VOV4.M'nông- Lôch rnôk tă geh kơp dơn nuĭh ntưp bôk năp nău ji Whitmore ta n’gor Dak Lak (hôm geh ntơ lah nău ji kaman sa poăch nuĭh”, n’gâng kan dak si tâm rgop đah n’gâng kan ta ntŭk lĕ ngăch mbơh ƀư ăp trong kan uănh năl nău ntưp n’hanh njrăng rdâng nău ji.

          Ôi nar 8/6/2022, nuĭh leo kan ntŭk kan dak si n’gor Dak Lak mbơh, mhe geh kơp dơn 1 hê nuĭh ntưp nău ji Whitmore- hôm geh ntơ lah nău ji “Kaman sa poăch nuĭh” ta ntŭk.

Tĭng nău mbơh ngăch bâh ntŭk kan mât njrăng nău ji Dak Lak, nuĭh ntưp nău ji Whitmore lah oh kon se gŭ ta xã Ia Lốp, nkuăl Ea Súp. Lôch rnôk geh kơp dơn nuĭh ntưp nău ji Whitmore, ntŭk kan lĕ tâm rgop đah ăp ntŭk kan geh tât ƀư uănh năl ntŭk bâh ntưp.

Tĭng nău mbơh bâh mê̆ nuĭh ji, nuĭh ji ntơm ji 10 nar ê lor lăp săm ta ngih dak si đah nău ji ntơm lah duh hô, môr, ji ta tôr 2 ding. Ta jay lĕ hăn uănh săm dăn dak si ngêt ta ntŭk kan nai dak si ta jay, ngêt dak si 3 nar yơn mô bah.  Nar 4/6, nuĭh ji geh ndơ̆ tât ngih dak si têh nkual Tây Nguyên n’hanh lăp săm ta ngih dak si tâm nău duh săk 39 độ c, ta meng 2 ding tôr môr têh, ta kang ntơm luh ndĭng, ji hô, hă mbung mô dơi.

Lôch geh ntŭk kan uănh năl ta xã Ia Lốp, nkuăl Ea Sup ntoh geh nuĭh ntưp nău ji Whitmore, âk oh kon se tâm thôn lĕ mô hôm geh hăn m dak me, dak bât kơt ntơm nơh. Oh Lương Thị chi, deh năm 2007, dăch jay nuĭh ntưp ji Whitmore bôk năp ta Dak Lak an gĭt, oh mô gĭt aơ lah nău ji krit, yơn saơ băl hăn ngih dak si lôch nĕ saơ cán bộ dak si hăn uănh rnoh dak, puh dak si nkhĭt kaman văr nĕ rĭ mơ gĭt lah nău ji nĕ dŭt krit.

       “Ta dăch jay geh ntoh âk nuĭh ntưp nău ji rĭ gâp dŭt rvê ngăn, Rvê ta dăch jay rĭ mô dơi hăn jay êng pâl lah mô ndrĭ mbra geh ntưp nău ji yor nău ji nĕ mbra ƀư khĭt nuĭh”.

        Nai dak si Lê Quang Mạnh, groi kruanh trạm y tế xã Ia Lốp, nkuăl Ea Súp, n’gor Dak Lak an gĭt, lôch geh kơp dơn du hê nuĭh ntưp nău ji Whitmore ta ntŭk, ntŭk kan mat njrăng nău ji n’gor tâm rgop đah y tế xã n’hanh n’gâng kan ta ntŭk ƀư jurr ta jay nuĭh ji uănh nđôi nău kan njrăng ji. Ntŭk kan dak si đă mpôl kan puh dak si nkhĭt kaman văr ndrâm dak, ăp ntŭk ach cho, ntŭk gŭ bâh 20 rnăk ƀon lan văr nkual ngih jay gŭ bâh nuĭh ji ntưp nău ji Whitmore.

    “Ta xã lĕ geh 2 dak me, ăp oh mon way hăn ta aơ ŭm, nhup klo. Mpôl hên mbra mbơh tơih an ƀon lan n’hao nău gĭt vât an ƀon lan lôch geh tâm mâp an rao kloh jâng ti, nkre lah mô geh ŭm ta dak ƀơ̆ mbra geh tâm ntưp nău ji Whitmore.

Geh tât nău săk soan bâh nuĭh ji Whitmore dôl gŭ săm ta ngih dak si têh Tây Nguyên, nai dak si Trần Thị Thúy Minh, kruanh khoa Nhi tổng hợp ngih dak si têh Tây Nguyên an gĭt, tât kêng măng nar 9/6, lôch 4 nar lăp săm ta ngih dak si n’hanh gŭ săm, nuĭh ji geh năl lah ji hô, kaman sa mham, sôt rngok. Aƀaơ, ngih dak si dôl nsrôih mât săm an nuĭh ji. Tĭng nai dak si Minh, Whitmore lah ntil nău ji dŭt krit, geh rnoh khĭt âk.

       “Aƀaơ rĭ oh kon se dôl duh hô, dôl geh nău ji kaman mham, dôl nsrôih săm dơm, mô hŏ dơi gĭt lor. Nuĭh ji aơ dŭt hô  yor lah săk păng nơm mô dơi lăp dak si n’hanh kaman lĕ lăp sa âk tâm săk”.

        Tĭng nău mbơh bâh nai dak si lê Phúc, Groi Giám đốc ntŭk kan mât njrăng nău ji n’gor Dak Lak, Whitmore lah nău ji tâm ntưp mbra geh ntưp an nuĭh n’hanh ndơ rong. Nkô̆ nău ntưp ji lah yorr kaman  Burkholderia pseudomallei gŭ rêh tâm dak n’hanh neh ƀô djơh, mbra geh tâm rdâng đah âk ntil nău dơi đah săk soan. Nău ji mpơl saơ bôk năp âk, jêr gĭt năl. Nău ntưp rêng bâh nuĭh ji ê hŏ na nê̆ jêng nuĭh ƀon lan an geh njrăng na nê̆ lơn đah nău kan mât ueh săk soan.

       “Nău ntưp rêng bâh nuĭh aơ tât nuĭh êng rĭ aƀaơ ê hŏ geh nău uănh năl na nê̆, yơn nău tâm ntưp lah geh. Nĕ lah rnôk geh gŏ neh, bok, dak geh ntưp kaman Whitmore tâm nĕ, rĭ ăp ntŭk tnô geh sôt lhut rĭ mbra ntưp bâh ntŭk nĕ n’hanh lăp ta săk nơm. Yor nĕ trong ntưp kơt nĕ jêng he an geh n’hao mât kloh ueh săk nơm, mât ueh ntŭk gŭ rêh, ngêt sĭn sa sĭn. Lơi ir geh ŭm dak ƀơ̆, bŏk geh ƀơ̆, mô lah ntŭk ntưp rêng bâh nuĭh ji Whitmore rĭ an geh nkah njrăng”.

        Bol ma mhe kanŭng geh 1 hê nuĭh ntưp nău ji Whitmore ta ntŭk, yơn đah nău tât krit nji bâh nău ji, nkre lah Dak Lak dôl lah khay mih, dơh an nău hun hao nău ji, jêng lah n’gâng kan dak si Dak Lak lĕ ngăch uănh năl nău ntưp rêng, nchrăp na nê̆ nuĭh kan n’hanh ndơ mât săm gay ma tâm rdâng đah nău ji. Nkre lah tâm rgop đah n’gâng kan ta ntŭk, ăp mpôl kan ntŭk rêh jêng mbơh tơih an nuĭh ƀon lan, gay ma n’hao nău mĭn njrăng ji.

Nuĭh rblang: Thị Đoắt