VOV4.Mnông: Ndâk njêng thôn [on mhe, đah ăp trong [ư m^n njêng, n’gâng kan xă Đăk Psi, nkuăl Đăk Hà, n’gor Kon Tum, le\ mât ueh nău [ư tơm bah nu\ih [on lan gay geh trong hăn nâp nâl, n’hao nău rêh kônh wa ăp rnoi mpôl đêt. Tât Đăk Psi di năm aơ, uănh saơ nău hao têh dăng bah nu\ih [on lan ntu\k aơ, Khoa Điềm geh nău nchih: “Đăk Psi ntu\k ang ndâk njêng thôn [on mhe nkual rnoi mpôl đêt ta Kon Tum”. Jă kônh wa kâp gu\ djăt.

            Đăk Psi lah xã du\t jêr jo\t bâh nkuăl Đăk Hà, n’gor Kon Tum. Ăp năm ba năp, ta khay mih, Đăk Psi jêng gôl dak geh nglah êng yor 25km trong hăn let dak me, let yôk. A[aơ, trong chai le\ lâng ueh đah trong hăn nâp bâh nklang nkuăl hăn let xã. Rgo\ bar trong hăn tât Đăk Psi jong ueh nđir bâh cà phê, cao su, bời lời..ndrel đah ăp dâng lo\ ba puh wai le\ ntơm geh reh.

            N’gâng kan n’hanh [on lan xã Đăk Psi rdâk njêng nkual [on lan mhe bâh ntơm hôm jêr jo\t. lam xã geh 9 thôn [on đah rlău 4.300 nu^h, du\t âk lah rnoi đê| mpôl Sêđăng, đah rnoh rnăk ach o rlău 57%. Ua\nh năl nu^h [on lan lah nu^h tơm tâm ntrong rdâk njêng nkual[on lan mhe, xã mbơh [ư t^ng geh săk rnglăy rơh rgo\ jă rgâl nău m^n, ntrong kan tât nu^h [on lan. Geh ntrong nt^m leo, rgo\ jă, kơl ngăch, [on lan nu^h Sêđăng le\ knơm, nănh kan, nsrôih tâm nău pah kan jan sa n’hanh rdâk njêng nkual [on lan mhe. Yuh Y Vân, ta [on Linh La an g^t, [on geh 127 rnăk a[aơ ăp rnăk geh rdâk njêng nkual [on lan mhe da dê nsrôih pah kan jan sa.

            “A[aơ nău pah kan jan sa bâh [on lan du\t nsrôih gay ma hun hao wa\ng sa. Rđil đah ntơm nơh [on lan le\ hun hao du\t âk. Âk rnăk le\ hun hao tơm cà phê lôch ne\ so\k prăk ne\ rvăt năp máy mok gay ma [ư pah kan. Ueh mhe tay lơn lah [on lan do\ng âk ntil mhe, bah ir tăm lah sr^h sui an bah ir hoach mông nar. [on lan du\t nsrôih pah kan jan sa kơt pah kan gay ma hun hao wa\ng sa rnăk vâl”.

            Le\ geh ăp nău rgâl tơm khlăy tâm nău pah kan jan sa bâh nu^h Sêđăng ta xã Đăk Psi. tât a[aơ, rnoh nu^h [on lan do\ng ntil mhe n’hanh dak si sinh học tâm nău pah kan jan sa geh rlău 60%. Ta meng 2 ntil tơm tăm tơm lah ba, bum, nu^h [on lan hôm nha geh rlău 600 ha cao su, cà phê, hun hao ndrôk, rpu rlău 1 rbăn mblâm n’hanh dôl pơk hvi nău pah kan jan sa.

            N’hao nău dơi pah kan, [ư âk ntil tơm tăm gay ma geh rnoh geh, nău rêh bâh nu^h [on lan le\ geh âk nău rgâl, nsrôih tât râng rdâk njêng nkual [on lan mhe. Yuh Y Dim, groi kruanh UBND xã Đăk Psi an g^t, bâh nău tâm rgop bâh nu^h [on lan, tât a[aơ le\ geh 7/9 thôn [on bâh xã geh ntrup trong điện mpoh ang ta trong hăn. Ăp [on le\ geh ngih rông [ư ntu\k tâm mâp [on lan.

            “{ư t^ng rdâk njêng nkual [on lan mhe du\t âk ăp nău kan ma xã ngluh mbơh. Nt^t lah kơt mât kloh ueh ntu\k ntô gu\ âm. Thôn [on kloh ueh. Ăp thôn le\ geh ngih rông way pm. Văr thôn [on lan le\ tăm tơm si nđir gay ma kloh ueh nđir nđik. Đah rdâk njêng trong bê tông ngih dak n’hanh [on lan ndrel [ư. [on lan nsrôih tâm rgop kan gay ma rdâk njêng trong hăn ueh”.

            Đah nău m^n rdâk njêng nkual [on lan mô yor nău dơi geh, tât a[aơ bôl ma xã Đăk Psi mhe geh 7/9 nău mpo\ng, yơn lah hun hao du\t nâp nâl. Ăp nău mpo\ng le\ dơi geh du\t khlăy tâm nău rêh ăp nar bâh [on lan. Na nê| kơt mpeh dak si [on lan du\t g^t vât tâm nău mât chăm săk soan. Nai dak si Y Bả, kruanh trạm y tế xã Đăk Psi an g^t:

            “Ntơm nơh [on lan mô g^t vât mpeh nău mât chăm săk soan ma dak si yơn lah a[aơ nău g^t vât nu^h [on lan le\ geh nău rgâl. Nu^h [on lan mât ua\nh âk lơn mpeh săk soan bâh êng ăp nu^h tâm rnăk vâl tâm ban kơt ntu\k rêh jêng. Ntơm nơh nău way lah deh ta jay yơn a[aơ rnoh deh ta ngih dak si le\ hao âk. Rnoh ua\nh săm ji ta trạm y tế du\t âk. Râng geh du nar bâh 50 tât 70 nu^h”.

            Gay ma njêng nău mhe ta ntrong rdâk njêng nkual [on lan mhe, n’gâng kan n’hanh nu^h [on lan xã Đăk Psi dôl n’hao ăp nău dơi ơm geh. Ndrel đah rnoh so\k do\ng prăk nkhôm mât bri, xã le\ rdâk njêng dơi ntil ndơ ơm geh lah [ăng gle Đăk Psi. wa Nguyễn Phúc Đoan, kruanh UBND xã an g^t, a[aơ ta Đăk Psi geh 20 ntu\k kan [ư ndơ aơ. Năm mhe nơh bôl ma [ăng gle mô âk yơn nu^h [on lan hôm nha joi, ih geh klâp ma 20 tấn [ăng kro. Đah rnoh tăch bâh 240 rbăn prăk/kg, [on lan geh tay rnoh geh âk đo\ng. năm 2018, xã Đăk Psi huch geh 6% rnăk ach o, nău rnoh n’huch âk rlău đah nău geh nsum bâh n’gor Kontum. Wa Nguyễn Phúc Đoan an g^t, năm aơ, xã săch nău mpo\ng n’hao nău geh nu^h [on lan [ư nău mhe tâm ntrong rdâk njêng nkual [on lan mhe.

            “Le\ rngôch ntrong kan chính trị rgum an nău mpo\ng kan aơ. Nău bôk năp lah mpôl hên rgum an n’hao nău dơi, nău ueh bâh tơm tăm. Tơm ba lo\ mô dơn mât đăp mpăn ueh ndơ sông sa an nu^h [on lan ta ntu\k ma mpôl hên u\ch ndơ\ ndơ phe ba jêng drăp ndơ tăch an ntu\k tăch rgâl n’hao nău geh an nu^h [on lan. Mpôl hên rgum hun hao ndơ rong đah âk rnoh ngăn lah n’hao nău kan ta ntu\k bâh nu^h [on lan gay ma hên n’hao rnoh ndrôk rpu. Ta meng ne\ mpôl hên dăn đah nkuăl geh ăp nău nchrăp kan, ntrong kan gay ma geh do\ng rnoh neh măt dak nău kan [ư dak bât pă điện gay ma rong tui ka”.

            Bâh ntơm tâm ăp nar bôk năm, khay bôk năp bâh năm mhe 2019, tât xã nkual njônh ngai Đăk Psi le\ saơ ntoh n’gôr nău ntơm hăn kan rdâk njêng nkual [on lan mhe đah ăp trong bê tông dôl nthoi jong tât ăp thôn [on, rbăn ha tơm tăm geh mât ueh, nău geh mpeh rnoh neh bri, măt dak bât pă điện geh do\ng âk. N’gâng kan n’hanh nu^h [on lan ta aơ dôl tâm rnglăp njêng ăp năm mhe ueh răm an nkual neh geh âk nău jêr jo\t. Đăk Psi tâm di lah nău ntoh ang tâm nău kan nkô| mpo\ng ngih dak mpeh rdâk njêng nkual [on lan tâm nkual [on lan rnoi đê| ta n’gor Kon Tum.

            Nu^h rblang: Thị Đoắt