Kon se deh mô tŏng khay lah kon se ntơm 22 tât 37 pơh tâm ndul me. Kon se rnôk mhe deh knŭng tâm nâm 2 ký n’gul. Kon se kơt aơ vay rgay, rnôk săk kon se ê geh hun hao tâm ban ri nơih mâp nau khuch tât n’hâm soan, mra khĭt. Ndri ma, kon se ân geh mât chăm êng ueh gay ma n’hao nau dơi rêh.

Kangaroo lah nau mât chăm kon se mô tŏng khay, rgay geh ƀư đah nau, ân kon tâm trôm dŭng, jêh ri ân bah năp ntơh me, gay kon tâm mâp ntô săk me mô lah bu êng. Nau ueh bah nau aơ lah kon se geh băn ueh, duh săk tâm ban, nơih ân kon se pu toh me, n’huch nau mô sŏ n’hâm, đăp mpăn play nuih. N’huch nau rmanh săk, lăp ndơ sa ueh, der nau luh hok ndrel n’huch nau ji ndrel khĭt. Đah ma Me kon se, Kangaroo kơl an nau tâm dăch ma kon ueh lơn, luh dak toh, kon se geh pu tơm ndrel jŏ, ueh rnăn kon, n’huch nau luh mham âk, n’huch nau rvê ndrel n’hao nau dơi mât chăm ân kon:

Nai dak si Hoàng Ngọc Anh Tuấn-Kruanh Khoa ndâk n’hâm soan kơl an kon se jê̆ ndrel mhe deh, Ngih dak si Đa khoa nkuăl Tây Nguyên, mbơh:

 ‘Bah năp nơh, rnôk ê dŏng nau kan Kang-roo, đah ăp kon se deh mô tŏng khay ndrel gay ri hên knŭng rong tâm ntŭk nong duh ma ŭnh môph ang. Nau kan kơt nê kŏ ueh đŏng, yơn ngăn lah mô lăng săk tam ndrel êp nê hôm geh nau tâm ntưp nau ji đah ăp kon se âk ngăn. Jêh rnôk leo nau kan Kangaroo lăp tâm nau dŏng ri geh âk nau dơi ngăn tâm nau kan săm. Ngăn lah, tâm âk năm êp aơ, rnoh kon se khĭt yor deh mô tŏng khlay, rgay ri n’huch âk ngăn”.

Yuh Nguyễn Phương Thảo tâm xã Đăk Đrô, nkuăl Krông Nô, n’gor Dak Nông tât Ngih dak si Đa khoa nkuăl Tây Nguyên deh kon bôk rah rnôk bŭn mhe 28 pơh. Yor mô tŏng khay ri ma kon yuh knŭng jâk 1,4kg dơm ndrel geh leo tât Khoa Hồi sức cấp cứu kon se jê̆ ndrel mhe deh tâm nrôk săk n'ik, geh rnôk mô tăng sŏ n'hâm ndrel ji klơm soh. Jêh âk nar săm tâm nê, oh bê mô kâp sŏ n'hâm ma Oxi ri ma nai dak si leo bah dih ân bar hê me kon săm đah nau Kangaroo. Jêh du pơh tâm dăch ma me, oh bê hŏ ueh oi. Yuh Nguyễn Phương Thảo, tâm xã Đăk Drô, nkual Krông Nô, n'gor Dak Nông, mbơh:

 ‘Rnôk mhe deh, gâp ê dơi geh mâp ma kon ôh, jêh nklăp 8 nar ri kon gâp geh leo păn ân duh. Lôch mông nê, ri dŏng nau kan Kangaroo ri ma kon gâp geh mbơh oi ngăn. Bah ji klơm soh, mô hôm sŏ n’hâ ma oxi, mô kâp sŏ n’hâm ma máy ôh, play nuih sŏ n’hâm ueh ndrel săk kon gap duh oi, sŏ n’hâm ueh. Ngêt sa ueh lơn ndrel hao jâk săk đŏng”.

Tâm kơt ma nê lah yuh H’Dôm Niê. Yor deh kon mô tŏng khay ri mô geh gŭ nsum. Jêh 6 nar săm, yuh mơ geh mâp kon nơm tâm jrâu mât chăm Kangaroo. Yuh H’Dôm, nkoch:

‘Kon gâp deh mô tŏng khay ri geh âk nau ji ngăn, kơt lah: sôt, mô tŏng mham, ji klơm soh ri ma ut kon gâp ma nau kan Kangaroo gay ma kon sŏ n’hâm tĭng kơt play nuih nơm. Rnơm ri ma n’hâm soan kon gâp bah oi”.

Ntơm năm 2013, Khoa ndâk n’hâm soan kon jĕ ndrel mhe deh ƀư nau Kangaroo tâm nau mât chăm kon se mô tŏng khay, rgay ndrel ân saơ geh nau tam ueh tâm ban ma ntŭk ƀư duh mpoh ŭnh, nau ueh tâm nau uănh duh n’ik săk kon, nơih ân kon pu toh ndrel pă ndơ sa ân kah, kah nau ueh đah me ndrel kon mô lah ma bu êng tâm rnăk vâl oh bê. Rnơm nê, rnoh kon se deh mô tŏng khay khĭt mô hôm âk, năm 2012, kon se deh mô tŏng khay geh 38/280 kon se, năm 2022 lah 23/325 kon se. Kơt nê, năm 2022, rnoh kon se khĭt yor mô tŏng khay huch 47,6% rđil năm 2021.

Tĭng nai dak si Hoàng Ngọc Anh Tuấn, Kruanh Khoa Ndâk n’hâm soan kon se jê̆ ndrel mhe deh, jêh rnôk ƀư nau kan Kangaroo ri nŭih tâm rnăk vâl tâm ban nau ndrel tâm rgop ueh, yor saơ ƀư tâm ăp kon se deh mô tŏng khay geh nau tam, bu dơi mât chăm, uănh, bol ma geh nai dak si kơl. Khân păng saơ nau săm kon se kơt Kangaroo kơl n’huch nar gŭ tâm ngih dak si lơn. Nau aơ kơl me bah oi roh n’hâm ndrel prăk rêl săm ji.

Mra dơi lah, nau săm Kangaroo geh ân lah du mât chăm kon se deh nse bah oi nau roh hoach, leo tât âk nau geh dơi, đăp mpăn nau rêh ân kon se. Nau aơ mô knŭng lah du nhoat kơl an kon se deh nse, rgay rlet nau khuch ngăn ntơm bah rnôk luh bah ndul me tât ba dih, ma hôm leo tât nau ueh êng đŏng. Nê lah nau tâm dăch me kon, n’hao nau hun hao bah trong bôk rngok, n’hao nau ngăch dŭt. Tâm mâp ma me kon răk rong ndrel mât chăm kon se deh nse đah nau kan Kangaroo lah nau tâm rgop ueh tâm nau mât chăm săk jăn, nuih n’hâm kơl an kon se nơih ngăch bah ndrel ngăch têh lơn.

Tĭng nau nkah bah nai dak si chuyên khoa kon se mhe deh, đah kon se deh mô tŏng khay ân geh ƀư Kan-ga-ro lơn jŏ lơn ueh, mô lah tâm măng, nar. Hôm ma kon se tŏng khay, đă me kon se ân tâm mâp ma ntô lơn ngăch lơn ueh, ngăn lah rnôk kon se nhĭm.

Kon se deh mô tŏng khay lơi âk nau khuch ngăn ma kon se mhe deh, ndri ma, gay njrăng nau deh nse, ăp me rnôk bŭn ân nkah: Ngêt tŏng dak, ntơm 2-3 lít/nar, mô dơi ât chrach, jêh hăn ăch, chrach ân geh jut kloh gay ma bah khuch; Rnôk bich mô dơi bĭch nta lang săk, ân nkêng đah chiău mô lah đah ma, ngêt sa, pah kan, rlu rlau ân tâm di ndrel huch nau mĭn âk tâm nau rêh ăp nar; Khám bŭn ân tâm ban, pah ndul nơm gay ma saơ kon mpât âk mô tâm di ndrel hăn khám năl nar deh ân năn. Nkah: Nau bĭch du ntŭk mô di lah nau tam ngăn gay ma njrăng deh kon ơm. Lah saơ nơm mra deh ơm, gay mbơh ma nai dak si lơn ơm lơn ueh gay ma năn gĭt ăp nau tât ndrel geh nau rklaih./.

Kon se oh bê bah rnôk deh tât 28 nar deh. Ta lvang aơ, nău mât uănh săk soan an kon se dŭt khlay gay đăp mpăn an oh bê hun hao du trong lĕ rngôch. Gay wât kloh tay lơn mpeh nău aơ, nai dak si Hoàng Ngọc Anh Tuấn-Kruanh khoa Hồi sức cấp cứu nhi n’hanh nhi sơ sinh, Ngih dak si Đa khoa nkual Tây Nguyên mbra geh ăp nău nkoch na nê̆ lơn.

- Ơi nai dak si, gay mât uănh săk soan oh bê, ăp me, bơ̆ n’hanh nuĭh bên tâm rnăk wân an njrăng m’hâm mêh ?

- Nai dak si Tuấn: Đah kon se oh bê, jêh rnôk deh, yor rgâl ntŭk ntô gŭ rêh du trong ndal jêng đă rlău ma cán bộ y tế, me, bơ̆, nuĭh bên rnăk wâl an wât gay mât uănh oh bê. Tâm rnôk mât uănh oh bê geh tât n’ăp nău rêh bah oh bê bah kơi aơ, tât rnôk hun hao n’hanh têh jêng săk. Đah ăp nuĭh aơ, me bơ̆ an wât dŭt khlay, ntĭt nsa kơt đah oh bê he an mât răm m’hâm ƀư, mât uănh klŏ bah oh bê m’hâm ƀư mô lah trong nuĭh me an pu toh m’hâm ƀư.

- Ơi nai dak si, ndrĭ m’hâm ƀư gay saơ ăp geh klach ta oh bê mêh ?

- Nai dak si Tuấn: Rlău ma cán bộ y tế mât uănh, ăp me bơ̆ n’hanh nuĭh bên tâm rnăk ưâl an uănh kon se nsôr, an uănh rnôk oh bê nsôr ri nâm ơm, rnôk nsôr jêr. Tal 2 lah nău mât răm. Yor oh bê geh rgâl ntŭk ntô ndal, yor nê dơh jŭr nđik, ma dơh jŭr nđik ri way geh ăp nău ji mpeh trong n’hâm way mâp. Tal 3 tay lah rnôk deh an gĭt klŏ oh bê m’hâm ƀư, am mat uănh m’hâm ƀư, jêh du pơh m’hâm ƀư. Nău mĭn bah nuĭh ƀon lan bah năp đaơ jêh rnôk deh mpon klŏ an oh bê dŭt hăt, nău ƀư nĕ mô dơi. Tal 4 lah an pu di. Jêh nĕ tay lah uănh nđôi ăch pŭ bah oh bê, ăch pŭ oh bê geh lah mô, dak chrach bah oh bê geh lah mô. Rlău ma nău ŭm oh bê, me bơ̆ an njrăng lah bah năp 6 mông mô ŭm an oh. Hôm đah ăp nău ntoh klach. Ăp nău ntoh he dơi mâp an ndơ̆ oh bê tât dâl ăp ngih dak êp ngăn gay dơi uănh nđôi, nchroh n’hanh săm ngăch, kơt oh bê blao pu mô lah ntlơi pu, tal 2 lah oh bê rgănh mô lah oh bê duh hô mô lah ta ntô săk oh bê geh mŭn dak, bah dâng 10 mŭn ndâng ro mô rvê yơn rlău 10 mŭn ndâng ri an ndơ̆ an nău klach. Rlău ma nĕ oh bê geh ntoh mpeh klŏ, lah du pơh bah kơi klŏ luh dak ri he an uănh kiău ma jâng klŏ geh chăng đŏng lah mô. He gĭt du nău ji geh tât oh bê dơi n’glơi an ăp nău khuch nĕ lah nău uốn ván klŏ. Ma nkô̆ nău bah pơng lah bah nău mât uănh klŏ mô kloh. Nĕ lah du đêt nău ntoh klach đă ăp me bơ̆, ăp me bơ̆ he an gĭt.

- Ơ dăn lah uĕh ăp nău nkoch bah nai dak si!