơng ƀing ta pơlir hăng bruă pơđĭ kyar lŏn ia, ngă brơi tơlơi dưi mơnuih ƀon sang. Amăng mông ngă bruă, hơmâo ƀing ƀu klă, ƀing hơmâo tơlơi pơmin pơblư lŏn ia pơhmao mă hơdôm tơlơi soh glăi mơng ƀing khua mua kơnuk kơna, tơlơi soh glăi amăng bruă wai lăng, ƀing ta wai lăng tơdu, ƀu kơjăo anun jing gơñu tek nao, pơčut pơčao, yua hnun ăt hơmâo mơn ană plơi hmư̆ tui tơlơi pơhing soh glăi tui anun. Anai lĕ hơdôm tơlơi mơ̆ ƀing ta kiăng ngă rơđah, djru brơi mơnuih ƀon sang kơđiăng hăng hơdôm tơlơi pơhing soh glăi, ta thâo krăn ƀơi anŏ djơ̆ ƀơi anŏ glăi, ƀuh tơlơi gir run mơng kơnuk kơna ta. Lăng nao hơdôm tơlơi klă hiam ƀing ta ngă dưi”.

Hăng hơdôm tơlơi ƀing ta hơmâo ngă, ƀing ta dưi pơ-ư pơ-ang lĕ Việt Nam ƀu kơnong jing sa amăng hơdôm boh dêh čar hơmâo ngă giong hlâo hrơi pơkă lu Tơlơi gơñăm pơđĭ kyar lu rơnuk thun mơng Sang gum hơbit djŏp dêh čar, Việt Nam ră anai ăt hơmâo hmư̆ hing jing sa boh dêh čar pơđĭ kyar abih bang, ƀu pioh glăi pô hlơi gah tlôn mơng Sang gum hơbit djŏp dêh čar”.

Siu H’Mai: Pơblang