Rnôk dăch aơ, rĭng du nar, Khoa but uănh, Ngih dak si Măt n’gor Dak Lak wơt dơn rlău 100 nuĭh ji tât but uănh ăp nău mpeh măt, tâm nĕ geh bơi n’gul nuĭh ji geh môr sôt ntô kon măt yor bih grăi. Nău ji way mâp ta ăp nkual geh trôk nar duh r’ôl, lơn lah ta nkual nuĭh ƀon lan tuch tăm lŏ mir, rnôk yan kăch rek lŏ mir ăp ntil. Nkô̆ nău dŭt âk yor nuĭh ƀon lan mô uănh njrăng măt tâm rnôk pah kan, geh n’ging ji, n’ha si, pih, neh lŭ... mpăr tâm măt ƀư rhuk sôt mô lah sat kon kon măt, nta an ăp ntil ndơ ƀư ji hun hao.

Tâm rnôk koh n’ging an tơm cà phê, wa N.T.L gŭ ta xă Ea Hồ, nkuăl Krông Năng, n’gor Dak lak geh n’ging cà phê rpăt ta măt kiău. Bôk năp wa saơ rơp, ji đêt. Mĭn lah mô geh ndơ wa L knŭng rao măt đah dak bôh yơn du pơh bah kơi măt wa chăng n’hanh ji âk. Yor nău kan mô ru n’hanh nău mĭn thơ tha jêng wa hăn rwăt dak si nchoch măt. Jêh rnôk dŏng dak si geh 3 nar, măt wa ntơm ji ol lơn, ntô măt môr, uănh ngo. Rnôk aơ wa mư tât but uănh ta Ngih dak si măt n’gor Dak Lak n’hanh dơi nchroh sôt kon ntô măt yor bih grăi. Yor tât ngih dak si mbrơi, geh khuch mbăn ta kon ntô măt jêng bôk năp dơi săm dŭt n’hâm, măt bah wa mô dơi bah. Wa N.T.L nkoch:

Saơ ji măt ri rwăt dak si nchoch yơn lơ nchoch lơ môr n’hanh tât lvang măt mô hôm uănh saơ ndơ mư hăn ngih dak si. Aƀaơ geh ri hăn but uănh dâl mô dơi thơ tha.

Nuĭh ji geh môr sôt kon măt way saơ rơp, hoch dak măt âk, gĭt saơ tâm măt geh ndơ rơp ƀư nuĭh ji nhêp măt mro. Ji ol hô jŏ jong na nao, tâm nău mbăn geh tăng nhãn áp nkre ji hô, rêng n’gul bôk. Măt klach ang ŭnh, măt chăng way ƀư vĭ đah môr ntô kon măt. Lah mô dơi saơ ngăch, ji hao dŭt ngăch ƀư môr kon măt, geh ntŭk sôt n’hanh ndâng ta kon măt ƀư ngo măt, nuĭh mbăn lơn ƀư jêng ôm măt, bluh ntô kon măt. Rnôk aơ, ji jêr săm n’hanh nar săm jŏ jong, rnoh plơ̆ tay âk lah mô dơi săm bah ntơm bôk năp n’hanh n’glơi an âk nău khuch hô kơt kơt ntô kon măt, hoănh kon măt, ƀư mô uĕh, mô lah ngo măt nkre re, ƀư rêng ăp ntŭk êng bah kon măt... khuch dŭt têh uĕh nău rêh. Nai dak si chuyên khoa I Nguyễn Thị Minh Hải-Khoa khám tổ hợp, Ngih dak si Măt n’gor Dak Lak an gĭt:

Dŭt âk nuĭh ji tât ngih dak si way ta rnoh dŭt mbăn yor thơ tha. Nuĭh ji geh sôt, ol măt, chăng măt yơn mô hăn but uănh, nuĭh ji ndra rwăt dak si n’hanh lơn lah dŏng âk ir dak si săm ji môr âk (corticosteroid), ƀư an nău ji mbăn lơn, ƀư nău săm mbra ŏk r’ah lơn an nuĭh ji kơt nai dak si.

Ji môr sôt dâr ntô măt jêh rnôk săm bah way n’glơi an khap; nĕ lah ăp têk khap ônh, nglang ƀư an kon măt mô kloh ang yơn nău saơ n’hanh săm ơm mbra n’hŭch sôt khap, rgâl uĕh ang măt. Khap ntô kon măt n’hơ mô lah mbâl, têh mô lah jêt tĭng tâm nău mbăn bah ji. Lah ji đêt jêh rnôk bah mbra geh khap n’hơ, ka lơ đêt khuch tât ngo măt. Lah ji mbăn lơn mbra geh khap ônh, mbâl, hvi mô knŭng ƀư ngo măt ma hôm ƀư môr sôt ntoh tay, lơn lah n’hŭch ngăch săk soan.

Tĭng nai dak si chuyên khoa, ji môr sôt ntô kon măt lĕ rngôch dơi njrăng dêr lah he gĭt trong mât uănh n’hanh njrăng n’gang uĕh an măt bah nơm.

Sôt tâm ndâr kon mă yor kman lah du ntil nau ji geh tă bah ntŭk sôt. Rnoh geh sôt tâm ndâr kon măt nar lơn ma âk ndrel jêr săm yor ntŭk ntu gŭ âm, nau săk kloh rnôk oah kan mô nâp ndrel nau ndăn ir tâm ăp ntil sak si truh tâm kon măt geh âk ntil dak si gay ma rdâng sôt hô (Corticosteroid). Gay ma gĭt tay nau ji kŏ kơt lah ăp nau njrăng der, nau tâm nchră ma nai dak si Chuyên khoa I Nguyễn Thị Minh Hải-Khoa khám tổng hợp, ngih dak si Măt n’gor Dak Lak mbơh nau njrăng ji.

         Nau khuch bôk năp bah ndâr măt yor geh kman lah moh ntil ndơ ơi nai dak si?

          Nai dak si Nguyễn Thị Minh Hải: Bôk năp lah nŭih ji saơ măt chăng, ji ndrel mô ang uănh, tâm êp ntŭk ôch bah kon măt kŏ chăng đŏng, ndrel kŏ chăng lĕ ma kon măt. Nŭih ji geh nau ji jâk kơt lah ji bah dih măt, mô dơi lin măt, ƀư luh hoch dak măt ndrel klach ma ntŭk ang. Nŭih ji vay mĭn lah, nơm hăn pah kan tâm mir ri dĭng chăng măt, hoch dak măt yor n’huk ri ma knŭng hăn rvăt êng dak si sĭt tâm ngih gay ma ntruh êng ndrel kâp tât rnôk ji hô ir, jâk ir, mô hôm ang uănh ri mơ hăn khám. Tal bar lah nŭih geh nau ji ê geh bu nkoch mbơh, gĭt mpeh ăp ntil nau ji tât kon măt, ê geh nkah âk mpeh rvăt êng dak si dŏng. Tal pe lah ndăn âk tâm daksi, ăp ngih dak si tăch mô geh tĭng nau đă bah nai dak si ndrel nơm mô gĭt lah ăp ntil dak si nê geh geh n’ăp ma Corticosteroid kơt lah payh bar măt. Ntil dak si aơ ƀư ân nŭih ji măt bah nau ji ngăch, yơn êp nê păng ƀư ân âk nŭih ji geh nau ji jâk lơn, mra ƀư tât chiah măt đŏng.

        Nau tât khuch bah nau ji tâm kon măt jêh nê, mhâm nai dak si?

          Nai dak si Nguyễn Thị Minh Hải: Tal bôk năp lah săm tât jŏ jong; tal bar lah prăk dŏng săk nau ji lơn ma âk ndrel ƀư mbăk jâk ân nŭih ji. Tâm du đê̆ nŭih, nau ji dơi tam ma dak si, săm bah, yơn lah hôm geh khap tâm măt ndrel ƀư ân nŭih geh  nau ji mô lăng ang măt uănh, lah nŭih geh nau jâk lơn ri mra bluh kon măt, lăp ngăn tâm trôm măt ƀư ân nŭih ji mô hôm  saơ ang, ndrel jêng chiah mro.

          Nŭih ƀon lan mhâm geh nau ƀư gay ma njrăng nau ji măt, ơi nai dak si?

          Nai dak si Nguyễn Thị Minh Hải: Nŭih ƀon lan ân geh n’hao nau njrăng ji, blau nau răk kloh măt nơm. Tâm rnôk pah kan ri ân geh chê̆ măt rchŏk, nsôih mô ân geh nau khuch rmanh ndrel geh nau tom tâm kon măt tâm rnôk pah kan. Rnôk măt geh mpơl saơ nau geh nau ji ri nơm mô dơi dah ma hăn rvăt êng dak si gay ma ntruh, ân tât ngih dak si chuyên khoa măt gay ma năl ndrel săm, ngêt sa na tŏng kah ăp ntil.

          Lah ueh nau dak si!