VOV4.Mnông: Ngăch prăl, nchrăp lor n’hanh uănh khlay tât ueh nt^m nti, nta an nău kan jêh nt^jm nti lah nău nsing nơm gay âk nu\ih pah kan thôn [on tât đah ntu\k nt^m nti nău kan-nt^m nti [a [ơ nkuăl Krông Ana, n’gor Dak Lak. Bôk nău nt^m nti bah ngih sam [u\t mô knu\ng dơi pơk hvi ma hôm hăn jru, tâm di nău u\ch n’hêl na nê| t^ng nu\ih [on lan n’hanh t^ng nău u\ch bah ăp ntu\k. bah ne\ nta an nău kan rgop kơl nu\ih [on lan rklaih ach o nâp nâl. Nău nkoch bah Hương Lý, nchih nău ta Tây Nguyên.

          Lôch geh tât nti jrô nti kachoh kho ao công nghiệp ta ntu\k kan nt^m nti nău kan- ntu\k kan nt^m nti  nkuăl Krông Ana, yuh Trần Thị Phương ta thôn 2, xã Quảng Điền, nkuăl Krông Ana, n’gor Daklak le\ geh nău pah kan đăp mpăn đah rnoh geh prăk khay ăp khay rlău 3 rkeh prăk. Tâm năm khay nti tâm ban kơt rnôk le\ lôch nti, yuh Phương way geh dơn nău nt^m nti na nê \ bâh năi nti ta ntu\k nti.

 “Ntơm nơh gâp kanu\ng gu\ ta jay kơl sai gâp [ư ăp nău kan jê| tâm jay dơm mô geh nău geh đăp mpăn. Bah ntơm geh ntu\k kachoh kho ao gâp geh tay nău kan, geh tay prăk do\ng, ăp khay geh 3 rkeh prăk, hôm nha nta pă nău kan an ăp oh yuh đo\ng, ntu\k kan nt^m nti an gâp ka choh kho ao. A[aơ gâp le\ blău hôm. Nai nti nt^m ueh ngăn. Bâh ntơm ê ho\ g^t do\ng máy, jot máy, le\ rngôch lah nai nti nt^m an gâp da dê”.

Nô Phan Xuân Anh ta tổ dân phố 3, nkuăl têh Buôn Trấp, nkuăl Krông Ana, n’gor Daklak an g^t, ntơm nơh nău rêh bâh rnăk vâldu\t jêr jo\t, yor kanu\ng geh du rnoh geh dơm bâh 3 sào ba. Lôch tât râng ăp jrô nti tăm sêt yor ntu\k kan nt^m nti nău kan- ntu\k kan way nt^m nti nkuăl [ư nti, do\ng le\ rnoh rhe ơm geh lôch ăp rơh kăch rek ba n’hanh bơi tât 250 met vuông neh ba kơi jay, nô tăm sêt sò n’hanh sêt rhe. Ndrel đah nău nt^m nti kĩ thuật na nê| bâh cán bộ ntu\k kan, nău mât kơl joi ntu\k tăch an ndơ geh [ư bâh [on lan kan lo\ mir nkuăl, tât a[aơ, râng geh ăp khay rnăk vâl nô geh tay 8 rkeh prăk bâh sêt.

 “ Tâm rnôk hăn nti ta ntu\k kan nt^m nti ăp nău kan nkuăl Krông Ana, nt^m nti du\t na nê|, nti tâm di t^ng nău nt^m nti. Nău êng bâh tăm sêt lah [ư âk nău kan bâh ntơm ndum rde tât tâl du\ng, ươm, tăm n’hanh mât tât pâk sêt. Rnôk s^t ta jăy he mât tăm jêng r^ mpeh ntu\k kan ne\ rvăt ndơ geh tăm n’hanh mpôl kan [on lan kan lo\ mir ndrel le\ joi ntu\k tăch an he đo\ng”

Tâm ăp năm ba năp, ntu\k kan nt^m nti nău kan-ntu\k way nti nău kan nkuăl Krông Ana, n’gor Daklak rgum nt^m nti ăp nău kan [on lan u\ch, mbra geh pơk hvi, ngăch pă nău geh kơt: nău kan tăm sêt, nău kan tăm pih rong ndrôk mô lah ăp nău kan ntu\k rêh jêng dôl u\ch kơt lah: rdâk njêng  ngih jay, may công nghiệp, kachoh kho ao…ta meng ne\, gay ma n’hao săk rnglăy pah kan nt^m nti nău kan, ăp nai nti bâh ntu\k kan way nsrôih nt^m nti, rgâl mhe ntrong kan nt^m nti, kanu\ng ntêm an klâp ma 30% mông nar nti lý thuyết, hôm nha lah nti nău kan “nhup ti nti kan”. Yor ne\, le\ rngôch nu^h nti lôch [ư lôch rơh nti le\ dơi pah kan n’hanh blău. Nai nti Hồ Thị Hằng, nti ta ntu\k kan way nti nău kan- ntu\k way nt^m nti nkuăl Krông Ana, n’gor Daklak an g^t:

“ Tâm ăp năm dăch aơ, t^ng nđôi ta ntu\k, nkual neh tâm ăp ntu\k geh nău u\ch do\ng khlay ngăn le\ joi g^t gay ma nt^m nti an tâm di đah nău u\ch ngăn. Ta ntu\k u\ch geh âk ntu\k ntu\k geh ba năp geh ba kơi yơn ntu\k u\ch geh ngăch r^ lah ntu\k kan le\ pă dăp m^n kan tâm rnôk hăn nti, mông nti n’hanh rgâl mhe bôk nău nt^m nti an tâm di gay ma mhâm [ư an ăp kon hoc lôch nti lah dơi pah kan”.

T^ng wa Phạm Văn Phương, groi Giám đốc ntu\k kan nti nău kan- nt^m way nt^m nti nkuăl Krông Ana, n’gor Daklak, năm 2016 tât a[aơ lam nkuăl geh rlău 3.600 nu^h kan geh nău u\ch dăn nti 15 nău kan tuch tăm n’hanh mô di nău kan tuch tăm. Ntu\k kan le\ nt^m đă geh rlău 1 rbăn nu^h pah kan ta nkual [on lan geh rlău 30% nău u\ch mbơh dăn. Ăp nău kan ge: tăm sêt, kachoh kho ao n’hanh mât rong, nkra ndeh máy, máy tuch tăm, [ư ngih jay, kĩ thuật gâm sa, điện dân dịng..rnoh pă nău kan ăp năm geh rlău 80% ntop geh âk tâm nău kan n’huch ach o ta ntu\k.

 “Nău mbơh [ư nti nău kan an nu^h pah kan ta nkual [on lan t^ng nău kan 1956 bâh Thủ tướng chính phủ tât a[aơ, êng ntu\k kan nti nău kan le\ hun hao ueh. Aơ kah ngoăy tâm âk nău kan nt^m nti an [on lan kan lo\ mir geh nău geh gay ma kơl an [on lan bah ir jêr ji\t. bâh nău nt^m nti geh âk nu^h nti rlet nău jêr jo\t.

Gay ma n’hao tay nău dơi ueh n’hanh săk rnglăy nt^m nti, an tâm di đah nău u\ch nti nău kan bâh nu^h pah kan ta nkual [on lan n’hanh ntu\k dơn nu^h kan, ntu\k kan nt^m nti nău kan- ntu\k way nt^m nti nkuăl Krông Ana le\ n’hanh dôl nkre nt^m nti nău kan đah pă nău kan, n’hao nău geh, rgâl mhe nău pah kan n’hanh n’huch ach o nâp nâl.

Nu^h rblang: Thị Đoắt