Pơn iờ să là jơnau đơs dà kòn cau sơn rờp bơh Anih jơnau đơs Việt Nam dê geh pờ tơlik tàm tiah Tây Nguyên bơh tơnơ̆ ngai dà lơgar tơrgùm dùl, ală cau lơh Jơnau đơs dà Rơđê “geh tai tŭ” nàng yal bè ală “măi mok” mờ broă lơh jơnau đơs “yô yau ngan rlau jơh”. Ồng Y Khem Niê, tŭ do là dùl tàm ală cau lơh broă jŏ nam rlau jơh (ồng mut lơh broă tàm anih lơh broă jơnau đơs Việt Nam tàm tiah Tây Nguyên bơh nam 1994) yal wơl: Tơnơ̆ tŭ Anih lơh broă sùm tiah Tây Nguyên geh lơh, phan bơna ờ hềt geh bơta lơi, hìu lơh broă den jồm bơh Brê dà lơgar Yok Đôn dê klàr mờ yau ngan 9tàm hìu sồ 60 gùng Nguyễn Chí Thanh, tŭ do là gùng Nguyễn Tất Thành). Broă lơh gơs jơnau đơs ndrờm pal kơnờm Anih pờ tơlik jơnau đơs sơñio rùp càr Dăk Lăk lơm. Ồng Y Khem Niê kah sùm jơnau kir sơnrai “3 tàm 1”, hơ̆ là kơ ƀàng lơh broă kung là kơ ƀàng sa, sa jơh den kung bic rlô tềng kơ ƀàng hơ̆. Bòl glar, kal ke là bè hơ̆, mơya  oh mi tam klac ngan, kờñ gơboh bal mờ gơp: “Jơnau đơs dà Rơđê tus tŭ do neh tòm 30 nam. Lài do, bol hi lơh broă tềng lơi den rlô, sa ngai tềng hơ̆ tơn, tus trồ mang, geh ală oh mi hìu ngài kung ơm wơl anih lơh broă tơn. Mơya tàm tơl bơta siơŭ siar, kal ke hơ̆ oh mi lơh broă bal tam klac, kờñ gơboh mờ bơta dong kờl bơh Anih pờ tơlik jơnau đơs sơñio rùp càr Dăk Lăk dê neh tề lam tàm broă lơh. Jơh ală tài bơta kờñ gơboh mờ broă lơh, bal mờ gơp tàm tề lam, bơsram đòm jat gơp tàm bơta kờñ gơboh, bơta kơp kờñ pờ tơlik jơnau đơs dà kòn cau he dê”.

Bè broă lơh gơlik jơnau đơs, jơnau yal tơnggit jơnau gơlik geh pah ngai mờ jơnau đơs (dà yoan) geh cau cih ƀău cih mờ tơrgùm bơh ală sră ƀău dà lơgar mờ kâp hơ đơm (ndrờm là ƀău sră lơm) hơ̆ sồng pơyua mpồl mblàng lơh broă tàm măi cih halà cih mờ tê. Jơh mblàng, den ală cau đơs đì rơndeh coh tus Anih pờ tơlik jơnau đơs sơñio rùp càr Dăk Lăk (tàm gùng Độc Lập, tŭ do là gùng Lê Duẩn- ơm đah ne Ƀảo tàng Dăk Lăk), sồr ồng Y Tuyn Kmăn sền sơ wì, kĭ sră mblàng dà Rơđê lài mờ tŭ mut tàm cơldŭ kup sap. Tŭ hơ̆, măi mok cơldŭ kup sap bơh Anih pờ tơlik jơnau đơs sơñio rùp càr Dăk Lăk dê bal hiă ngan, broă kup sap ndrờm pal lơh mờ ƀăng kối lơm (hơ̆ là măi mok Magie- kông nghệ analog).

Cau đơs tŭ pa lơh broă, sùm đơs tìs, pal tơr wơl wơl uă dơ̆ nàng tơrbŏ ƀăng, den tàng roh uă ngan tŭ jơ hơ̆ sồng gơtùi lơh gơs jơnau yal tơnggit jơnau gơlik geh pah ngai. Neh bè hơ̆, ală cau đơs pal kơp kup sap jơh jơnau đơs bơh anih pờ tơlik jơnau đơs sơñio rùp càr dê hơ̆ sồng tus he lơh, den tàng geh uă tŭ tus nggùl mang hơ̆ sồng lơh gơs jơnau yal tơnggit. Ală cau đơs coh rơndeh rê tàm hìu tàm gùng kơh ờ geh dùl nă cau tàm gùng, tŭ ƀòn lơgar neh bic lơ hă.

Ngai tàm pơn jat ngai, ờ ngòt mìu càl, ală nam nhai dan ơm kơldìng jŏ jòng nàng gàr sùm mờ bơtàu tơnguh Jơnau đơs dà Rơđê tus tŭ Anih lơh broă sùm tàm tiah Tây Nguyên geh anih lơh broă dờng niam geh lơh tàm sơnĕ 4 gùng Lý Thường Kiệt – Phan Bội Châu. Mờ tus nam 2004, geh bơta sền gròi bơh kwang đơng lam bồ Anih jơnau đơs Việt Nam mờ càr Dăk Lăk dê, Anih lơh broă sùm tiah Tây Nguyên geh lơh anih lơh broă pa “niam rlau, dờng rlau” tàm sồ 19A, gùng Lê Duẩn, ƀòn dờng Buôn Ma Thuột, càr Dăk Lăk bè tŭ do.

Rơnàng sơn rờp bơh jơnau đơs dà Rơđê dê tŭ do neh jơh sơnam rê rlô lơh broă, hơ̆ là ală ồng mè bè: Y Ler Niê, H’Ngơi, Y Thoan, H’Wiăk, H’Mrư Ayun, H’Nga Êban, Ksor Roza. Ồng Y Khem Niê là cau lồi dut bơh rơnàng sơn rờp dê kung gam tề lam rơnàng kơnòm să ngac ngar, bềng bơta jơh nùs, hơ̆ là H’Zawut Byă, H’Nêc Êñuôl, Y’Ƀel Êban, nàng jơnau đơs dà Rơđê bơh Anih jơnau đơs Việt Nam dê pơn jat tai bơtàu tơnguh rlau.

Pơn iờ să là jơnau đơs dà kòn cau sơn rờp geh pờ tơlik tàm tiah Tây Nguyên tơnơ̆ ngai tơngklàs, cau mblàng H’Zawut Byă sùm pơn đơl pràn, ngac ngar tàm broă mờng chài. Bal mờ lơh broă mblàng jơnau, đơs tàm cơldŭ kup sap, H’Zawut sùm rê tàm ƀòn lơgar, tìp làng bol nàng yal ală jơnau tơnggit tàm rài kis: “Là dùl nă cau mblàng, cau đơs dà Rơđê, añ pơn iờ să ngan mờ ki ngàm ngan ală bi lòt lài tàm mpồl jơnau đơs dà Rơđê. Lài do, ală bi siơ̆u siar, kal ke bè phan bơna mơya tài nùs nhơm kơ̆ dơn, kờñ mờ broă lơh, ală bi neh tề lam jơnau đơs tus tŭ do. Ai bol he là ală cau mblàng, cau đơs kơnòm să rơp jòi git uă rlau tai ală bơta chài tàm internet, mờ bol hi là cau kơnòm să rài 4.0 dê kung pal pơn đơl pràn tam gơl pa jơnau đơs, dipal mờ bơta bơtàu tơnguh bơh mpồl bơtiàn dê, pơn yơu bè geh uă ală ƀăng kup sap jơnau đơs làng bol dê bè broă mpồl bơtiàn, lơh sa mờ bơta kơp kờñ bơh làng bol dê kơp kờñ Đảng, dà lơgar sền gròi rlau tai”.

Tơngkah kir sơnrai 30 nam crơng gơs mờ bơtàu tơnguh, ală cau lơh ƀău đơs dà kòn cau bơh Anih jơnau đơs Việt Nam dê tàm tiah Tây Nguyên geh tŭ nàng kah wơl bơhiàn pơn iờ să bơh Anih jơnau đơs Việt Nam dê, pơn iờ să mờ cồng nha lơh geh bơh Anih lơh broă jơnau đơs Việt Nam dê. Bơh hơ̆, mpồl kwang đơng lam bồ, mpồl sền sơ wì, cau cih ƀău, cau đơs, cau drơng măi mờ cau lơh broă bơh anih lơh broă dê sơlơ pơn đơl pràn rlau tai tàm tơl gơnoar broă, nàng kờñ lơh jat jơnau sồr ngai sơlơ uă bơh bơyô iat rơdô dê, lơh jat jơnau sồr kơnòl broă tàm bơta pa.