Kơnờm mờ broă lơh geh cồng nha broă lơh suơn-tơnao-wàng, den tàng pah nam ồng Vũ Trung Bộ, kis tàm xã Ia Ake, kơnhoàl Phú Thiện sùm geh priă kơl jăp git nđờ rơhiang tơlăk đong. Ồng Bộ pà git, bơh ală nam 1990, hìu ồng ntrờn bơh kơnhoàl Yên Mô, càr Ninh Bình tus ơm kis tàm kơnhoàl Phú Thiện, càr Gia Lai mìng geh 5 sào ù geh gơnoar atbồ pà, rài kis kal ke ngan. Nam 2000, ồng neh lơh ngan ai ù nàng càn 10 tơlăk đong bơh Ngân hàng Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn kơnhoàl Phú Thiện nàng blơi kơnrồ ròng, lơh sre mờ kă bro phan geh lơh bơh broă lơh sa suơn sre. Bơh priă geh ờ uă lài ngan, mơya kơnờm mờ bơta chài tàm broă lơh sa, tus tŭ do ồng Bộ neh geh hìu dờng niam, broă lơh suơn-tơnao-wàng mờ 200 tờm pơ-ồs, 150 nơm iar deh tăp mờ 2 sào tơnao dà gam ròng 50 nơm ka ti jơng tơlir. Ồng Bộ pà git, broă lơh suơn-tơnao-wàng do pah nam cèng geh ồng in uă priă: “Ngân hàng ai tơl bơta niam ờ mìng să tờm añ, mờ gam ai jơh ală làng bol kis tàm do in. Priă geh hìu prăp is mìng geh bơh 10 tus 20 tơlăk mơ, mơya càn bơh ngân hàng den geh tus 200 tơlăk đong den hơ̆ sồng tơl pràn nàng hìu nhă lơh broă, ờ pal lòt lơh broă ơpah tai. Lơh geh 6 nhai geh priă den tơm ngân hàng in, den ngân hàng kung gam tơm rơhời”.

Kung tam gơl rài kis kơnờm mờ broă khin càn priă nàng lơh sa suơn sre dê, ồng Vũ Xuân Huy, deh nam 1962, kis tàm ƀòn Breng, xã Ia Pết, kơnhoàl Đăk Đoa, càr Gia Lai kung geh hìu lơh dờng niam sơl, rài kis lơngăp lơngai. Ồng Huy pà git, bơh ală nam 2000, tŭ ồng gam là kông ñân lơh kao su, gŏ ù tàm kơnhoàl Đăk Đoa niam, ƀuơn tàm broă tam phan jŏ tơngai. Den tàng ồng Huy neh tus Ngân hàng Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn kơnhoàl Đăk Đoa càn 5 tơlăk đong nàng tam kơphe. Jăt ồng kơlôi, bơta kwơ bơh tờm kơphe sùm kơl jăp tàm pơgăp 50 tơlăk đong tàm 1 lồ 1 nam. Bơta kwơ geh sùm pah nam, ồng blơi tai ală bơta măi lơ-òr, măi piah kơphe, lơh ƀlàng ìs ơnàng. Ồng Vũ Xuân Huy chờ hờp yal, do là tơngu me tờm nàng hìu ồng geh priă uă mờ kơl jăp tơnơ̆ do: “Sùm uă nam tơn, añ ngui priă ngân hàng, gŏ geh cồng nha. Priă geh bơh hìu añ dê tŭ do là bơh 1 tơmàn 200 tơlăk đong tus 1 tơmàn 400 tơlăk đong, ờ kờp priă tă den kung gam geh priă cồng bơh 350 tus 400 tơlăk đong. Càn priă bơcri tàm broă lơh sa, blơi phơng sih, rề ơnàng ba ù lơh sa, lơh hìu, lơh hìu prăp phan, lơh ƀlàng ìs. Broă lơh bơh añ dê là geh tam tai mờ ai tai phan tam bơrlŭ bal, tờm chi sa plai tam bal tai”.

Mờ broă lơh bơh anih ai càn priă geh lơh tus tơn 17 tàm 17 kơnhoàl, thị xã, ƀòn dờng tàm gùt càr dê, uă nam do, ală Ngân hàng dềt bơh Ngân hàng Agribank tàm càr Gia Lai sùm lòt bal mờ broă tam gơl bơh gah lơh sa suơn sre ƀòn lơgar dê. Tŭ do, kờp jơh priă jơnkah dồs gah lơh sa suơn sre mờ lơh jăt ală broă ai càn priă tàm gah lơh sa suơn sre, ƀòn lơgar bơh ală ngân hàng dềt Agribank dê là rơlao 20 rơbô tơmàn đong. Khà priă do ai lài làng bol lơh broă sa tàm ƀòn in lơh jăt ală broa tam gơl lơh sa suơn sre jăt broă lơh kơl jăp rơlao, bè tam wơl kơphe, lơh jăt ală broă lơh sa suơn sre uă bơta phan, tam tờm plai màk, tờm chi sa plai jăt broă lơh geh kwơ uă, di pal mờ broă kờñ tăc mờ lơgar bơdìh.

Ồng Trần Quang Tuấn, Phó kwang atbồ Ngân hàng Agribank Đông Gia Lai pà git: “Tơngai do, ngân nàng lơh sa suơn sre Đông Gia Lai neh lơh jăt gùng dà broă lơh bơh Ngân hàng lơh sa suơn sre mờ tơnguh bơtàu ƀòn lơgar dê neh ai càn tàm broă lơh sa suơn sre ƀòn lơgar. Tàm hơ̆, uă ngan là tàm tiah ngài, tiah làng bol kòn cau, ai geh priă tơnguh bơtàu lơh sa, geh ală khà priă bơh mpồl, ai lài càn priă tàm broă ngui dơ̆, càn 500 tơlăk đong mờ hìu dềt tàm tiah lơh sa suơn sre ƀòn lơgar”.

Ồng Y Đức Thành, Phó Ƀí thư Huyện ủy Đăk Đoa pà git, tơngai do, làng bol kis tàm kơnhoàl neh geh càn mờ uă khà priă nàng tơnguh bơtàu lơh sa suơn sre mờ ală broă ai càn jăt Nghị định sồ 55 bơh Cíñ phủ dê mờ Kơrnoăt sồ 68 tàm gah lơh sa suơn sre, ƀòn lơgar bơh Ngân hàng Agribank dê. Do là bơta pràn dong kờl geh git nđờ jơ̆t rơbô nă làng bol lơh ngan mờ pin dờn geh lơh ngan lơh pas, bơh tŭ hơ̆ pơgồp bal tàm broă lơh tam gơl muh măt ƀòn lơgar tàm do: “Tơngai do, broă geh càn priă ƀuơn ngan, làng bol geh càn mhar, bơsong geh broă ờ càn priă sa priă cồng uă, dong kờl priă lơh niam suơn tam phan, tơnguh bơtàu lơh sa mờ 3 broă lơh dờng bè bơ̆t bơtàu ƀòn lơgar pa, tơnguh bơtàu lơh sa tàm ƀòn lơgar, bơta lơngăp lơngai cíñ trị geh gàr niam”.

Mùl màl, tơngai do, khà priă bơh Ngân hàng Lơh sa suơn sre mờ Tơnguh bơtàu ƀòn lơgar ală tiah tàm càr Gia Lai là bơta pràn kwơ màng dong kờl bơ̆t bơtàu wơl lơh sa suơn sre tàm càr Gia Lai dê. Kơnờm mờ hơ̆, làng bol lơh broă sa geh tai bơta pràn nàng tam gơl phan tam, phan ròng, ngui kông nghệ gơguh jăk, kông nghệ kao tàm broă lơh sa mờ tơnguh bơtàu geh cồng nha ală broă tơnguh bơtàu lơh sa, ai geh khà uă phan geh lơh bơh broă lơh sa suơn sre, phan kă bro geh kwơ. Bơta tam gơl bơh gah lơh sa suơn sre neh ai geh bơta pràn kơl dang nàng tam gơl muh măt lơh sa mpồl bơtiàn tàm tiah ƀòn lơgar, dong kờl ƀòn lơgar geh tai bơta pràn nàng tơnguh bơtàu broă bơ̆t bơtàu ƀòn lơgar pa. Lồi nam 2022, gùt càr Gia Lai geh 91 tàm 182 xã neh geh khà ƀòn lơgar pa mờ 2 kơnhoàl, 1 ƀòn dờng geh khà ƀòn lơgar pa. Ồng Đinh Văn Chinh, Củ tịc UɃÑZ thị trấn Phú Thiện, kơnhoàl Phú Thiện pà git: “Mờ broă dong kờl pràn kơl dang bơh ngân hàng bal mờ broă lơh ngan bơh jơh ală mpồl lơh broă cíñ trị, bơta pràn kơl dang bơh làng bol kis tàm thị trấn dê, den tŭ do muh măt tiah drà bơh thị trấn ngai sơlơ niam, rài kis làng bol geh gơguh loh làng, khà hìu rơƀah gơmù 4,2%. Bol añ pin dờn là, di gơlan geh bơ̆t bơtàu thị trấn ngai sơlơ niam bơnĕ rơlao”.

Tơngai do, ală broă lơh ai càn priă tàm gah lơh sa suơn sre, ƀòn lơgar neh lơh ndrờm bal, broă geh càn priă mhar, ƀuơn, neh pơgồp bal tàm broă dong kờl rài kis làng bol tàm càr Gia Lai ngai sơlơ gơguh uă, muh măt ƀòn lơgar ngai sơlo niam bơnĕ.