Lôch n’glăp nsum 3 n’gor Dak Nông, Bình Thuận, Lâm Đồng, n’gor Lâm Đồng mhe geh rnoh hvi neh cà phê dŭt têh lam dak đah 327.000ha, rnoh âk năm aơ nchroh geh rlău 1 rkeh tấn âk rlău du n’gul lĕ rngôch rnoh âk cà phê lam dak. Nău  dŭt rhơn lah mô dơn dâk bôk năp mpeh rnoh hvi, rnoh geh âk play ma cà phê Lâm Đồng hŏ n’hao dơi rnoh khlay, ntŭk gŭ têh khlay ta ntŭk tăch rgâl n’hanh dôl dŭt nsing nơm rdâk njêng săk ntơ lư cà phê ta ntŭk hung jong tât lam ntŭr neh.

16 năm aơ wa Trịnh Tấn Vinh, ta xã Bảo Thuận, n’gor Lâm Đồng tăm cà phê tĭng trong rƀŏng srăch uĕh. Ta rnoh neh 1ha cà phê bah rnăk wâl, wa Vinh rong pih, ƀư an rmŭ ôm neh  ma nău tăm nkrum pih tuh neh n’hanh lah mô đah ăp ntil dak si khêh djơh. Kêng dŭt an saơ rnoh săk geh mir cà phê ăp năm rĭng geh rlău 3 tấn cà phê srăch uĕh. Gay ntêr lĕ rnoh khlay, wa Trịnh Tấn Vinh njêng doanh nghiệp, nkret njêng cà phê tâm mir jêng cà phê wâr kĭn săk kah khlay, leng dơi nuih n’hâm năch têh ndrŏng. Wa Trịnh Tấn Vinh, an gĭt:

“Gâp ŭch rêng lam trong leo mât chăm cà phê srăch uĕh đah du ndru wăr kơt aƀaơ gay kônh wa saơ dơi rnoh khlay. Yor nău nê ma gâp râng dŭt âk mpôl kan mô dơn tâm dak dơm ôh ma kơp lĕ ma ta dak bah dih đŏng gay gĭt lah du hê nuĭh ƀon lan kan lŏ mir, du hê nuĭh ƀư doanh nghiệp kơt gâp way kơt nti mbro, ŭch djăt n’hanh nkoch ăp ntil  nău uĕh lăng tât đah ăp kônh wa ƀon lan kan lŏ mir”.

Lôch n’glăp nsum đah Dak Nông, n’gor Lâm Đồng aƀaơ geh rnoh hvi neh tăm cà phê dâk bôk năp lam dak, rlău 327.000ha. Rnoh neh hvi dja hŏ geh dơi ntŭk nsing ndăl kah uĕh lah rêng tâm nkrêp kan nsum, ƀư luh ndơ tăch đah 29.400 rnăk ƀon lan râng. Tĭng wa Trần Mai Bình, Giám đốc Hợp tác xã Hoa Linh Coffee, lĕ ma ƀon lan n’hanh hợp tác xã uănh nău ntuh kơl tâng jru, n’hao săk kah uĕh ndơ geh ƀư lah jâng nsing bah nău kan tăch rgâl cà phê:

“Hợp tác xã ntuh kơl máy móc, mât dŏng máy móc xã viên n’glăp ndơ geh ƀư tâm nkret njêng. Tă bah aƀaơ Hợp tác xã hên geh lĕ rngôch lah 8 nuĭh lăp ngăn n’hanh 23 nuĭh tâm nkrêp kan nsum, rnoh hvi neh lah 80ha n’hanh tâm nê geh 12ha lah cà phê hữu cơ. Mpeh jŏ jong an saơ cà phê hữu cơ mât chăm đăp mpăn lơn n’hanh njêng luh rnoh khlay lơn n’hanh uĕh an n’hâm suan bah nuĭh mât chăm mir tơm lơn”.  

Gay năl di lơn rnoh khlay, săk kah, ntơ lư cà phê bah he, n’gor Lâm Đồng hŏ njêng 6 nkual tăm cà phê dŏng công nghệ  mhe đah rnoh hvi bơi 2.300ha. ăp trong tŏ mpêt nkrem dak, poh phân ma trong dak tŏ ntruh, mât njrăng bu tuh rgum, dôl rgop ntêr dŏng tam lĕ tơm ndơ, prăk ntuh kơl bôk năp n’hanh n’hao săk kah ndơ geh ƀư.

Ndrel đah bơi 119.000ha cà phê hŏ dơi pă an siƀŭt kơp dơn nău dơi mât chăm jŏ jong, kơt (Viet GAP, 4C, UTZ…). Nău tĭng jăp ăp rnoh di dja lah n’gâng sơn nâp kơl an cà phê Lâm Đồng tŏng đah nău ŭch geh bah ăp ntŭk tăch khăch khoch, n’hao rnoh khlay n’hanh ƀoi tu tơm luh. Wa Trần Nhật Quang, Giám đốc Công ty TNHH cà phê Là Việt an lah, rnôk dơi ƀư uĕh, nkual tăm cà phê 327.000 ha bah Lâm Đồng mbra leng dơi nuih n’hâm ntŭk tăch rgâl khăch khoch kơt Nhật Bản, Đức, Hoa Kỳ:

“Mpôl hên saơ lah cà phê Lâm Đồng mbra dâk tâm ban đah ăp nkual tăm cà phê ntoh lư lam ntŭr neh. Cà phê Lâm Đồng gâp mĭn mô kâp tăch ôh tă bah ăp nuĭh mbra joi rvăt păng. Nău nkoch dja hŏ tă geh tâm ban kơt he hŏ ƀư geh đah biăp n’hanh kao nklăp 20 năm bah năp nơh hôm. Ăp nuĭh mbra tât joi n’hanh rvăt păng”.

Đah săk kah, nsing nơm, săk tơm mha êng, mhe aơ Cục Sở hữu trí tuệ – Bộ Khoa học n’hanh Công nghệ hŏ pă an siƀŭt mbơh nchŏng ntŭk neh tăm “Lâm Đồng” an lĕ bar ntil cà phê Robusta n’hanh Arabica đah cà phê rnglay, cà phê wâr kĭn, cà phê môi bah n’gor Lâm Đồng. Wa Lê Huy Anh, Groi Cục trưởng Cục Sở hữu Trí tuệ, Bộ Khoa học n’hanh Công nghệ, an lah, aơ lah rnôk uĕh gay n’gor Lâm Đồng hun hao săk ntơ lư, n’hao rnoh khlay ntop n’hao tay, ntrŭt ntrôl rêng kan tâm rgop tuch tăm– nkret njêng – tăch cà phê jŏ jong n’hanh gay cà phê Lâm Đồng tât dơi ntŭk tăch lam ntŭr neh ân geh nău nđơr tâm ban kơt tĭng jăp rêng mât chăm:   

“Nău tĭng ƀư dŭt jăp, ndê na nê̆, ăp tŏng rêng mô an geh nău khoah mât uănh. He ân mĭn tât nău nkoch râng ntŭk pâl lam ntŭr neh, tâm dak mhâm ƀư gay ndơ geh ƀư bah he dơi n’hao prêh tâm pă gâl têh ta ntŭk tăch lam ntŭr neh. He ân geh nău nđơr, ân nsrôih dŭt âk. Ăp nuĭh ân ƀư mhe he gay tât ntŭk tâm pă gâl tăch têh khlay tâm trong kan cà phê gay mhâm ƀư bar pe jât năm tay đŏng rnôk lah tât cà phê Lâm Đồng ri he mbra saơ nê lah du ntil cà phê dŭt way blău ƀư mhe, dŭt têh khlay”.

Lôch n’glăp 3 n’gor, Lâm Đồng hŏ dâk leo lor bôk năp lam dak mpeh rnoh hvi neh tăm, rnoh geh âk play, cà phê. Ma ăp trong nchrăp pơk hvi rêng kan tâm rgop mât chăm jŏ jong, n’hao săk kah n’hanh âk ntil ndơ geh ƀư, cà phê Lâm Đồng dôl an năl dơi nău nsing nơm bah he ta bản đồ cà phê lam ntŭr neh./.