VOV4.M’nông: Jêh rnôk geh srê Covid-19 mbơm oi, âk nŭih geh nau mĭn mô ŭch chuh vắc xin njrăng srê Covid-19 ăp nglai nkah tay. Yơn lah, n’gâng kan dak si nkah, nau kan aơ mra lah nau nkri têh, ƀư srê mra geh plŏ tay yor ăp ntil njêng săk mhe bah SARS-Cov2 hôm ntoh tay. Bah năp nau nê, n’gâng kan dak si nkuăl Ea Súp hŏ ƀư âk nau kan gay ma rƀŏng tât nau chuh njrăng vắc xin Covid-19 tâm lam nkuăl, rgop nau ƀư ân dơi njrăng rdâng srê, đăp mpăn ân n’hâm soan, nau rêh bah ƀon lan.

Wa Đàm Thị Dẹm (60 năm) lah nŭih ƀư nau kan dak si bah thôn 2, xã Cư K’Bang, nkuăl Ea Súp. Rlau 2 khay ma aơ păng tât ăp rnăk tâm thôn gay ma nkoch trêng, bonh đă ƀon lan hăn chuh vắc xin njrăng Covid-19. Lah tât ăp ngih mô mâp ri păng kuăl điện mô lah nhắn tin. Tâm ăp nar chuh n’gang, wa lŏ nchlơi nau kan tâm ngih gay ma hăn tâm Trạm kâp chăm, uănh nau hăn ro bah ƀon lan tâm thôn ndrel mro kuăl điện nkah đă nŭih ê chuh. Wa Dẹm mbơh, mô geh nơm kuăl lah bu hăn nkre ôh, âk rnăk tât tâm ngih 3, 4 tŏ ri mơ bu hăn. Nau kan aơ kŏ jêr ngăn tâm kơt ma nau njrăng srê bah năp nơh, yơn lah wa Dẹm ndrel ăp nŭih êng mro nsôih gay ma ƀư jêh nau kan geh jao. Wa Đàm Thị Dẹm, nkoch:

‘Rnôk geh nau mbơh đă tă bah ba lơ mpeh nau n’hao nau chuh vắc xin njrăng srê Covid-19, gâp ndrel ma kruanh thôn ndrel ăp nŭih hăn tât ăp rnăk gay ma nkoch mbơh, bonh đă kônh wa mpeh nau ueh rnôk chuh vắc xin. Nglai 1 ndrel 2 ri ƀon lan hăn chuh âk ngăn, nglai 3 ri ƀon lan hăn đŏng, yơn lah tât nglai 4 ri jêr lơn. Bol ma mâp nau jêr đŏng yơn gâp kŏ nsôih, ăp rmôt kan kŏ tâm ban du nuih n’hâm tâm nau nkoch đă”.

Bah năp nau nŭih ƀon lan mô lăng ŭch hăn chuh, n’gâng kan tâm xã Cư K’Bang hŏ lăp kan ngăn, jao ăp nau kan ân ăp ntŭk, ăp rmôt, ngăn lah nŭih dâk bôk ăp thôn nŭih rnoi mpôl đê̆ ndrel đah ntŭk kan dak si “hăn ăp trong, veh ăp rnăk, joi ăp nŭih”, nsôih mô ân rmeh vắc xin. Tĭng nai dak si Hoàng Văn Bảy, Groi Kruanh Trạm ƀư nau kan Ngih dak si xã Cư K’Bang, ăp thôn 14, 15, 16 ndrel rkum 8, 9, 10 geh rnoh nŭih rlau n’gul rnoh lam xã, âk ngăn lah rnoi Mông, Dao ndrel tĭng chroh 100%. Nŭih ƀon lan ta aơ đê̆ ngăn tâm ngih, vay gŭ mir, jŏ jŏ mơ sĭt ƀon mô lah sĭt tâm nar pơh mơ sĭt rbŭn. Bah năp nau nê, n’gâng kan xã hŏ pah kan đah Kruanh rmôt chroh, đă khân păng kơl mbơh, kơl bonh hăn chuh. Jêh ndơn nau kơl an bah rmôt kruanh chroh, Ngih dak si hŏ leo ntŭk hăn chuh nkre tâm ăp thôn, chuh ân ƀon lan tâm nar pơh, rnôk ma ăp nŭih hăn rƀŭn. Rnơm nê, rnoh chuh geh âk lơn. Rơh chuh tal 25 geh tâm khay 7 rlau aơ, xã Cư K’Bang hŏ ƀư jêh 100% rnoh chuh geh jao.

            Nkuăl têh Ea Súp lah ngoai tâm ăp nkuăl geh rnoh chuh vắc xin Covid-19 dêh ngăn bah nkuăl. Tĭng rđau kan Ngih dak si nkuăl têh, nkô̆ ƀư ƀon lan mô chuh lah yor nau mô răng njrăng, mĭn lah hŏ ntưp srê Covid-19 ri săk mra dăng êng, êp nê, ăp nau mbơh mô tâm di lah chuh vắc xin Covid-19 ri mra ƀư nau n’huch nau nkah gĭt, ri ma ƀon kan mô lăng ŭch hăn, mô hăn chuh nkah tay. Bah năp nau nê, Ngih dak si hŏ mbơh nchră ma n’gâng kan tâm nkuăl rgum nau lăp kan bah ăp rmôt, ăp nŭih dâk bôk bah thôn, ƀon, Tổ dân phố  ƀư nar mbơh đă gay ma nkoch trêng, bonh đă. Nkre, Ngih dak si hŏ rgâl nar chuh, ƀư chuh n’ăp ma bri măng, nar prao, nar pơh mô lah hăn chuh nkre tâm xã, nsôih pơk trong kơl ƀon lan ân geh chuh vắc xin.

            Bar hê ur sai yuh Phạm Thị Kim Cúc, tâm nkuăl têh Ea Súp mhe chuh nglai tal 4. Yuh Cúc mbơh bol ma geh nau bu nkoch mô ueh mpeh vắc xin Covid-19, yơn săk yuh ndrel ma rnăk vâl mro rnơm tâm nau mât chăm n’hâm soan bah Đảng ndrel Ngih dak. Yuh Phạm Thị Kim Cúc, nkoch:

            ‘Gâp mĭn lah nơm ân hăn chuh, kơt nê mơ ueh lăng dơi n’hâm soan jêh aơ. Gâp mô rvê  yor gâp rnơm tâm nau ntrŭnh bah Đảng ndrel Ngih dak. Y học hŏ mĭn njêng vắc xin ri păng ân geh nau tam ri ma gâp mô geh nau klach rvê”.

            Tĭng nai dak si Nguyễn Viết Hữu, Giám đốc Ngih dak si nkuăl Ea Súp, mbơh, rnôk geh srê Covid-19 ntoh hô, rnoh chuh nglai 1, 2 bah nkuăl geh rlau 90% yơn ntơm khay 5 ma aơ, rnoh chuh nglai 3, 4 ri n’huch, nau rmeh dak si âk. Bah năp nau nê, Ngih dak si nkual mbơh nau ân Rnâng kan rđau nau njrăng rdâng srê ji ƀư âk nau kan gay ma ntrŭt dăng nau chuh vắc xin. Nai dak si Nguyễn Viết Hữu, mbơh:

            ‘Ngih dak si nkuăl hŏ kơl mbơh nchră nau đah Rnâng kan rđau nau njrăng rdâng srê ji bah nkuăl hăn mêt uănh, rđau đă ngăn tât Rnâng kan rđau njrăng rdâng srê bah ăp xã, nkuăl têh. Ntŭk kan hên kŏ tât ăp xã jêr geh chuh ngăn kơt lah xã Cư Kbang, nkual têh Ea Súp pah kan, ê lor lah mbơh nau ân rmôt kan bah xã, phường. Tal bar lah mbơh ăp nau hôm nkol bah ƀon lan kŏ kơt lah dun lơi ăp nau mbơh mô tâm di mpeh nau khuch bah vắc xin. Jêh nê đă nau lăp kan ngăn bah rmôt kan kơl mbơh nau kŏ kơt lah rnâng kan bah ăp thôn, ƀon ndrel nau geh jêh nê lah phung hên dơi geh chuh ueh ngăn”.

            Kơp tât lơ 15/8/2022, nkuăl Ea Súp hŏ geh rnoh chuh vắc xin srê Covid-19 ân ƀon lan rlau 18 năm chuh nglai 3 lah 87,3%, âk lơn nau geh nsum bah lam n’gor lah 84%, geh nkô̆ nau Chính phủ nchrăp luh. Nkuăl dôl nsôih ƀư jêh chuh nglai tal 4.

            Năl lah chuh vắc xin rnôk aơ lah ngoai tâm ăp nau kan ueh ngăn tâm nau njrăng, rdâng srê Covid-19, ndri ma tâm rơh tât, ntŭk kan dak si bah nkuăl Ea Súp mra lŏ ntrŭt dăng nau kan nkoch trêng, n’hao nau gĭt bah kônh wa ƀon lan mpeh nau geh săk tam ndrel nau khlay bah vắc xin. Nkre lah, nsôih kơl nchră nau ân n’gâng kan, Rđau nau kan njrăng rdâng srê nkuăl vay rđau đă ăp nkual mpeh nau ngăch chuh vắc xin, ntoh n’hao nau dơi ndrel nau kan geh nsum bah nŭih dâk bôk n’gâng kan, đăp mpăn ân ƀon lan geh dơi chuh n’gang vắc xin tŏng ăp, tâm di nar.

Khay bah năp, ndrel đah lam dak, n’gor Dak Lak lĕ geh âk trong mkra, nsrôih n’hao rnoh chuh vaccine njrăng n’gang Covid-19, rƀŏng tât lam hvi vaccine gay dơi chŏl chôt srê ntŭk gŭ rêh, đăp mpăn săk soan, nău rêh bah nuĭh ƀon lan bah năp ăp nu nău jêr jŏt bah srê. Nău tâm nchră đah nai dak si Hoàng Hải Phúc, groi kruanh mât uănh Ntŭk uănh nđôi kop ji mbra nkoch kloh lơn nău aơ.

- Ơi nai dak si ! Nu nău chuh vaccine njrăng n’gang srê Covid-19 ta n’gor aƀaơ m’hâm mêh ?

- Nai dak si Phúc: Bah năp đaơ n’gor Dak Lak geh rnoh chuh vaccine njrăng n’gang Covid-19 nglai 3, nglai 4 geh đêt, geh tâm rmôt ăp n’gor geh rnoh chuh đêt ngăn lam dak yơn ta năp nău ntĭm rđău dŭt n’hâm bah n’gor ủy, UBND n’gor, N’gâng kan dak si n’hanh nău lăp bah lĕ trong chính trị, lơn lah nău nsrôih bah cán bộ nău kan dak si tât aƀaơ, rnoh chuh lĕ geh nău mbơh  uĕh. Kơp tât nar 15/8, rnoh chuh nglai 3 geh 83,8%, nglai 4 geh 54,7%, rnoh nglai 3 ta kon se bah 12-17 năm deh geh 60,1%. Êng rmôt kon se bah 5-11 năm deh rnoh chuh nglai 2 mhe geh 32%.

- M’hâm ăp nău jêr jŏt khuch tât nău ngăch lam hvi vaccine njrăng n’gang Covid-19 ta lam n’gor aƀaơ hơi nai dak si ?

- Nai dak si Phúc: Jêr jŏt têh ngăn nuĭh ƀon lan mô hŏ tâm ban ŭch, mô hŏ rƀŏng tĭng nău ƀư aơ. Yor rnoh ntưp Covid-19 tâm ntŭk gŭ rêh ta rơh srê tal 4 âk, nuĭh ƀon lan an lah nuĭh ntưp srê lĕ dơi chŏl srê, bah meng nĕ, âk nuĭh an lah ăp nău geh ntop bah kơi jêh chuh mbăn lơn nău ji jêng mô chuh. Geh ăp rnăk, mpôl hên tât ta jay rgŏ jă 3,4 tơ̆ yơn mô tâm rgop chuh. Tal 2 lah nău mĭn cán bộ dak si, yor chuh hăn ăp ntŭk jêng khân pơng klach đŏng ăp nău rlơn tay jêh chuh. Tal 3 lah nar prăp vaccine knŭng 30 nar, jêh 30 nar lah mô chuh lĕ ri rnoh vaccine rmeh mbra jăng lơi, tâm rnôk nĕ, rnoh nuĭh ƀon lan mhe săm bah Covid-19 dŭt âk, mô hŏ tât nar chuh nkah tay. NTop tay, rmôt kon se bah 12-17 năm rnôk chuh an geh nău ŭch bah me bơ̆ yơn âk me bơ̆ mô ŭch an kon nơm chuh n’hanh mbơh âk nkô̆ nău gay ndruch chuh. Du nkô̆ nău tay ƀư an trong kan chuh vaccine mâp nking n’gang nĕ lah Dak Lak n’gor geh rnoh neh têh hvi, ƀon lan rnoi đêt âk, khân pơng way hăn ƀư mir ngai jay, đê̆ đŏng gŭ ta mir lĕ khay rnôk di yan, nău aơ ƀư jêr jŏt an trong kan nkoch trêng, rgŏ jă kơt hăn chuh.

- Tâm khay tât, nău kan dak si mbra rgum tâm ăp trong mkra gay đăp mpăn ngăch chuh, rƀŏng tât lam hvi vaccine hơi nai dak si

- Nai dak si Phúc: Bôk năp, mpôl hên ôp tay, dăn đă nău lăp bah n’gâng kan ƀon lan, ăp ban, nău kan, nsum mpôl, mô dơi jao lĕ rngôch nău kan aơ an nău kan dak si. Nău kan dak si mpôl hên rgum tâm nău way pah kan dơm, hôm nău nkoch trêng, rgŏ jă nuĭh ƀon lan hăn chuh an geh nău ntop kơl bah n’gâng kan ƀon lan n’hanh ban, nău kan, nsum mpôl. Tal 2 lah tâm rgop đah nău kan ntĭm nti gay nkoch trêng tât me bơ̆ kon hŏk chuh lah nău dơi an he, nău kan bah ăp nuĭh, ăp rnăk n’hanh kon hŏk dơi chŏl nău ji ta ntŭk gŭ rêh. Yor ntil kaman BA.4, BA.5 dơi lăp tâm n’gor Dak Lak mô gĭt mông tât. Yor nê, lah he mô dơi chŏl nău ji ntŭk gŭ rêh ri geh srê Covid-19 plơ̆ tay lah nău geh dâl. Nău ŭch chuh n’gluh an tât nar 30/8, mbra geh rnoh an ma chính phủ, N’gâng kan dak si jao tŏng ăp lam hvi vaccine đah nuĭh ƀon lan ta 18 năm deh geh rlău 80%, rmôt kon se bah 12-17 năm deh rlău 70%, jêh nglai 2 an rmôt bah 5-11 năm deh, đăp mpăn nău tât ngih sam ƀŭt, dêr geh ntưp Covid-19 tâm ngih sam ƀŭt./.

          Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja

Nŭih rblang: H’Thi