VOV4.M'nông: Aƀaơ nuh srê Covid-19 hŏ "rngơt rngăt", rnoh nuĭh ntưp ji hŭch âk. Nău nê an saơ nău dơi tam bah nău chuh vaccine njrăng n'gang Covid-19. Yơn lah, nău ngăn geh dja dôl jêng tât geh nău âk nuĭh uănh lhơ, mô uănh khlay nău chuh vaccine n'glai nkah tay. Aƀaơ n'gor Dak Lak hŏ ntrôl dăng pah kan nkoch trêng n'hao nău gĭt êng an nuĭh ƀon lan ndrel an chuh tât tĭng xã phường ƀư chuh nkah tay vaccine njrăng n'gang COVID-19 n'glai 3, n'glai 4 an nuĭh ntơm bah 18 năm deh let lơ.

Ntơm bah ơm ôi, wa Võ Thị Tứ ta thôn 9 xã Ea Tiêu, nkuâl Cư Kuin hŏ hăn tât Hội trường thôn gay chuh n'glai 4 vaccine COVID -19. Păng an gĭt, bol mô hŏ tă geh ntưp COVID-19, yơn yor ơm geh nău ji tâm săk tăng n'gâng kan ta ntŭk mbơh ri păng hŏ lor nchrăp chuh vaccine:

      “Gâp năm aơ 71 năm deh geh trong nchrăp bah ngih dak lah chuh n'gang COVID ri tât aƀaơ gâp hŏ chuh n'glai 4 hôm, saơ n'hâm suan ngăch dăng, mô hŏ geh ntưp COVID, sai đă hăn chuh đŏng, nău ngih dak hŏ ndơ̆ luh ri he djăt ma hăn chuh dơm gay mât njrăng n'hâm suan bah he nơm.”

        Ơm hăn tât ta Hội trường thôn 9 xã Ea Tiêu, nô Đặng Thuyết Vinh an lah, nău chuh vaccine mô dơn đăp mpăn ngăch dăng n'hâm suan he nơm ma hôm rgop njrăng n'gang nuh srê COVID -19 an lĕ ma nsum mpôl đŏng:

       “Nar aơ saơ xã, thôn mbơh dơi chuh n'glai 4 gay mât njrăng n'hâm suan nsum mpôl ri gâp ndrel hăn chuh n'glai 4 đŏng. Gâp saơ nău chuh vaccine ri ngih dak ntop kơl an ƀon lan, aơ lah he mât đăp mpăn an lam nsum mpôl jêng he tăng lư dơi chuh ri he hăn ndrel lĕ dơm."

        Wa Nguyễn Khắc Dũng, Giám đốc Trung tâm y tế nkuâl Cư Kuin an gĭt, nơm geh âk trong dŏng rgŏ jă, nkoch trêng, nuĭh ƀon lan saơ nău ŭeh tam bah nău chuh vaccine njrăng n'gang nuh srê, jêng kônh wa hŏ tât chuh ăp tŏng n'hanh di mông nar. Rlău ma ăp ntŭk chuh gŭ du ntŭk, ăp rmôt hăn chuh bah ăp xã, phường, thị trấn hôm hăn chuh tât tĭng rnăk nuĭh ƀon lan đŏng. Nơm geh kơt nê̆, rnoh âk nuĭh ƀon lan chuh n'glai 3 ta Cư Kuin hŏ geh bơi 90%:

       “Trung tâm y tế hŏ mbơh, nsŏng kơl an ủy ban nhân dân nkuâl rdâk njêng ăp trong nchrăp rđău đă n'gâng kan ăp xã hăn tât tĭng thôn ƀon tĭng ƀư jăp pah kan nkoch trêng rgŏ jă an nuĭh ƀon lan mpeh nău hăn chuh vaccine gay njrăng n'gang nuh srê. Bar đŏng lah aƀaơ tơm nuh srê tâm ƀon lan hôm geh rŭ hôch n'hanh rnoh dăng chŏl bah kon nuĭh ri hŭch mbrơi tĭng mông nar. Ntŭk rgum kan ri njêng ăp ntŭk rgum chuh du ntŭk ta nhih dak si xã tâm ban kơt ta thôn ƀon n'hanh ntŭk hăn chuh an tĭng rnăk jay, geh nău rêh jêr jŏt, nuĭh ndrô ranh, nuĭh rsong hăn jêr jŏt ri hăn tât ta jay gay chuh an khân păng".

        Tĭng Bác sĩ Hoàng Hải Phúc, Groi Giám đốc mât uănh Ntŭk rgum kan njrăng n'gang nuh srê n'gor Dak Lak (CDC), ăp nuĭh rnâng kan hŏ gŭ mĭn n'hanh mbơh dăng chŏl săk bah nău chuh vaccine njrăng n'gang Covid-19 mô di lah krêp mbro tâm săk kon nuĭh, ma păng mbra hŭch mbrơi tĭng mông nar. Na nê̆, lôch rnôk chuh tŏng (2 n'glai vaccine) ri nău dơi mât njrăng săk suan lah rlău 80%, lôch 3- 6 khay nău tam hŭch mbrơi, dơn hôm 50%. Lah chuh nkah tay n'glai 3, săk dăng chŏl hao dơi 70%, yơn hŭch mbrơi ntơm bah khay tâl 4 n'hanh tât khay tâl 6 hŭch hôm 30%. Jêng lah mô chuh n'glai tâl 4 ri nău dơi mât njrăng săk jăn hŭch mbrơi. Gay mât dơi rnoh dăng chŏl nuh srê nsum mpôl lam ƀon lan, CDC Dak Lak hŏ nsŏng kơl an Sở Y tế n'gluh an trong nchrăp na nê̆, đă ăp n'gâng kan âk hăn goh tĭng mpông, ôp tĭng nuĭh gay chuh vaccine njrăng n'gang Covid-19 n'glai nkah tay an nuĭh ƀon lan:

       “Mpôl hên hŏ rgum kơi năp nti an ăp nkuâl thị xã nkual ƀon têh n'hanh 184 xã phường gay nkoch trêng n'hanh ntop kơl an ăp nhih dak si xã mbra njêng 3 rmôt nuĭh kan dak si gay hăn chuh vaccine COVID lam n'gor ntơm bah aơ tât 30 khay 6 gay tât rnoh hŏ ton đah Chính phủ tâm let năp tay.”

        Kơp tât rnôk dja, rnoh âk nkrum lam vaccine njrăng n'gang COVID -19 n'glai 3 ta n'gor Dak Lak mhe geh rlău 32% dơm, n'hanh n'glai 4 mhe geh 1,5%. Gay đăp mpăn mât njrăng 95% nuĭh ƀon lan ntơm bah 18 năm deh let lơ chuh tŏng 3 n'glai vaccine njrăng n'gang COVID -19, ntơm bah nar 20 khay 6, n'gor Dak Lak hŏ an chuh n'gang vaccine du rơh ta 15 nkuâl, thị xã, nkual ƀon têh. Wa H’Yim Kdoh, Groi Ủy ban nhân dân n'gor Dak Lak an gĭt, gay an ƀư geh nău tam, n'gor hŏ jao rnoh tât kan na nê̆, n'hanh nkre đah nău dơn kan bah nuĭh mât bôk kan ăp ntŭk:

        “He ân ntrŏng kloh nău dơn kan bah nuĭh mât bôk đah pah kan chuh n'gang, geh trong nkra rmal lah mô dơi tât kan ndơ̆ luh. Ntŭk i mô đăp mpăn pah kan chuh n'gang, rnoh chuh nkrum lam vaccine an nuĭh ƀon lan đêt tă bah uănh lhơ jêng tât geh nuh srê ntoh luh ta ntŭk ri nuĭh mât bôk gưl ủy n'gâng kan ta ntŭk nê ân dơn lĕ nău tih."

        Nuh srê COVID -19 mô di hŏ dŭt bah lĕ rngôch, ăp njêng săk mhe bah kaman SARS-CoV-2 dôl hôm tât rgâl jêr gĭt năl lor. Yor kơt nê̆ vaccine njrăng n'gang COVID-19 hôm dơi uănh lah trong nkra đăp mpăn kơl an săk nuĭh dơi mât njrăng, hŭch bah ir geh ma nău khĭt yot. Nău chuh vaccine kơi ntop tay n'hanh nkah tay lah dŭt n'hâm khlay gay mât geh nău tam dăng chŏl gay mât njrăng ta năp COVID-19, lơn lah ăp nuĭh âk năm deh mô lah pah kan tâm ăp ntŭk geh ma nău ntưp rêng nuh srê âk. Lơn lah, tĭng nău lư dŭt mhe bah Bộ Y tế, ntil mhe BA.5 mpeh ntil njêng săk Omicron mhe năl ntoh ta Việt Nam, djôt săk tơm Omicron nău way lah ntưp rêng ngăch n'hanh mbra jêng geh nău tât nuh srê mhe. Yor kơt nê̆ nuĭh ƀon lan ân tĭng ƀư ăp trong njrăng n'gang nuh srê tâm di đah nău rêh n'hanh nău dơi, tâm ban kơt chuh n'gang vaccine tĭng nar khay tât chuh dơi n'gâng kan dak si njrăng đă lor./.

Nuĭh rblang: Điểu Thân