VOV4.M’nông - Ta năp nu nău bah srê Covid-19 ta âk ntŭk tâm lam dak ƀư hang rbăn kon se ta ntŭk srê hô an hăn nkhah rgum ma mô geh nuĭh bên, rnăk wâl hăn ndrel n’hanh rnoh aơ hao tay ăp nar. Bah meng ăp nău ntưp srê n’hanh mât êng nău rêh ăp narr, ăp oh geh nău khuch tât nău mĭn đê̆ đŏng geh nsŭk nsôr, lơh mbram, joi geh tay âk trong gay mât uănh tŏng ăp đăp mpăn an kon se ta ăp nkual nkhah êng.

         Tĭng ăp nuĭh way kan tâm lý học, kon se lah nuĭh F0, F1 hăn nkhah êng rgum mô geh rnăk wâl bah meng geh nău lơh mbram, ƀư khuch tât nău mĭn. Tĭng nuĭh way kan tâm lý Nguyễn Thị Thu Hiền, geh âk mĭn njêng ntĭm lah, nu nău nkhah êng geh đah nău lơh dông n’hanh lơh mbram kon se, lơn lah ta năm deh rchong. Aơ lah năm deh dơh đah nău hun hao n’hanh nău mĭn jêng nău wât an rơh năm deh aơ dŭt khlay. Bôl ăp rmôt kan geh tât nuĭh nkhah êng dơi tiăr nti mpeh trong kan njrăng n’gang lơh mbram kon se tâm nkual aơ yơn kon se mô geh nuĭh bên rnăk wâl bah meng n’hŭch nău mât njrăng. Nău aơ joi đă, lor rnôk kon se geh njŭn hăn nkhah êng, me bơ̆, nuĭh bên an năp lor an ăp kon se wât dơi dêr ăp nău geh:

         “Me bơ̆ dơi ntĭm nti an ăp rmôt kon se têh lơn, nĕ lah kon se rchong, rlău ma ăp nău geh băl lĕ dơi nti bah jêt, ăp oh an gĭt uănh nđôi nău ƀư n’hanh nău uănh nđôi ăp nău mĭn. Yor ŏk r’ah ir, ŭch geh nău njrăng n’gang lah n’hao nău geh. Yor nê, nău năl ăp nău ƀư geh nău, gĭt lor ăp nău ƀư dơi geh tâm nkual nkhah êng, nĕ lah geh nău mplư rlăm, geh nău lơh mbram n’grŭn mpet bu ur, tâm nău nĕ mbra kơl an ăp kon se njrăng lơn”.

         Nău kon se ta nkual nkhah êng an rlet rlău ăp nău ŏk r’ah yor rgâl nău gŭ âm, rngot yor nuĭh rnăk wâl geh tâm nuĭh F0 mô lah khĭt, nău ăp nkô̆ nău ƀư hao rvê klach geh tât chôt srê. Yor nê, ăp oh an dơi mât uănh ngăch yor ăp nuĭh way kan tâm nău khlay, tâm ntŭk ntô đăp mpăn. Nău râng ôp mô lah săm nău mĭn dơi săm yơn lah rnôk ăp oh tâm nkual nkhah êng. Nuĭh way kan tâm lý Nguyễn Thị Thu Hiền an gĭt tay:

         “Nău năl lah dŭt n’hâm khlay. He saơ nău hao ntoh nău ƀư mô tâm di kơt mô sa, mô ŭm, mô tâm ngơi đah ăp nuĭh mô lah hô lơn, ăp oh geh ăp nău ƀư geh trong bah dih kơt phah luật n’hanh ƀư ji nuih âk. Đah nău wât ri dơh janh n’hanh dơh rngot. Nău rngot nĕ bah ăp oh kơt play klăch, rlă hăn rlă sĭt tĭng trong ngăch n’hanh dŭt dăng, he dơi uănh nđôi n’hanh ăp oh dơi mât uănh ngăch yor ăp nuĭh way kan”.

         Tât abaơ N’gâng kan Lao động-Thương binh n’hanh Xã họi lĕ an âk sam ƀŭt n’hao tŏng ăp đăp mpăn an kon se tâm nkual nkhah êng kơt tâm rnôk gŭ tâm srang kon nuĭh.... Đah ăp nuĭh kon se geh lơh mbram mô lah geh ăp nău mpeh rngot tâm săk lĕ geh ăp nău ntrŭnh na nê̆ mpeh ăp nău an nking n’gang; nău ntrŭnh nău kan bah ăp ntŭk rgum. Wa Vũ Thị Kim Hoa, Groi Cục trưởng Cục kon se (N’gâng kan Lao động-Thương binh n’hanh Xã hội) an lah, ăp ntŭk nkhah êng geh kon se an ƀa ƀơ mâp Tổng đài ngih dak mât njrăng kon se 111 gay dơi ntĭm, mbơh mpeh: đăp mpăn an kon se; mât uănh, đăp mpăn nău mĭn, njrăng n’gang, saơ ơm n’hanh mkra ăp nău rngot klach nău mĭn bah kon se tâm rnôk nkhah êng, gŭ tâm srang kon nuĭh;  ntop kơl, nking n’gang, mkra ngăch gay mât njrăng, njrăng n’agng lơh mbram kon se. Wa Vũ Thị Kim Hoa dăn đă:

         “Ntŭk nkhah êng rgum an tâm rgop đah ăp ngih pah kan geh tât kơt UBND xă, cán bộ mât njrăng kon se, ngih pah kan công an, ngih dak si ntop kơl nking n’gang an kon se. Tâm rnôk ntop kơl an kon se he an njrăng nău m’hâm ƀư gay saơ ăp nău ŭch bah kon se an ntop kơl. Ntĭt nsa geh tât ntop kơl đăp mpăn nău mĭn an kon se, geh tât ăp nău sôt rmanh đah săk jăn ri an geh nău lăp bah ngih pah kan dak si săm đăp mpăn săk soan an kon se. Đah ăp nău, ăp nău mbơh phong, mbơh tơih nău geh tât nău tih mpeh nău ƀư lơh mbram kon se mbra dơi rmal tĭng Luật tố tụng hình sự”.

         Gay mât njrăng kon se lah nsum n’hanh kon se ta ăp nkaul nkhah rgum mô geh nuĭh bên hăn ndrel, Cục trẻ em đă ăp ntŭk an ƀa ƀơ mbơh, tơih mpeh nu nău kon se khuch tă bah Covid-19. Nău ndăn geh tât nuĭh kon se an mbơh dâl an ăp gưl, ngih pah kan dơi mkra ta ntŭk n’hanh Cục Trẻ em an geh trong mkra, ntĭm, ntop kơl ngăch./.

                                       Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja