Rơlao jơ̆t nam pa do, kờp jơh khà priă bơcri bơh ală broă lơh, rơndăp broă lơh bơh Đảng mờ Dà lơgar ai xã Lộc Nam, kơnhoàl Bảo Lâm, càr Lâm Đồng tus git nđờ rơhiang tơmàn đong. Kơnờm mờ broă sền gròi bơcri priă do, gùng che ồs đèng, gùng lòt, hìu bơsram, hìu sơnơm, phan bơna lơh sa mờ muh măt ƀòn lơgar neh geh tam gơl loh làng. Ală hìu tìm mờ ja, kơlik cang mờ đơr lài do tŭ do neh geh lơh mờ ală hìu kơl jăp, rài kis phan bơna mờ nùs nhơm bơh làng bol geh gơguh mờ gơguh uă sùm. Pal kah ngan, Lộc Nam kung neh lơh gơs ală broă lơh pơgồp bal lơh sa mờ blơi phan geh lơh, kơl jăp lơh sa mờ tơnguh uă priă geh ai làng bol in, mờ khà priă geh bè tŭ do neh geh rơlao 45 tơlăk đong tàm 1 nă 1 nam. Tềng đăp mờ bơta tam gơl pa, bơtàu tơnguh sùm bơh xã dê, mò Ka yến, Củ tịc Mpồl cau ùr xã Lộc Nam chờ hờp đơs: “Ală nam do, kơnờm Đảng, Dà lơgar sền gròi, rài kis làng bol jơi bơtiàn ờ gal cau neh geh tam gơl loh làng. Lài do, gùng lòt gơtìp kal ke, hìu rơƀah mờ ndrờm rơƀah geh uă, tŭ do gùng lòt neh geh lơh niam, geh uă hìu rơƀah, ndrờm rơƀah neh git lơh sa, tam klăc bal, dong kờl bal lik klàs mờ rơƀah. Tàm hơ̆ uă ngan tàm nam 2023 do, xã Lộc Nam geh uă cau neh lơh hìu ñhoa cờn, geh uă hìu blơi rơndeh ôtô. Geh cồng nha do là kơnờm tàm broă bơcri priă bơh Đảng mờ Dà lơgar bè ală bơta, bơtàu tơnguh lơh gùng che ồs đèng, lơh hìu sơnơm, hơ̆ sồng ai tơl bơta niam nàng làng bol bơtàu tơnguh lơh sa”.

Bi Rah Lan Thu, ơm tàm thôn Tốt Biơch, thị trấn Chư Sê, kơnhoàl Chư Sê, càr Gia Lai pà git, nam 2023, broă lơh sa hìu bơnhă bi mờ ală hìu bơnhă tàm ƀòn geh bơta bơtàu tơnguh rlau. Tài lòt gan kòp Kovid-19, broă kă bro phan lơh gơs bơh suơn sre mờ ală broă lơh sa geh bơtàu tơnguh wơl. Ală bơta phan lơh gơs bơh suơn sre tờm ngan ƀòn dê bè kơphê, bùm lô geh giă tac kơnhua mờ gàr kơ̆ sùm. Bi kơp kờñ ală bơta niam rơp tus mờ hìu bơnhă kung bè làng bol tàm ƀòn tàm nam pa 2024: “Geh bơta sền gròi bơh dà lơgar dê, tài geh bơtơt rbòng dà ƀuơn ngan nàng ai tơl dà drơng broă ƀồm dà in, den tàng broă lơh sa kung bơtàu tơnguh kơ̆ kơljap, rài kis làng bol dê geh tơl piang sàu àu soh, geh hìu bơnhă lơh geh hìu đam dờng niam, do là cồng nha bơh broă git ngui bơta chài măi mok bơh broă rơ wah sơntìl, tus broă lơ òr ù ndrờm ngui măi mok lơm, bơta do dong tơrmù ƀà bơta pràn lơh broă mờ dong tềm pềr priă tă lơh broă. Añ kung kơp kờñ ngan gơnoar atbồ tàm ƀòn lơgar pơn jat tai sền gròi tus làng bol gam kal ke, lơh gơlik bơta niam nàng làng bol in brồ guh bơtàu tơnguh lơh sa”.

Nam 2023 lơh sa suơn sre càr Kon Tum dê geh uă cồng nha niam. Kờp jơh uă ù tam phan pah nam bơh càr dê geh rơlao 68 rơbô 200 lồ sơrlèt mờ broă rơndăp ù tiah geh ai. Càr lơh geh 7 bă sre dờng jăt broă lơh pơgồp bal lơh sa. Ală bơta phan tam tờm pơn jăt tai geh sền kwơ bơtàu tơnguh ndrờm geh mờ sơrlèt mờ broă rơndăp geh ai. Tàm nam khà priă uă bơta phan geh lơh bơh suơn sre, phan lơh sơnơm, bè kơphe, bùm mblàng; tờm sâm dây… kung neh geh blơi tàm khà uă den tàng làng bol đơs bal mờ làng bol jơi bơtiàn ờ gal cau đơs is tàm càr Kon Tum chờ hờp ngan. Kung kơnờm mờ hơ̆ den tàng tus nam 2023 priă geh tơl nă cau tàm càr Kon Tum neh geh di pơgăp 58 tơlăk 800 rơbô đong, gơguh 10,5% pơn drờm mờ nam lài. Bi A Ka Riắc, kis tàm ƀòn Kon Vơng Kia, thị trấn Măng Đen, kơnhoàl Kon Plông chờ hờp pà git: “Nam pa, bol añ geh uă bơta chờ tài nam pa do làng bol kis tàm ƀòn tơnhào geh uă ngan kòi, bùm blàng, kơphe mờ priă geh bơh ròng rơpu, kơnrồ… geh cồng nha do, bol añ chờ hờp ngan. Nam pa, làng bol geh lơh ngan lơh sa bơtàu tơnguh rơlao, geh uă broă lơh sa suơn sre geh cồng nha, uă cau jăk tàm lơh sa, rài kis tơl ngui tơl sa rơlao, ală hìu nhă bơto bơtê oh kòn bơsram sră jăk. Añ kờñ ngan Đảng, Dà lơgar pơn jăt tai sền gròi, dong kờl làng bol kòn cau Mơ Nâm bol añ”.

Ồng Y Sêr, ơm tàm ƀòn Jun Juh, xã Đức Minh, kơnhoàl Dăk Mil, càr Dăk Nông sùm iat sền ală jơnau yal jơnau tơnggit jơnau gơlik geh pah ngai tàm tivi, rơdiô. Ồng Y Sêr pà git, bơh iat sền den gŏ broă tàm dunia tàm nam 2023 geh uă bơta tam gơl, mơya lơgar he kung gam gơtùi gàr bơta kơ̆ kơljap. Kơnờm bơh hơ̆ rài kis lơh sa làng bol tàm ƀòn dê kung kơ̆ kơljap mờ bơtàu tơnguh. Làng bol rơcang wă rò nam pa tàm bơta chờ hờp, pin dờn: “Ală bơta tàm lơgar he dê añ gŏ kơ̆ kơljap ngan. Làng bol tàm ƀòn chờ hờp ngan, làng bol iang nùs lơh sa, bơtàu tơnguh lơh sa. Kuơmàng là nam pa do den giă kơphe jơnhua đau, làng bol geh priă jền lơh geh, wă rò nam pa chờ hờp ngan”.

Là ƀòn khin cha jăk chài, tiah pôs đồng kăc màng tàm rài tam lơh, tŭ do, ƀòn Dăk Tuôr, xã Cư̆ Pui, kơnhoàl Krông Bông, càr Dăk Lăk gam sơlơ ngai sơlơ tam gơl. Mờ broă sền gròi bơh gơnoar atbồ, muh măt ƀòn lơgar tàm ƀòn Dăk Tuôr ngai sơlơ niam. Tàm ƀòn geh 5 kơi sồ gùng dă bê tông, git nđờ jơ̆t nơm hìu geh lơh dờng niam, khà hìu pas gơs geh mờr 30%, hìu rơƀah mìng gam mờr 20%. Do kung là dùl tàm ờ uă ƀòn kơnhoàl Krông Bông dê geh uă bơta pràn, bơta geh nàng bơtàu tơnguh lòt nhơl. Den tàng, tàm tơngai do, gơnoar atbồ xã neh tus bal lam sồr làng bol tàm ƀòn pơs wàs kloh niam hìu đam, ai ngai lơh broă nàng lơh gùng, pơs wàs kloh niam tiah kis, lơh niam ƀòn lơgar. Mờ broă pờ ơnàng ală bơta lơh sa, làng bol ngai sơlơ chờ hờp, lơh ngan lơh sa. Bi Y Kho Niê, kis tàm ƀòn Dak Tuôr pà git: “Lơh sa tàm ƀòn den ngai sơlơ bơtàu tơnguh, den tàng kung gŏ chờ hờp ngan. Tài là ƀòn pôs đồng kăc màng den tàng geh dà lơgar sền gròi bơcri priă, làng bol lơh ngan bơsram mờ ngui khoa họk kỹ thuật, tam gơl phan tam, phan ròng. Kơnờm mờ hơ̆, den tàng rài kis làng bol ngai sơlơ gơguh, niam bơnĕ rơlao”.

Ồng A M’lôm ơm tàm ƀòn Groi 1, xã Gla, kơnhoàl Đăk Đoa, càr Gia Lai pà git, tàm nam lài, tài gơ rềng bơh gơmù dê lơh sa den tàng rài kis làng bol dê gơtìp uă ngan kal ke. Tàm ƀòn geh 150 hìu bơnhă, rlau 1 rbô 300 nă cau bal mờ 100% là cau Bahnar. Tus bồ nam 2024, ƀòn gam 13 hìu bơnhă rƀah mờ 30 hìu bơnhă ndrờm bè cau rƀah. Bulah rài kis gam uă kal ke mơya nam pa do ală broă dong kờl ngan ngồn bơh Đảng, dà lơgar dê, bơta dong kờl bơh gơnoar atbồ tàm ƀòn lơgar kung gam di tŭ tus mờ làng bol tàm ƀòn, lơh gơlik bơta gơn kơnờm nùs nhơm, tàm dong kờl kờñ gơboh bal mờ gơp. Ồng A M’lôm đơs: “Kơnờm bơta sền gròi bơh Đảng, Dà lơgar dê bè broă dong kờl di tŭ bè ală bơta sơntìl kơphe… den tàng nam 2023, làng bol jơi bơtiàn dồ êt nă cau lơh sa kơ̆ kơljap mờ bơtàu tơnguh. Bulah 2, 3 suơn mìr kơphê ờ geh cồng nha tơnhàu uă bè ală nam lài do, mơya bơ tơl wơl giă kơphe gơguh jơnhua den tàng ờ lơh gơ rềng tus priă jền lơh geh. Bè phơng sih den giă kung gam jơnhua, mơya geh bơta dong kờl, lơh gơlik bơta ƀuơn bơh ală mpồl lơh sa kă bro, anih tac phơng sih ai làng bol in càn lài, tus tŭ jơh tơnhàu phan den tơm wơl, den tàng broă sơngka sền gàr kơphe ƀuơn ngan, phơng sih geh tơl nàng ơn 2 dơ̆”.