Tam lah tam lơh pù pờng tàm hìu nhă ờ mìng là broă bơh is jơi bơtiàn lơi, bơh dùl lơgar lơi mờ là bơta gùt plai ù dê. Jăt dùl jơnau yal bơh Cơl dŭ lơh broă Liên hợp quốk bè tam dră mờ ma tuý mờ cau tìs tìs tàm gùt plai ù dê, neh geh 81 rơbô nă cau ùr mờ kơnòm ùr dềt neh gơtìp gơsơ̆t tàm nam 2020. Geh di pơgăp 47 rơbô nă cau tàm khà cau gơtìp chơ̆t tài bơklao ha là cau tàm hìu gơsơ̆t, ndrờm mờ tàm 11 phút, dunia geh 1 nă cau ùr ha là kơnòm ùr dềt gơtìp gơ̆t tàm hìu. Mờ jăt khà kờp bơh Anih lơh broă Liên hợp quốk bè Ring bal cau klao mờ cau ùr bal mờ Jào gơnoar ai cau ùr in (UN Women), tàm uă lơgar tàm dunia, tơngai do, tam lơh pù pờng tàm hìu nhă geh tơngŏ gơguh. Bơh broă sền gròi 13 lơgar tàm dunia pà gŏ, tam lơh pù pờng tàm hìu gơguh bơh 30 tus 300%.

Thạk sỹ, Cau cah rơña Đỗ Đăng Khoa đơs nền: “Đơs bè hơ̆ nàng gŏ là jơh dùl bơta bơh gùt plai ù dê. Den tàng jơh ală lơgar tŭ do ndrờm wèt tus broă bơdìh mờ mblàng yal, bơto bơtê den pal geh Adăt nàng rơcang sơndră mờ tam lơh pù pờng tàm hìu nhă do”.

Tàm lơgar he, jăt broă lùp sền dà lơgar tam lah tam lơh pù pờng gơwèt mờ cau ùr yal nam 2019 pà gŏ, geh 31,6% cau ùr pal kong dờp mờ 1 bơta tam lơh pù pờng tàm 12 nhai. Tàm 3 nă cau ùr den geh 1 nă cau ùr gơtìp pù pờng bè să jan ha là bĭc bài. Geh 90% cau ùr gơtìp bơklao lơh bè să jan ha là bĭc bài ờ jòi geh tus broă dong kờl. Mìng geh 4,8% là jòi geh broă dong kờl bơh kwang àng. Khà do gơguh pơn drờm mờ dơ̆ tus sền pa do ngan là tàm nam 2012. Thạk sỹ, Cau cah rơña ồng Đỗ Đăng Khoa pà git: “He geh cri bơyai bal, tam pà bal, bơh tàm bơta adăt boh lam dê kung bè là bơh tàm bơta mùl màl den he geh gŏ là bơta tam lơh pù pờng tàm hìu nhă do geh tơn tàm hìu să tờm he dê, geh tơn tàm tơl nă he dê mờ añ đơs ngan là geh tơn bè să tờm añ dê, tŭ sền mờ wă bè Adăt do den să tờm añ kung neh gŏ là geh tơn tàm hìu añ dê, mờ să tờm añ dê kung neh geh tŭ geh ală broă lơh sơnđan là tam lơh pù pờng tàm hìu nhă sơl”.

Nàng tơmù bơta tam lơh pù pờng tàm hìu nhă, Bơta 21 Adăt Rơcang sơndră mờ tam lah tam lơh pù pờng tàm hìu nhă nam 2022 geh cih, cau geh săp đơs, rùp pà gŏ bè broă lơh tam lah tam lơh pù pờng tàm hìu nhă geh gơnoar yal anih lơh broă, mpồl lơh broă, să tờm cau geh gơnoar bơsong broă tam  tam lah tam lơh pù pờng tàm hìu nhă. Broă ngui săp đơs, rùp kŭp geh bè broă lơh tam lah tam lơh pù pờng tàm hìu nhă tàm broă bơsong broă tam lah tam lơh pù pờng tàm hìu nhă mờ geh tơlik tàm anih yal tơngit, tàm internet pal geh broă ring bal bơh cau gơtìp pù pờng tàm hìu nhă ha là cau sền, cau ala măt di jăt mờ adăt boh lam bơh cau gơtìp tam lah tam lơh pù pờng tàm hìu nhă, mìng ờ kờp bơta adăt boh lam geh tơlik kơrnoăt ndai. Bè hơ̆, tŭ cau tàm hìu nhă, cau kis rềp bal gơtìp tam lah tam lơh pù pờng tàm hìu nhă, làng bol gơtùi kŭp rùp, kŭp săp wơl broă gơlik geh nàng jào yal anih lơh broă, mpồl lơh broă, cau dùl nă să geh gơnoar mơya pal bañ yal tơlik bơta tam tam lah tam lơh pù pờng tàm hìu nhă tàm internet mpồl bơtiàn.

Adăt rơcang sơndră tam lah tam lơh pù pờng tàm hìu nhă nam 2022 kung geh cih, tŭ gơtìp pù pờng tàm hìu nhă ha là gŏ bơta tam lah tam lơh pù pờng tàm hìu nhă, làng bol gơtùi yă, yal mờ broă hòi điện thoại, ñắn tin, pơyoa sră, ha là yal tơn tus mờ Ủy ƀan Ñân zân xã; Anih lơh broă Kwang àng, Pôs ling sền gàr tiah nhàr dà lơgar rềp ngan; Hìu bơsram; Kwang atbồ ƀòn, Atbồ mpồl ƀòn, Kwang atbồ Mpồl lơh broă đah Mặt trận tàm ƀòn ơm kis; Cau lam bồ mpồl lơh broă cíñ trị mpồl bơtiàn kấp xã; Sồ điện thoại dà lơgar bè broă rơcang sơndră mờ tam lah tam lơh pù pờng tàm hìu nhă.

Gơwèt mờ ală broă kơrian broă tam lah tam lơh pù pờng tàm hìu nhă mờ sền gàr, dong kờl cau gơtìp pù pờng tàm hìu nhă, Adăt Rơcang sơndră mờ tam lah tam lơh pù pờng tàm hìu nhă nam 2022 kung cih loh tàm Bơta 22 adăt do dê. Tàm hơ̆, cau geh broă lơh tam lah tam lơh pù pờng tàm hìu nhă geh gơtìp tơn jơh broă tam lơh pù pờng tàm hìu nhă. Adăt sồr cau geh broă lơh tam lah tam lơh pù pờng tàm hìu nhă tus hờ hìu lơh broă Kwang àng xã tiah gơlik geh broă tam lah tam lơh pù pờng tàm hìu nhă nàng yal. Ală kấp geh gơnoar gơtùi tơlik kơrnoăt kơrian cau geh broă tam lơh pù pờng tàm hìu nhă tìp mờ cau neh gơtìp tam lah tam lơh pù pờng… Bè broă do, Thạk sỹ, Cau cah rơña Đỗ Đăng Khoa mblàng: “Adăt boh lam geh cih kơrnoăt, hơ̆ là cau gŏ măt tàm tiah gơlik geh broă tam lah tam lơh pù pờng tàm hìu nhă do den geh gơnoar sồr tơn jơh broă lơh ờ niam do. Bè hơ̆, he gŏ do kung là bơta krơi is. Đơs ngan là di lah he gŏ cau kis rềp bal hìu geh broă lơh tam lah tam lơh pù pờng tàm hìu nhă den he kung geh gơnoar tus nàng sồr cau hơ̆ tơn jơh mơ broă tam lơh pù pờng hơ̆. Bơta do là geh kwơ màng ngan. Broă lơh dơ̆ bàr tai là kơrian ờ ai tìp. Den tàm Adăt do geh dùl broă lơh là kơrian ờ ai tìp. Di lah ùr bơklao tam lơh den củ tịc xã geh gơnoar kơrian cau bơklao ờ gơtùi tìp mờ cau pơ-ùr tàm 3 ngai”.

Gơwèt mờ cau gơtìp tam lah tam lơh pù pờng tàm hìu nhă, ƀòn cau gơtìp tam lah tam lơh pù pờng ơm kis geh kơnòl jòi anih ơm pleh ing mờ dong kờl broă lơh geh kwơ ai cau gơtìp in. Bơdìh hơ̆ tai, cau gơtìp bơh broă tam lah tam lơh pù pờng tàm hìu nhă kung gơtùi dan geh broă sền gàr, sơm sồt (di lah geh); geh dong kờl adăt boh lam mờ pơlam pơn dờm nùs nhơm, bơta git wă nàng rơcang sơndră lài mờ broă lơh tam lah tam lơh pù pờng tàm hìu nhă.