Rnôk ăp păng chĭng lĕ dơi yôk ta ndrơng, yăng ndrănh dơi kăt ta ăp n’gâng ta n’gul jay nhih n’hanh dơi tŏ bêng dak. Hôm mpa brah lĕ ƀư jêh poăch n’hanh dông mpa ƀư brah lĕ dơi nchrăp tŏng ăp. Nteh chĭng gông n’gŭr răm ndơn an nău kuăl jă ăp nuĭh ngăch tât nhoang năch jay nhih. Nĕ lah rnôk ƀư brah mham săk bah nuĭh Êđê Dham na nê̆ ntơm ƀư. Nuĭh dơi ƀư brah mham săk lah wa Y Ring Adrơng (way kuăl lah ama Bi), ta ƀon Tring 2, phường An Lạc, nkual têh Buôn Hồ, n’gor Dak Lak an gĭt, aơ lah rơh tal 2 pơng dơi ƀư brah mham săk.

“Lah kơt kăl e ri ƀon lan hôm e gŭ jay nhih ri geh âk rnăk du năm bu dơi ƀư 1-2 tơ̆ yơn aƀaơ 1 rnăk du jay lah geh ndơ ri di du năm 1 tơ̆ dơiđŏng. Lah geh ndơ ri du hê ƀư êng, mê̆, mbơ̆, oh kon. Yơn ma rnôk ƀư ăp brah têh kơt aơ oh kon rgum tŏng ăp. Kơt aƀaơ rnăk wâl gâp nklăp 2 năm mô lah 3 năm ƀư du ŏ. Rơh aơ ƀư brah đah rpu, aơ lah rơh tal 2 gâp ƀư rpu, mpŏng ăp nuĭh geh săk soan ngacwh dăng, oh kon gĭt nău, wăng sa đăp mpăn, nău rêh uĕh lơn”.

Ƀư brah n'hao săk bah nuĭh Êđê

Tĭng nău way ơm bah nuĭh Êđê, lor rnôk ƀư brah đah rpu, nuĭh dơi ƀư brah an jêh ăp rơh ƀư brah tĭng bah jêt djăr n’hanh sŭr, geh du mlâm djărr n’hanh du yăng ndrănh, du mlâm djărr n’hanh 3 yăng ndrănh, du mlâm sŭr n’hanh 3 yăng ndrănh mô lah du mlâm sŭr n’hanh 5 yăng ndrănh. Tâm du rơh ƀư brah, ngăn lah ƀư brah đah sŭr mô lah rpu, ndrôk, nuĭh Êđê mbra jă tŏng ăp oh nô, mpôl băl tâm rnoi deh râng gay răm ndrel đah rnăk wâl. Tĭng wa ama Tít, nuĭh kuăl brah ta ƀon Tring 2, phường An Lạc, nkual têh Buôn Hồ, nău nsum mpôl n’hanh tĭng ăp ntil brah yang hôm e bah dŭt jŏ tâm văn hóa bah nuĭh Êđê:

“Rnăk wâl geh drăp ndơ, nău rêh hơm răm geh ndơ ntêm ndơ sa ri khân pơng mbra ƀư brah đah ăp mpa nsơr bah djăr, sŭr, ndrôk jêh nĕ tât rpu dơi da dê. Aơ lah du nău ƀư geh nkô̆ tâm brah yang dăn ăp brah nking n’gang, mât rgum an rnăk wâl dơi ngăch prăl, uĕh lăng, oh kon tâm mât tâm rong, ƀư sa nar lơ hun hao, tơm tăm dơi uĕh jêng, bôh ba săk geh. Rnôk răch brah ri răch ăp brah yôk, brah neh, brah dak. Nuĭh tơm jay ta ntŭk nkual ri kuăl jă ăp brah gŭ ta nkual nĕ sĭt râng n’hanh dăn dơi kơl an”.

Đah nuĭh Dao đỏ ta nkuăl Bảo Thắng, n’gor Lào Cai, ƀư brah mham săk dơi kuăl lah “Ƀư brah wơt huêng”, lah nău uĕh văn hóa tĭng brah yang geh bah kăl e. Nău ƀư brah aơ dơi kônh wa ƀư tĭng tâm jay geh nuĭh kop ji, đah nău ŭch jêh ƀư brah aơ rnăk wâl mbra đăp mpăn. Dông piăng ƀư brah geh djăr, gri ndrănh, n’har rđaih n’hanh âk ndơ dŏng khlay. Jêh nĕ nuĭh tơm jay joi n’hanh jă nuĭh răch brah blău, geh nău rêh nuih n’hâm uĕh, rêh tâm rnglăp đah kônh wa tâm ƀon tât kơl. Nuĭh răch brah Triệu Sun Trìu, ta thôn Làng Hà, xă Xuân Giao, nkuăl Bảo Thắng, n’gor Lào Cai lah:

“Lor bôk năp mbơh đah u che bah nuĭh  tơm jay n’hanh jă kơl nău kan bah nar aơ. Jă nuĭh răch trêng ntĭm an gâp lĕ roh n’hanh đah u che bah gâp n’hanh jă brah trôk ta ka lơ jŭr. Aơ lah nău ƀư brah way ơm bah nuĭh Dao mpôl hên đah nău ŭch ăp nău uĕh an nuĭh ranh, nuĭh geh kop ji mô lah nuĭh ranh”.

Tĭng brah yang bah nuĭh Dao ri ta ka lơ trôk geh 6 nuĭh brah trôk, tâm nĕ geh du hê hăn đah du jâng n’hanh nĕ geh n’hâm soan dăng ngăn. Yor nê knŭng geh nuĭh aơ mơ dơi joi saơ n’hanh sŏk tay huêng an nuĭh ji lĕ geh chiăk nhŭp hăn mpôn. Jêh rnôk ăp ndơ ƀư lĕ jêh ri nău prăk kaih kho aơ mbra dơi ƀư gay lah uĕh tât brah trôk, ăp nuĭh brah yang, u che bah rnăk wâl lĕ tât uănh, kơl an nău joi n’hanh sŏk tay huêng. Tĭng ndơ prăknkaih kho ao dơi nuĭh răch brah lah na nê̆ rnôk ƀư gay njuăl tât tĭng nuĭh. Nuĭh răch brah Triệu Sun Trìu an gĭt Tây:

“Ƀư brah sŏk huêng jŏ âk mông đah âk ndơ êng êng dơi ƀư rlăp ri mư tam. Gay dơi ƀư, lor lah an geh săk soan uĕh, nuih n’hâm uĕh... Aơ lah nău uĕh văn hóa bah nuĭh Dao đỏ mpôl hên. Du ntŭk, du hê ntĭm mbra geh gưl êng êng yơn đah nkô̆ nău ri tâm ban da dê”.

Ƀư brah sŏk huêng bah nuĭh Dao mô lah ƀư drah m’ham săk bah nuĭh Êđê lah du nău ƀư geh âk nkô̆ nău uĕh kon nuĭh, đah nău ŭch mpŏng uĕh lăng an nău rêh bah kônh wa. Yơn lah, âk nău rluk mâl, âk ir tâm ƀư brah lĕ dơi kônh wa ntlơi n’hanh mât tay ăp nău uĕh văn hóa bah nău ƀư brah aơ./.