VOV4.M’nông: Kơp ntơm lơ 27/4 tât ôi lơ 14/9/2021, lam n’gor Dak Lak kơp dơn geh rlau 1.400 nŭih ntưp ma srê SARS-Cov2, rlau 1.700 nŭih dôl nkhah rgum ndrel 10 rbăn nŭih geh nkhah êng tâm ngih, ntŭk gŭ. Bah năp nau tât bah srê ji, n’gor Dak Lak hŏ ndrel dôl nsôih ƀư nau săch, pơk hvi nkuăl mô geh nŭih ntưp, ăp nhoat rgum hvêt ntŭk nŭih ntưp âk.

Nau ntrŭnh mrô 2686 lơ 31/5/2021 bah Rnâng kan rđau nau kan neh dak mpeh nau njrăng, rdâng srê Covid-19 mpeh nau ntrŭnh rnoh nau tât khuch ndrel ăp nau kan hành chính tâm ban tâm nau njrăng, rdâng srê Covid-19 hŏ nchŏng luh ndrel ăp nau kan gay ma năl rnoh ntưp bôk năp, geh ntoh tât rmôt kan gưl xã, phường tâm bản đồ njrăng rdâng srê tâm ban ma màu, geh: khuch hô ngăn (màu chăng), khuch prêh ngăn (màu cam) mra geh ntưp (mau êr) ndrel nau geh ueh mhe (màu ndrih). Tĭng nê  tât lơ 6/9/2021, lam n’gor Dak Lak geh 106 xã, phường nkuăl ndrih, 07 xã, phường nkuăl srê chăng, 26 xã, phường nkuăl màu cam ndrel 45 xã, phường màu êr. Gay dơi rdâng đah nau tât bah srê ji, lam n’gor hŏ ndâk 177 ntŭk nkhah rgum, lam n’gor kŏ ƀư nau xét nghiệm ân 313.720 nŭih đah nau tét kháng nguyên, xét nhiệm đah RT-PCR ân rlau 43.380 nŭih. Rnôk aơ, lam n’gor hôm geh 33 ntŭk nkhah rgum dôl ma geh rdâng. Đah nau kan chuh vắc xin Covid-19, kơp tât lơ 2/9, rnoh vắc xin hŏ geh chuh tâm lam n’gor lah 131.883 dĭng. Rnôk aơ, n’gor dôl ma geh nau nchrăp chuh 2 nglai ân ăp nŭih geh chuh du ngai tâm rơh 3. Wa Đoàn Ngọc Thượng, Groi Kruanh UBND nkuăl ƀon têh Buôn Ma Thuột, mbơh:

‘Bah năp nau tât bah srê Covid-19 tâm nkuăl ƀon têh Buôn Ma Thuột, tĭng nau năl bah nkuăl ƀon têh rnôk aơ geh ăp nŭih F0 ê geh nkhah năn. Ndri ma, ƀư tĭng nau rđau bah UBND n’gor, nkuăl ƀon têh hŏ dŏng nau rđau rmô 16 ntơm lơ 26/8/2021 gay ma ƀư nau ntrŭnh sŏk mẫu test ngăch kháng nguyên ân lam ƀon lan tâm nkuăl ƀon têh. Đah ăp nŭih dôl geh nkhah tâm ngih, Nkuăl ƀon têh hŏ ndâk 2 rmôt gay ma sŏk mẫu xét nghiệm, 2 rmôt aơ mra tâm rgum nsum ma tổ dân phố ndrel tổ Covid tâm ƀon lan gay ma tât ăp ngih, ăp rnăk gay sŏk mẫy xét nghiệm tĭng nau ntrŭnh”.

Ăp nar êp aơ,  tâm lam n’gor lŏ geh ăp nŭih ntưp tâm ƀon lan đah rnoh ntưp âk, ngăn lah tâm nkuăl Krông Búk, nkuăl têh Buôn Hồ ndrel nkuăl ƀon têh Buôn Ma Thuột. Gay dơi rdâng đah nau tât bah srê ji, ntŭk kan dak si dôl ma joi ăp nŭih geh mâp ma F0, F1 gay ma nchueng, nkhah, ƀư nau nchueng rdâng ndrel ntrŭnh nau sŏk mẫu xét nghiệm dĭng lĕ ăp thôn, ƀon geh kơp dơn nŭih ntưp. Nkre n’hao nau nkoch trêng ân ƀon lan n’hao nau njrăng, rdâng srê Covid-19. Nai dak si chuyên khoa II, Nay Phi La, Giám đốc n’gâng kan dak si n’gor Dak Lak, ngơi:

‘Bah năp nau tât bah srê dôl geh tâm n’gor, n’gâng kan dak si hŏ kơl tâm nchră ân n’gor kŏ kơt lah ăp rnâng kan rđau nau njrăng, rdâng rsê bah ăp nkuăl gay ma ntưp ƀư xét ngjiệm tâm lam nkuăl, ngăn lah tâm ăp nkuăl tơm, tĭng nau rđau đă bah N’gâng kan dak si lah nkuăl chăng, nkuăl cam ân geh rgum xét nghiệm đah Realtime RT-PCT gay ma nkhah lĕ F0 ndrel ƀư nkhah F1 tâm ngih. Đah nkuăl êr, nkuăl ndrih hôm ƀư xét nghiệm test ngăch gay ma săch, nkah luh nŭih F0. Tă bah nê ƀư nau nchueng, rdâng gay ăp nkuăl ndrih âk lơn, nkuăl chăng hvêt lơn, gay nkuăl cam ân jêng nkuăl ndrih da dê”.

Gay đăp mpăn nau kan joi, sŏk mẫu săch ân ƀon lan gay saơ ân ơm ăp nŭih geh ntưp srê gay ma năn njrăng, rdâng nau ntưp nê lah “mpông trong” gay ma nkân srê, Ntŭk nkân srê ji n’gor ntrŭnh âk ngăn nau kan, uănh khlay nau dơi uănh năl gay ma tŏng dơi ăp nau ndal tâm nau kan njrăng, rdâng srê; Rgum rmôt nŭih tă bah rmôt sinh viên kơl an tă bah ăp ngih săm ƀŭt Đại học Tây Nguyên geh ăp chuyên ngành xét nghiệm; Ntŭk kan dak si ăp nkuăl kŏ ƀư tâm rgop nsum uănh tay nŭih pah kan tâm nau kan, n’hao nau tâm kơl gay ma sŏk mẫu uănh năl. Nai dak si Trịnh Quang Trí, Giám đốc ntŭk kan nkân njrăng srê ji n’gor, ân gĭt:

“Gay ntrŭnh ƀư ăp nau kan mêt uănh tâm nau njrăng, rdâng srê, Ntŭk kan nkân njrăng srê ji hŏ kơl râng nchră nau ân N’gâng kan dak si ƀư xét nghiệm ân ăp thôn, ƀon bah nŭih rnoi mpôl đê̆ gay uănh năl saơ nau ntưp, saơ ơm ăp nŭih ntưp rgum tâm ƀon lan. Hôm ntŭk ê geh kơp dơn nŭih ntưp, mra ƀư nau mêt uănh nau geh tâm ăp rnăk vâl mra xét nghiệm ân du hê. Nsing tâm nau dôl geh bah nkuăl ntŭk kan nkân njrăng srê ji mra tâm rgop nsum đah ntŭk kan dak si gay ma năl nau ƀư test ngăch mô lah xét nghiệm Realtime RT-PCR”.

Êp nau kan njrăng, rdâng srê tâm n’gor, n’gor hôm uănh nau leo, vơt ƀon lan sĭt tă bah nkuăl geh srê, ƀư nau sŏk mẫu gay ma uănh ndrel nkhah rgum nŭih tă sĭt. Uănh năl nau vơt nŭih tă bah nkuăl geh srê lah ngoai tâm ăp nau kan khlay gay rgop nau kơl an njrăng rdâng srê ân nkuăl ƀon têh Hồ Chí Minh, nkre lah, pơk trong nơih ân nŭih ƀon lan dôl ma mâp nau jêr bah srê ji gay ma sĭt tâm ƀon nơm, ntơm bah bôk khay 8/2021, UBND n’gor hŏ hao nau nchrăp nau kan ân nâp, leo nŭih ƀpon lan sĭt ân ueh, đăp mpăn ân ƀon lan rnôk sĭt. Tâm khay 8/2021, đah 3 tŏ ntrŭnh rmôt hăn kan bah n’gor Dak Lak hŏ vơt rlau 1.050 nŭih geh nau rêh jêr ngăn tă bah nkuăl ƀon têh Hồ Chí Minh, Bình Dương ndrel Đồng nai sĭt tâm nkuăl ndrel ƀư nkhah rgum gay ma nkân njrăng mô ân srê ntưp rêng tâm ƀon lan. Kan vơt nŭih ƀon lan tă bah ngai sĭt lah nau kan ueh ntoh nuih n’hâm kơl an kon nŭih, tâm rnglăp tâm nau ueh ơm bah rnoi nơm, lah nau nsôih gay ma ƀon lan rlet rlau rnok srê jêr ngăn Covid-19. Nai dak si Lê Phúc, Groi Giám đốc ntŭk kan nkân njrăng srê ji, nkoch nau:

‘Ƀư tĭng nau nchrăp vơt ƀon lan bah Rnâng kan rđau nau njrăng, rdâng srê bah n’gor jao ân rmôt kan bah n’gor vơt nŭih ƀon lan tâm du đê̆ n’gor kơt nkuăl ƀon têh Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai, Tây Ninh. Rơh aơ, tĭng nau nchrăp bah n’gor ndrel geh nau tâm ban nuih n’hâm bah UBND nkuăl ƀon têh Hồ Chí Minh, Rnâng kan rđau nau kan phung hên hăn vơt nklăp 480 nŭih tă bah nkuăl ƀon têh Hồ Chí Minh sĭt. Aơ lah nŭih geh kơl an lor kơt bu ranh, bu ur bŭn, kon se…phung hên mra nchrăp ƀư nau kan bah n’gor vơt ăp nŭih aơ sĭt”.

Mra dơi saơ, gay nkân njrăng ndrel jăng lơi srê, n’gâng kan dôl n’hao ngăch nau kan dăng tâm nau kan njrăng rdâng srê ji. Nkô̆ nau prêh ngăn lah đăp mpăn mô ân srê ntưp rêng, ntoh luh tâm ƀon lan, bah nê, rgum hvet ngăn nau tâm nkah mpeh nkuăl geh âk srê ndrel nkuăl mô hôm geh srê. Yơn lah, gay jăng lơi srê, êng nau nsôih bah lam ntrong kan chính trị, ŭch ngăn nau nsum n’hâm bah nsum mpôl ƀon lan, n’hao lơn nau nau mĭn blau nau njrăng, rdâng srê, aơ lah nau khlay ngăn gay nau kan njrăng rdâng srê geh nau tam ngăn./.

Ta năp nu nău jêr jŏt bah chôt srê COVID-19, rnôk ta n’gor Dak Lak na nao kơp dơn ăp nuĭh ntưp ji n’hanh rkum nuĭh ji tâm ntŭk gŭ rêh mô dơi năl tu tơm ntưp. Nai dak si Trịnh Quang Trí-Kruanh Ntŭk uănh nđôi kop ji n’gor gay wât tay lơn mpeh nu nău, ăp trong mbơh gay njrăng n’gang srê kơt ăp nău ntrŭt đă gay nuĭh ƀon lan ƀư tĭng gay njrăng n’gang srê Covid-19.

          - Ta năp nu nău jêr jŏt bah srê Covid-19, dăn nai dak si an gĭt Ntŭk uănh nđôi kop ji lĕ mbơh ƀư ăp nău ƀư na nê̆ m’hâm gay nking n’gang n’hanh ntrôl rŭch chôt srê ?

Nai dak si Trí: Ta lam n’gor rnoh nuĭh ntưp Covid-19 kơp dơn ta 15 nkuăl, nkual têh, nkual ƀon têh. Tâm nĕ, rgum âk nuĭh ntưp âk ngăn ta ăp ƀon bah nuĭh rnoi mpôl đêt. Aƀaơ, lam n’gor dôl ƀư tĭng ntĭm đă 15 n’hanh du đêt ntŭk ƀư tĭng Ntĭm đă 16 bah Thủ tướng Chính phủ. Ta năp nu nău srê kơt aƀaơ, gay nking n’gang nău ntưp rêng rlău ma trong ƀư tâm nkhah gŭ srang kon nuĭh, gay dơi uănh nđôi rnoh tâm rgop n’hanh hăn luh đah ăp nkual. Aơ lah du trong kơl dơi uănh nđôi rnoh ntưp rêng bah srê Covid-19. Bah meng nĕ, nău kan dak si dôl ƀư uănh năl ntưp kaman lam hvi, lơn lah ta nkual ƀon têh Buôn Ma Thuột, tâm ăp nar bah năp nkual ƀon têh lĕ ƀư uănh năl đah test ngăch kaman an lĕ rngôch ăp rnăk ta nkual. Jêh uănh năl kơt nĕ he uănh lah nău geh bah tĭng nkual. Rlău ma nĕ, ta ăp nkuăl, nkual ƀon têh Buôn Hồ ƀư uănh năl hô ngăn ta ăp ƀon nuĭh rnoi mpôl đêt, bah nĕ, lĕ saơ rkum nuĭh ji tâm ăp ƀon lan, bah nĕ he joi saơ, uănh năl pơk hvi gay ndơ̆ lĕ rngôch F0 hăn săm n’hanh koh n’hŭch tu tơm ntưp tâm ntŭk gŭ rêh. Yơn lah nău jêr jŏt nĕ lah ntŭk têh hvi, rlău 80% ăp nuĭh ntưp Covid-19 mô geh nău ji, lah mô uănh năl kaman ri mô dơi saơ ăp nuĭh ntưp chôt srê.

          - Dăn wa an gĭt nu nău mbơh ƀư chuh vaccine njrăng Covid-19 aƀaơ ta n’gor mêh ?

          Nai dak si Trí: Ƀư tĭng mbơh ƀư ăp trong njrăng n’gang srê đah jŏ jong knơm tâm vaccine. Đah nău ntrŭnh aƀaơ lĕ rngôch nuĭh ƀon lan bah 18 năm deh let lơ dơi chuh njrăng n’gang vaccine njrăng n’gang Covid-19. Yơn lah, rnoh vaccine aƀaơ n’gor Dak Lak dơi pă nklăp 135.000 dĭng. Rnoh nuĭh dơi chuh nkôp đah rnoh nuĭh ngăn lah ƀon lan bah 18 năm deh let lơ ta lam n’gor geh nklăp rlău 1,3 rkeh nuĭh. Kơt nĕ, du hê nuĭh ƀon lan he chuh 2 nglai ri rnoh vaccine ŭch geh nklăp 2,7 rkeh dĭng. Gay dơi geh chŏl ji tâm ntŭk gŭ rêh dơi nking n’gang nău ntưp rêng bah srê Covid-19 đah vaccine đă dơi chuh geh 85 tât 90% tâm rnoh nuĭh geh âk dơi chuh mơ dơi nking n’gang. Aƀaơ, yor nu nău vaccine aƀaơ mô tŏng, rgum nuĭh an ăp n’gor mpeh bah dâng, yor nĕ, ndơ vaccine dôl mô tŏng âk. Yor rĭ, trong njrăng n’gang srê aƀaơ bah n’gorr hôm e ƀư tĭng nău mbơh 5K.

          - Gay njrăng n’gang srê Covid-19, wwa geh ntrŭt đă đah nuĭh ƀon lan m’hâm mêh ?

          Nai dak si Trí: Ta năp nu nău jêr jŏt bah chôt srê Covid-19 ta lam ntŭr neh kơt ta Việt Nam, lơn lah ta ăp n’gorr mpeh bah dâng, tâm ăp pơh dăch aơ n’gor Dak Lak kơp dơn du nar rnoh nuĭh ntưp rĭng geh bah 30 tât 50 nuĭh. Aơ lah rnoh kơp dơn âk. 123 xă, phường geh kơp dơn nuĭh ji, lơn lah du đêt ntŭk geh rnoh ntưp dŭt âk kơt Krông Búk, Cư M’gar, Buôn Hồ, Ea Hleo... Ta năp nu nău nĕ, n’gor lĕ ƀư tâm nkhah srang kon nuĭh. He mô hŏ dơi nchrăp vaccine yor nê, trong njrăng n’gang aƀaơ lah ƀư tĭng 5K, lơn lah rnôk hăn bah dih, tâm mâp an wăn bok put mbung di, gŭ tâm ƀah đêt ngăn 2 mét, mô rgum âk nuĭh, ƀa ƀơ puh rao kaman ta nsưng n’hanh mpang ty, nkre an mbơh dak si, nchih tay mông nar pah kan, rnôk geh nău đah săk soan an mbơh dâl tă bah trong mbơh ndal bah N’gâng kan dak si, Ntŭk uănh nđôi kop ji, Ngih dak si ăp nkuăl, nkual têh, nkual ƀon têh gay dơi ntơp kơl ngăch

          Dăn lah uĕh wa !