Nuh srê ji măt gŭr hŏ ntoh ta n’gor Gia Lai đah rlău 3000 nuĭh  ji tâm rlău 1 khay aơ. N’gâng kan dak si nkah njrăng lor nuĭh ƀon lan tĭng ƀư ăp trong njrăng n’gang, lơn lah đah kon se jê̆ tâm nhinh nti, gay rgop bah ir geh ma nău ntưp rêng. 

Lah ngoăy tâm ăp nuĭh kâp du nŭng nar gay sŏk phiếu but săm măt an  sai tâm bôk mông kêng măng, yuh Yên Thị Sáng ta thị trấn Chư Prông, nkuâl Chư Prông an gĭt, tâm 1 pơh, lĕ ma sai n’hanh 2 hê kon ndăm bah yuh geh ji măt gŭr da dê. Bôk năp, kon dŭt yuh geh ntưp ta nhih nti, yuh rvăt dak si ngêt n’hanh ntruh măt. 1 pơh bah kơi, rnôk kon hŏ bah oi ji ri sai  n’hanh kon tâl 2 geh ntưp, jêng yuh hăn njŭn rdeng but săm chuyên khoa, đah nău mpŏng mbra bah ji ngăch lơn:

“Nău ji bah mon hŏ jŏ 1 pơh, tât aƀaơ hŭch âk, mon tâl bar ji môr jru, bơ̆ khân păng ri tât ôi geh ji, kêng măng hăn nhih dak si but săm dĭl. Aƀaơ, âk nuĭh geh ji măt gŭr”.

Tâm rlău 1 khay, ăp nhih dak si ta n’gor Gia Lai hŏ năl geh tay rlău 3000 nuĭh ji măt gŭr.  Tâm nê, du n’gul dơi but săm n’hanh săm ta ăp nhih dak si chuyên khoa ta nkual ƀon têh Plei Ku. Rĭng, ăp nar, ăp nhih dak si wơt dơn săm nklăp 50 nuĭh ji măt gŭr, geh nar rlău 100 nuĭh.

Gay mât kân geh nău  tam nuh srê ji măt gŭr, Ntŭk rgum kan mât kân kop ji n’gor (CDC) Gia Lai hŏ geh siƀŭt njuăl tât ăp ntŭk kan dak si 17 nkuâl, thị xã, nkual ƀon têh. Tĭng nê, dăn đă ăp ntŭk kan dak si n’hao dăng nkoch trêng, groi nđôi, ơm năl saơ n’hanh nkra lơh năn ngăch ăp tơm ji măt gŭr ta ntŭk. Thạc sĩ, bác sĩ chuyên khoa mắt Vũ Phương Việt Hằng- Ntŭk rgum mât kân kop ji n’gor Gia Lai an gĭt: nuĭh ji măt gŭr ta  kon se dôl hăn nti geh trong rƀŏng hao âk, jêng lĕ ma me bơ̆ n’hanh kon se nti n’hanh nhih nti, ân geh trong nkra  lơh tâm di da dê gay mât kân bah nuh srê ntưp rêng.

“Geh ăp trong nkah njrăng mha êng. Nê lah tâm nhih nti lah ntŭk dơh geh ntưp rêng dŭt ngăch. Rnôk kon se geh ntưp ji, me bơ̆ an kon se gŭ ta jay, gay der ntưp rêng an băl êng. Rnôk kon se geh ntưp ji hôm ri me bơ̆ ân njŭn kon hăn tât but săm, mô rvăt êng dak si gay ntruh măt, njrăng bah geh ma nău jêng lơn ma ji jru tay”.

Nău ji măt gŭr way ntơm ntoh bah 3-7 nar lôch rnôk mâp đah tơm nuĭh ji. Nău way mpơl âk lah luh gŭr măt, hor dak măt, geh âk mbrek măt (mbra geh mbrek n’glang lah nău ji tă bah kaman, mô lah mbrek ư̆r- êr lah tă bah ntưp âk ntil kaman). Ta kon se jê̆ mbra hôm geh lĕ ma ji môr rmlông ko, môr trong n’hôr n’hâm. Nuĭh ji mbra ntưp ma trong mâp pah na nê̆ đah dak muh mbrek măt, dak diu; tă bah mâp na nê̆ đah nuĭh ji, tro măt, dŏng nsum ndơ đah nuĭh ji….

Gay der bah nău ji măt gŭr ntưp rêng, ăp nuĭh lơi ir tro măt, muh, mbung. Der mâp pah dăch đah nuĭh dôl geh ntưp ji. Way rao ti ma si ƀu n’hanh dak nkhĭt rao kaman. Dŏng bok lha đaih mô lah mbli dak si dŏng du tơ̆ gay jut măt, lôch nê nklăch tâm thŭng ndŏk geh ndrŭp kŭp gay der bah jêng tơm ntưp rêng an rnăk wâl n’hanh nuĭh wăr kiău ma, rao nkhĭt kaman lôch rnôk jut rao kloh măt./.