VOV4.M’nông: Ia Dom lah xã n’har bri ach o geh âk nu\ih rnoi mpôl đê|, tâm nkuăl Đức Cơ, n’gor Gia Lai. Ia Dom ho\ pơk luh ân nau dăng ueh nrôk jêng xã n’har bri bôk năp bah Tây Nguyên to\ng geh nau dơi bah neh dak mpeh nau ndâk njêng [on lan mhe. Moh nau [ư jêng nau dơi bah nkuăl neh n’har bri aơ?

            Năm mhe tât, ăp mir cao su dôl ma luh n’ha mhe, ndrih jâm ndrel ma dôl ma ueh tâm du rêh. Nchrăp tâm yan kor rtăk cao su, wa Siu Thêm, ta [on Mok Đen, xã Ia Dom răk ân kloh ngan dâng răk cao su, jêh ri ntôl ân kloh payh. Wa Siu Thêm ân gi\t, jêh rlau 20 năm ndrel đah Binh đoàn 15 hun hao tơm cao su, nau rêh văng sa bah kônh wa geh âk nau rgâl ngăn. Ntrong hăn [on lan geh ueh kloh, hăn nơih. Ăp năm dăch aơ, bol ma rnoh rtăk cao su mô prêh yơn Binh đoàn hôm maat chăm, ân ieh ân nau rêh bah nu\ih pah kan đah rnoh prăk khay rlau 5 rkeh/nu\ih/khay:

            ‘Mpeh nau rđau nau kan ri ueh ngăn. Ăp nar geh nau ueh m’ak ri rđau kan bu geh râng nsum ma [on lan, rvăt sur gu\ch, ngêt sa pâl ueh m’ak, ngêt ndranưh yăng ma kônh wa ri saơ tâm dơh dăch ngăn. Đồn biên phòng ko\ kơt ri đo\ng, jêh ri Công ty 72, du\m âk rmôt pah kan ko\ râng nsum ma [on lan ri ueh ngăn. Kônh wa phung hên lah ueh nau kơl an bah gưl kan ba lơ đah [on lan, leo tât âk nau ueh ân nu\ih [on lan”.

            Ndrel đah ăp tơm tăm jo\ năm lah cao su, cà phê, ri a[aơ tâm nkuăl neh n’har bri Ia Dom hôm geh du đê| ntil tơm sa play geh  leo tăch kơt lah play đur, na mô lah chôm chôm, play bu\ng. Dâk tâm nklang mir tơm play ndrih ueh, wa Trang Quốc Hùng, Gíam đốc Hợp tác xã tuch tăm Ia Dom ân gi\t, nau ueh ngăn bah nau kan bah xã lah geh neh hvi ndrel dôl ntuh kơl mi\n njêng gay ma do\ng ân ueh tam lơn. Ddah nau ndâk rmôt kan nsum, [on lan, ngăn lah oh kon nu\ih rnoi mpôl đê|, dôl geh nau dơi gay ma do\ng đah nau kan tuch tăm mhe, geh do\ng ntil mhe, nâp ueh ndrel ăp ntu\k leo tăch đăp mpăn. Ăp nau dơi ân nau tuch tăm hữu cơ, Viet Gap ntôn lah jêr kơt ti\ng đah kônh wa rnoi mpôl đê|, yơn đah nau kan kuăn ty nti\m kan, du hê nu\ih [ư ri jêt nu\ih kơt ti\ng, wa Trang Quốc Hùng rnơm lah, ntu\k tâm boh kan nsum Ia Dom mra ndâk geh nau săk ntơ êng:

            ‘ Lah tăm play đur ri du năm geh đê| ngăn ko\ 120 rkeh prăk/ha, nau săk ta rlau 3 tơ\ rđil đah tăm cà phê. Hôm êng ma tơm na lah hun hao jêng ueh rnôk ntơm leo tăch rgâl, du ha geh dêh ngăn ko\ leo nsi\t 300 rkeh prăk. Ko\ tâm nkuăl neh aơ đo\ng, bri mih nar, ntu\k ntu tâm kơt ma nau mi\n lah bah nu\ih [on lan ân geh nau mi\n, nau rgâl ri nau săk tam mơ geh leo nsi\t nau săk geh văng sa ân nkuăl neh aơ ri du\t âk mpưm ngăn”.

            Wa Ngô Hữu Thiện, Kruanh UBND xã Ia Dom, nkuăl Dức Cơ ân gi\t, năm 2015 xã geh kơp dơn to\ng nau dơi [on lan mhe. 5 năm rlau aơ, xã mro kơp năl u\ch ơon lan nâp nâl, nau rêgh bah [on lan ân geh n’hao prêh, ân geh rlet rlau đah nau nsôih, mô dơi gu\ kâp rnơm tâm nau kơl an bah Ngih dak. Nau lao lah Ia Dom geh nau hăn nsum bah âk ntu\k kan tăch rgâl têh ma ntoh ngăn lah ăp công ty tâm Binh đoàn 15, [ư nau rnơm gay ma pă kan pah đăp mpăn. Nkre đah ăp nau ntru\nh tâm di tâm nau ntrơn rgâl tơm tăm, ntru\t dăng nau kơt ti\ng nau kan khoa học, tuch tăm vanưg sa bah xã ho\ rlet rlau nau jêr rnôk ma cà phê, cao su, tiêu jur thuk, mô khlay. Nau geh bah nu\ih [on lan geh mat ndrel n’huch ach o ngăch, nâp nâl. Wa Ngô Hữu Thiện ân gi\t, rnoh rnăk ach o bah xã hôm tâm dâng 6% ndrel aơ lah nau khlay gay Ia Dom lo\ rlet hun hao:

            ‘ Nơm ho\ geh to\ng nau dơi hôm ri mô dơi kâp rnơm tâm nau ntuh kơl bah Ngih dak ma ân geh [ư ân ueh ăp nau ta ưgeh ơm tâm nkuăl. Tâm nau geh bah neh ntu, tơm tăm geh nau rgum tăm, n’hao săk geh, nâp nâl, kơt ti\ng nau blau nau kan mhe jêh ri têm nkrem gay ma n’hao nau rêh”.

            Đah nau nsôih ndrel nau tă geh ntoh lư ngăn tâm nau ndâk njêng [on lan mhe, xã nkuăl n’har bri Ia Dom ho\ geh âk rđau kan Đảng, Ngih dak tât khâl, bonh đă ndrel rnê gay ma pơk hvi nau kan. Dăch aơ ngăn, tâm năm 2019, Uỷ viên Bộ chính trị, Groi  Thủ tướng Chính phủ Trương Hoà Bình ho\ tât khâl ndrel pah kan tâm xã n’har bri Ea Dom. Groi Thủ tướng rhơn ndrel rnê ăp nau tă geh bah Ia Dom rnôk aơ lah xã bôk năp tâm nkuăl n’har bri Tây Nguyên geh to\ng nau dơi [on lan mhe:

            ‘Xã Ia Dom phung he rơh bôk năp tâm nkuăl n’har bri to\ng geh nau dơi [on lan mhe. Geh dơi kơt nau kan aơ ri ân geh lah aơ lah nau nsôih têh bah Đảng, n’gâng kan jêh ri kônh wa [on lan tâm xã Ia Dom ko\ ndrel nsum ty, rgop n’hâm soan gay phung he ndâk njêng, hun hao, phung he ân geh to\ng dơi [on lan mhe. Jêh lôch rklaih đăp mpăn ri nau rêh bah kônh wa hôm âk nau jêr, yơn ăp năm dăch aơ ri ho\ geh âk nau rgâl mhe, [on lan geh ndâk njêng. Nau rêh bah kônh wa geh âk nau dơi ueh lơn, nơih lơn, nê lah ăp nau ân geh rnê, nau rhơn ngăn”.

            Du năm mhe lo\ tât tâm ăp nkuăl neh bah neh dak. Dah Ia Dom, năm mhe lo\ lơn ma [ư ueh tay yor đah mir cao su jêng n’ir, nchrăp mra ân geh du năm ueh m’ak, hơm tăm tâm nau rêh bah kônh wa ăp rnoi mpôl đê| tâm nkuăl n’har bri./.

                                                Nu\ih rlang: H’Thi