Tĭng Giám đốc ngih dak si, nău nuĭh ji tât but uănh, săm ji ta ngih dak si, bah dih ngih dak si hao bơi 2 tơ̆ nkôp đah bah năp tết nguyên đán. Dŭt âk lah nuĭh ji ntưp ăp nău ji jêr bah kơt hao huyết áp, ung thư, nchoăt leh đah măy, chôt ndal tăch rse mham rngok, chrach njung... n’hanh nău ji mpeh trong n’hâm kơt: ji klơm soh, hiăn trong n’hâm, môr ji trong n’hâm... Nai dak si Nguyễn Đại Phong, Giám đốc Ngih dak si Đa khoa nkual Tây Nguyên an gĭt:

“Aƀaơ, ngih dak si lĕ n’hao dak si dak gun kơt năp rwăt ndoh ndơ, măy mŏk, ăp ndơ but uănh săm ji gay tâm di nău ŭch bah nuĭh ƀon lan. Êp nar Tết, rnoh nuĭh ji nklăp 700. Jêh Tết nklăp nar 4, nar 5 rnoh nuĭh ji ntơm hao n’hanh aƀaơ geh nklăp rlău 1.200 nuĭh ji dôl săm”.

Tĭng ăp nai dak si, nău mĭn bah nuĭh ƀon lan way dêr tât ngih dak si tâm ăp nar êp tết n’hanh tâm tết, êng ăp nuĭh săm ndal. Yor nê, jêh tết rnoh nuĭh ji lăp ngih dak si hao ngăch. Yơn lah, nău ndruch tât ngih dak si rnôk săk soan geh nău ƀư ji mbăn lơn, jêr săm, đê̆ đŏng geh nuĭh klach tât nău rêh. Mô hŏ nkoch rnôk trôk nar duh nđik rgâl ngăch tâm nar, ăp nuĭh săk mô ngăch dŭt dơh sroh nđik, geh kaman rdôl lơh.

Êng kơt nău wa Phạm Văn Sơn (86 năm deh) ta nkuăl Krông Pắc, n’gor Dak Lak. Bah năp tết, wa Sơn lĕ geh nău ŏk r’ah, ngêt sa mô lăp, way siăk tâm măng yơn yor klach lăp ngih dak si rnôk năm lĕ tết tât jêng wa nsrôih ât. Tă aơ đêt nar, saơ săk wa mô hôm ngăch ngăn jêng rnăk wâl mư leo hăn but uănh. Wa Phạm Văn Khánh, kon bu klô nuĭh ji an gĭt:

“Tă aơ âk nar, wa mô ngêt sa, hăn nsong, dâk gŭ an geh nuĭh leo, du ty mô dơi mpât. Saơ kơt nĕ jêng rnăk wâl leo hăn ngih dak si. Tă jêh but uănh, nchroh, nai dak sia n gĭt geh rối loạn thần kinh, ƀư rối loạn trong n’hâm, chôt ndal đêt. Bah rnôk lăp ngih dak si tât aƀaơ mô dơi ngơi n’hanh mô dơi sa du ntil ndơ”.

Ta năp nu nău rnoh nuĭh ji hao ngăch, Ban giám đốc Ngih dak si Đa khoa nkual Tây Nguyên lĕ geh trong nchrăp tâm di ngăch. Tĭng nĕ, nău đă khoa but uănh tâm pă trong, wơt nuĭh ji an uĕh. N’hao nuĭh kan, nsưng but uănh geh rnoh nuĭh ji âk gay đăp mpăn ăp nsưng but uănh mô âk ir rnoh an, pă cán bộ pah kan bah dih mông gay mkra  nău kan way kan tâm nar. Trong công nghệ thông tin dơi đăp mpăn trong lăp uĕh gay mkra ăp sam ƀŭt sam tra hành chính dơi ngăch. Ăp khoa cận lâm sàng nchrăp măy mŏk ƀư siêu âm, uănh năl mham tŏng ăp tâm di ngăch n’hanh uĕh an nuĭh ji. Ăp khoa lâm sàng pă ăp nuĭh ji tâm di, n’hŭch mô an nuĭh ji bĭch nsum, tâm pă n’hao nuĭh kan lah khlay, kruanh ăp khoa n’hao trong kan uănh nđôi tâm di nău đă way kan. Ban giám đốc n’hanh ăp jrô kan dơi kan ƀa ƀơ uănh nđôi n’hanh ntrŭt đă nău kan ta ăp khoa gay ngăch ntĭm rđău, mkra ăp wăk kol, đăp mpăn an nuĭh ji dơi mât uănh, săm ngăch, săk rnglăy n’hanh tâm di nuih n’hâm.

Tâm ban đah nău ƀư but uănh, săm ji nsum, Ngih dak si Đa khoa nkual Tây nguyên hôm uănh khlay tât trong kan njrăng n’gang n’hanh săm ji Covid-19. Gay n’hŭch đêt ngăn nău ntưp rêng bah Covid-19, ngih dak si lĕ pă nkual but uănh săch lor bah mpông pêr, lah nton geh mô lah geh nuĭh ntưp Covid-19, nuĭh ji mbra dơi ndơ̆ tât khoa săm nkhah êng. Aƀaơ ngih dak si Đa khoa nkual Tây Nguyên hôm e mât 2 hê săm Covid-19 ta nkual truyền nhiễm n’hanh Khoa Hồi sức tích cực chống độc.

Nai dak si Nguyễn Đại Phong-Giám đốc Ngih dak si Đa khoa nkual Tây Nguyên an gĭt tay.

Lĕ rngôch nuĭh ji lăp săm mpôl hên mbra săch n’hanh nsrôih m’hâm ƀư mô an lăp nuĭh ji Covid-19 tâm jrô ji. Yor nê mpôl hên lĕ pă săch uănh bah mpông pêr, lah geh ntôn mbra ndơ̆ tât khoa truyền nhiễm. Khay bah năp, rnoh nuĭh ntưp Covid-19 hŭch,m knŭng bah dâng 10 nuĭh”.

Khay tât, Dak Lak mbra ƀư Lễ hội cà phê. Aơ lah nău ŭch hăn nsong, tâm nđŭr bah nuĭh ƀon lan ta ăp n’gor, nkual ƀon têh, nkual kiău ma hao n’hanh geh âk nău ƀư rgum âk nuĭh jêng lah di an ăp nău ji tâm ntưp rêng. Yor rĭ, ăp nai dak si đă nuĭh ƀon lan uănh mĭn, nchrăp ƀư tĭng ăp trong mât njrăng, n’hao săk soan, kơt: dêr mâp đah ăp nuĭh dôl geh ăp nău ji tâm ntưp rêng, kơt: siăk, ji trong n’hâm, ji ndŭl djroh, sởi, rubella, duh rplay săk... n’hŭch tât ntŭk âk nuĭh; ngêt sa tŏng ăp chất, đăp mpăn ndơ kah, n’hao săk soan chŏl nău ji; đăp mpăn răk rao ndơ sông sa, mô sa ndơ rih, mham, mô dŏng kik djăr ôr, khĭt n’hanh mô gĭt tu tơm... Lơn lah, rnôk geh nău ntôn ntưp ji, an tât dâl ngih dak si gay dơi but uănh săm ngăch.

Bri mih, nar mô tâm di ƀư nŭih bu ranh, nŭih mô geh dăng châl săk, ngăn lah nŭih geh nau ji ơm ri nơih geh nau ji. Ndri ma, gay ma nchrăp ân nau mât chăm, n’hao săk soan ân bu ranh, rmôt PV hŏ geh nau ôp nai dak si Võ Thị Diệu Hà, Khoa Lão, Ngih dak si Đa khoa nkuăl Tây Nguyên.

          Ơi nai dak si, bri mih nar ntrơn rgâl ndal, mô tâm di kơt rnôk aơ ri nŭih bu ranh moh vay geh nau ji êh?

          Nai dak si Võ Thị Diệu Hà: Bri mih nar ntrơn rgâl mro kơt aơ ri n’hâm dăng châl ma nau ji bah bu ranh lơn ma huch. Ri bu vay geh ăp nau ji tât trong sŏ n’hâm lah âk ngăn. Kơt lah nau ji tât trong klơm soh, ăp rnôk ƀư ji lơn bah klơm soh ri mra jêng kol trong n’hâm, hiăn klơm soh, geh rnôk ji trong sŏ n’hâm ba lơ đŏng. Nau tal bar lah nau geh tât bôk rngok, chôt săk. Rnôk aơ khoa hên mâp âk ngăn. Êng nê hôm geh du đê̆ nau ji tât trong proch, kơt lah ji trong proch, luh mham trong proch. Ăp nŭih ji lah bĭch jŏ jong lơn ri nau ji lơn ma hô đŏng, kơt lah sôt săk.

 Ơi nai dak si, nau săm ân bu rang geh đŏng nau jêr?

Nai dak si Võ Thị Diệu Hà: Nau săm ân bu ranh âk năm ri jêr lơn ma bu mom. Tal bôk năp lah yor n’hâm dăng châl ma nau ji mô geh. Nau ji âk ntil, âk ntil dak si ngêt tâm nŭih bu ranh. Kơt lah du hê bu ranh mô knŭng geh êng du nau ji ôh, ma păng geh ntơm 2 nau ji hao gŏ lơ. Nau dŏng dak si kŏ mâp nau jêr, kơt lah săm nau ji aơ ri khuch tât nau ji êng. Kơt lah geh nŭih ji luh mham trong proch ma nŭih nê lŏ ji n’ăp ma play nuih. Luh mhal trong proch ri mô ân ngêt dak si ƀư krâl săk ôh, nri ma nai dak si mĭn gay ma ân dŏng dak si, tâm di ma nŭih dol ji.

 Nau saơ la ir ndrel mô năn săm tâm nau leo nŭih ji hăn hăn khám săm ji mra moh nau khuch tât n’hâm soan nŭih ji êh?

Nai dak si Võ Thị Diệu Hà: Ăp nŭih mô ŭch hăn khám vay lăp tâm ngih dak si rnôk ma nau ji hŏ jâk, săm ji mra jêr lơn đŏng, rnôk bĭch ngih dak si jŏ jong, nau ji mô ueh ndrel hŏ geh âk nŭih ji jêng ji rêng tât trong sŏ n’hâm, n’huch huyết áp, ƀư jêng mô hôm nkah rngăl rnôk ma nŭih tâm rnăk vâl mô năn leo ngih dak si,

Nau dak si moh geh nau ntĭm đă mpeh nau mât chăm n’hâm soan ân bu ranh êh?

Nai dak si Võ Thị Diệu Hà: geh âk nau kan gay ma n’ha n’hâm dăng ân bu ranh, tâm nê nau khlay lah ndơ ngêt sa. Ân geh uănh rjăp lơn tât nau ngêt sa bah nŭih ji, ƀư ân păng lăp sông. Kơt lah ân sa prăng, geh tâm ka, sŏk sa ăp ntil puăch ka nglang âk lơn pruăch ka chăng. Puăch nglang kơt ka, kik, djarr. Mô ân sa âk puăch chăng kơt sur, ndrôk, ngi mpa. Yor ăp ntil ndơ sa aơ mra lơh khuch tât ngi âk lơn, khuch tât play nuih bah nŭih ji. Ntop tŏng ăp ntil Vitamin, chất sơ. Nau ŭch canxi tâm nŭih bu ranh âk, yơn lah lăp tâm săm mô tŏng ri nơm ân geh sa ntop ăp ntil kơt: dak toh ndrôk, dak toh srat, ăp ntil tui ka. Êp nê ri lah vi chất, nŭih bu ranh geh nau ji vay mô tŏng vi chất, kơt lah mô tŏng sắt, mô tŏng sắt ri ƀư jêng mô tŏng mham, ân ngêt sa tŏng ăp lơn. Sa ăp ntil byăp chăng, ăp ntil grăp, puăch...mô lah ntop dak si ngêt ân ma tŏng. Êng nê, nsing tâm nau ji bah nŭih nê ma nai dak si mbơh nau mpât săk ân tâm di, kơt lah ni yoga, nti nau sŏ n’hâm tâm ban, hăn jâng...Bu ranh ân hăn khám n’hâm soan mro, mât njrăng ueh ăp nau ji ơm, kơt lah huyết áp, chrach njŭng. Ngăn lah, ân hăn chuh vắc xin njrăng nau ji ân bu ranh kơt: nuh lơh, vắc xin phế cầu, bạch hầu, siăk, uốn ván, viên gan B... Ăp ntil vắc xin aơ mra kơl an âk lơn tâm nau n’hao n’hâm soan gay ma dăng châl ma nau ji ân bu ranh.

Ơ, lah ueh nai dak si./.