Pah mang, bi Đào Văn Giang ơm tàm thôn 6, xã Quảng Tâm, kơnhoàl tiah nhàr dà lơgar Tuy Đức, càr Dăk Nông gơ jă gơ jal lòt tus ơdŭ bơsram tàm phan soh lơh broă gam gơ đềt ù bŏ. Là cau atbồ bơh dùl tàm 2 ơdŭ bơto sră tàm Hìu bơsram kâp 1 mờ kâp 2 Nguyễn Du, xã Quảng Tâm, bulah ờ ru, gơ jă gơ jal kàr lơi, bi kung sùm tus ơdŭ di mờ tŭ jơ. Ơdŭ geh rlau 30 nă cau bơsram, tàm sơnam bơh 40 tus 50 sơnam, cau dờng sơnam ngan rlau jơh neh 71 sơnam, ndrờm là làng bol tàm ală thôn, ƀòn tàm xã. Tŭ do tus kàl pik tơnhàu phan tam, sơlơ ờ ru ngan, mơya jơh tơl nă cau ndrờm lơh ngan rơndap tŭ jơ nàng lòt bơsram. Bơta kơp kờñ git sră mờ bơta lơh ngan, pơn đơl pràn, bơta phi să ngềt ngơt bơh ală pơgru bơto sră dê neh lơh ală cau bơsram dờng sơnam bè bi Giang sơlơ kờñ lơh ngan lòt bơsram: “Lài do añ ơm tàm tiah sar lơgar ngài den ờ geh priă jền nàng lòt bơsram. Tŭ do, dà lơgar pờ ơdŭ bơto sră den añ kung lơh ngan lòt bơsram. Pơgru bơto niam ngan, ală cau bơsram geh lòt bơsram kung ờ git đơs bơta lơi, ưn ngài ngan ală pơgru neh jơh nùs bơto bol hi in. Tŭ do, bơsram ai să tờm he in den he pal lơh ngan, pơn đơl pràn bơsram sră”.

Neh rlau 40 sơnam hơ̆ sồng git sền sră, git cih lơh bi Thị Nương, kòn cau M’nông ơm tàm Bu Nơr, xã Quảng Tâm chờ hờp ngan. Bi Nương yal, git sră dong kuơ uă ngan ai rài kis in, lài ngan là bi rơp lòt bơsram ơdŭ ai sră măi rơndeh nàng tŭ đì rơndeh tàm gùng rơp git lơh jat di adat boh lam. Git sră kung dong bi kơlôi sơnơng tus broă tus do rơp lơh tơrlòng lài pơn đàng tac gar mắc ca bơh hìu bi dê tam tàm mạng xã hội tàm điện thoại ngac ngar. Bi pà git, ơdŭ bơto sră geh pờ ndrờm ờ sa priă, sră măi, sră cih, phan ngui bơsram kung geh pơgru pà gời lơm. Ngoh rơngac tềng đap nùs nhơm bơh pơgru dê ờ ngòt mang mho, gùng lòt kal ke tus ơdŭ bơto sră ai làng bol in, mờr 3 nhai tus bal ơdŭ bơto sră, bi Thị Nương neh tus bal wil tơl ală dơ̆ bơsram: “Geh lòt bơsram bè do añ chờ hờp ngan. Añ kung gam lơh ngan bơsram gơ in niam, lơh bè lơi nàng git sền sră, git cih. Gùng lòt kal ke mơya pơgru jơh nùs ngan bơto he in, he sền sơn đàc ngan pơgru. Lòt bơsram añ kung git tus Ngai cau pơgru Việt Nam, dan nting bơr tus jơh ală pơgru bềng lìu pràn kơldang să jan”.

Pơgru Hoàng Văn Trường, Hìu bơsram kâp 1 mờ kâp 2 Nguyễn Du, xã tiah 3 Quảng Tâm neh bơto kâp 1 tàm kơnhoàl tiah sar lơgar ngài Tuy Đức bơh ală nam 1990. Pơgru Trường pà git, bơto sră ală cau dờng sơnam in ờ ndrờm bè bơto kơnòm dềr in, sồr pơgru pal geh bơta đềt mềr, git wă mờ tam pà bal tàm broă bơsram mờ tàm rài kis nàng làng bol in pin dờn, chờ hờp lòt ơdŭ bơsram nàng git akhar: “Lài ngan là pal git nùs tồr bơh ală cau bơsram tàm ală ơdŭ bè do dê, bơdìh mờ broă bơsram den khi gam pal lòt lơh broă tai. Jơnau git wă khi dê lơyài rlau, jơng tê khi dê kung kră rlau, bè hơ̆ den tàng sồr pơgru pal geh bơta jơh nùs. Bơdìh mờ bơta jơh nùs tàm mờng chài lơh broă den gam geh nùs nhơm đềt mềr mờ khi, tam pà bal mờ khi”.

Mò Vương Thị Thu Trúc, Kwang atbồ Cơldŭ bơto bơsram sùm, cíñ trị bồ tơngoh, Sở Giáo zụk mờ Đào tạo càr Dăk Nông pà git, là càr geh gal làng bol jơi bơtiàn dồ êt nă cau, uă cau ntrờn tiah ơm kis khat gơboh den tàng khà cau ờ git sră mờ ờ git sră wơl tàm càr uă ngan. Nàng dong làng bol, mìng is nam do, càr pờ 50 ơdŭ bal mờ mờr 1 rbô 300 nă cau bơsram, tàm hơ̆, ală kơnhoàl rƀah 30a bè Dăk Glong mờ Tuy Đức geh khà uă rlau. Ală ơdŭ bơsram uă ngan geh pờ tàm trồ mang, ală cau bơsram geh bơto ală jơnau git wă jat 2 tŭ tơngai. Tơngai dơ̆ 1, geh jơnau git wă ndrờm bơh ơdŭ 1 tus ơdŭ 3. Tơngai dơ̆ 2 ndrờm mờ ơdŭ 4, ơdŭ 5. Jat mò Trúc pà git, pơgru bơto ơdŭ bơto sră tŭ do là ală cau lơh broă dong kờl is, jơh ală ndrờm gam ngềt ngơt, lơh ngan dong làng bol ală ƀòn tơn jơh bơta ờ git sră: “Gơ wèt mờ pơgru bơto sră mờ gơnoar broă là cau lơh broă dong kờl is den geh dong kờl priă sàu sa, ơm wơl, lòt rê, ai priă bơto den ờ geh. Nùs nhơm oh mi bơto sră lài ngan den khi kờñ ngan cau bơsram, tài ală cau do ờ git sră mờ khi kờñ ngan git sră, tài khi gŏ bơta kuơ bơh broă git sră dê. Geh uă cau đơs là tŭ do neh git sră den pin dờn ngan lòt bơdìh. Cau bơsram kung chờ hờp, cau bơto kung gŏ dong kuơ ai làng bol in sơl”.

Klo ngai bơto tàm ơdŭ kơnòm dềt in, mho mang den lòt gùng ngài bơto làng bol ală ƀòn in git sră, mơya mpồl pơgru tàm ală tiah sar lơgar ngài bơh càr Dăk Nông dê sùm chờ hờp, jơh nùs. Ală pơgru gam ngai pah ngai ngềt ngơt, tă pơgồp pràn kơldang mờ bồ tơngoh ală ƀòn in, dong làng bol git sră, geh tai bơta nàng kis gơ rờm bal mờ mpồl bơtiàn gam ngai sơlơ bơtàu tơnguh.