VOV4.M’nông: Ta năp nu nău jêr jŏt bah chôt srê Covid-19, âk nuĭh geh nău ji bah duh rtoh trong yơn lĕ mô janh tât ngih dak si hăn but uănh n’hanh săm mô lah knŭng hăn but uănh Covid-19. Aơ lah ngoăy tâm âk nău tih way mâp bah nuĭh ƀon lan aƀaơ hin geh duh rtoh trong mham dôl geh trong hao âk.

Tĭng Groi giáo sư. TS. Đỗ Duy Cường-Kruanh Ntŭk nău ji nhiệt đới, Ngih dak si Bạch Mai: Bah bôk năm tât aƀaơ, êng Ntŭk nău ji nhiệt đới lĕ wơt dơn n’hanh săm hang rhiăng nuĭh duh rtoh trong mham Dengue an lăp ngih dak si, lơn lah geh âk nuĭh mbăn ta ăp săk nuĭh lơn lah kơt bu ur bŭn, nuĭh ji geh ăp nău ji ơm kơt djuôr play nuih, leh, ji klơm ngăn, klơm soh... Rnoh nuĭh lăp ngih dak si chah chrai bah bôk khay rlu nti yơn dôl hao ta âk ntŭk đah ăp nău ji way mâp lah duh hô ndô̆t ndal, ji ŏk tâm săk, rtoh luh, jŭr tiểu cầu...

Nău êng bah srê duh rtoh trong mham năm aơ lah geh âk nău ji mbăn, li dak tâm ndŭl, tiểu cầu jŭr đêt nkre rtoh luh mham an lăp ngih dak si ntop tiểu cầu. Srê duh rtoh trong mham geh rnôk srê covid-19 dôl hôm e, nuĭh ƀon lan hôm e mĭn klach hăn ngih dak si jêng dơh geh nău ji mbăn mư săm ndal, jêr an trong kan săm ji.

Du đêt ntoh bah nău ji duh rtoh trong mham dŭt dơh vĭ đah Covid-19

Tĭng Groi giáo sư. TS. Đỗ Duy Cường: Duh rtoh trong mham n’hanh Covid-19 lah ăp nău ji tâm ntưp klach ƀư jêh srê yor kaman ƀư đah ăp nău ntoh bôk năp tâm ban, ƀư tâm vĭ kơt: Saơ duh, ji bôk, săk nuĭh ji ŏk. Yơn lah, aơ 2 nău ji geh nkô̆ nău srê n’hanh trong ntưp rêng kơt nu nău ji êng êng. Covid-19 ntưp tă bah trong n’hâm yor mâp dak mbrănh, hôm duh rtoh trong mham ntưp tă bah trong mham yor măch kăp. Rlău ma nĕ, duh rtoh trong ntoh lư geh ntô rtoh mham, măt n’hanh găr măt chăng, mbăn lơn geh rtoh luh mham mô lah jêng hao ndal yor mham geh rchoăl. Đah nuĭh ji ntưp Covid-19 ri rlău ma nkô̆ nău srê geh mâp đah nuĭh ntưp Covid-19 ri geh ji trong m’hâm kơt siăk, jêr nsôr, mô tăng ƀô kah... mbăn mbra geh ji klơm soh n’hanh djuôr trong n’hâm.

Dŭt âk nuĭh ji duh rtoh trong mham way bah êng tâm 7 nar, yơn lah nklăp 5% nuĭh ji mbra geh mbăn kơt hoch mham mô lah luh mham rih ƀư hao ndal yor n’hŭch rnoh mham, lah mô saơ n’hanh săm ơm mbra geh khĭt nuĭh.

Lơn lah tâm rnôk srê Covid-19 ƀư du đêt rnoh nuĭh geh jêh Covid-19 đah âk nău ji êng êng, ri kônh wa an njrăng tât ăp nău ji bah duh rtoh trong mham an njrăng yor geh du đêt nău ji dŭt dơh vĭ đah Covid-19 kơt: duh, ji rgănh soan. Kônh wa an njrăng ăp nău ntoh ji rlăp uănh na nê̆, nkre đă ƀư uănh năl mĭn lah, dêr an mô tŏng n’hanh vĭ, ƀư ăp nău khuch dŭt yô̆. Geh dŭt âk nuĭh yor rvê ntưp Covid jêng knŭng ƀư test covid ma mô uănh năl geh duh rtoh trong mham đŏng lah mô, jêng dơh jêng tât nău mĭn thơ thâm njrăng n’gang kop srê.

Ăp nuĭh way kan lah: Nău ji bah duh rtoh trong mham lah duh hô na nao, jŏ 5-7 nar, nkre ji bôk, ji săk, geh eh rnơl, luh rpaly chăng săk, ta nuĭh ntoh rplay chăng, măt chăng, ăp nuĭh mbăn geh nău mbơh ntoh nar tal 4, 5 kơt ji ndŭl êp ta klơm, m’ưm hok, chrăch đêt, jâng ty nđik, dơi geh luh mham ta ntô săk, luh mham muh, luh mham jâng sêk. Ta bu ur geh nău luh mham di khay mro mrăng, mbăn lơn geh rtoh luh mham proch kơt luh mham trong proch, rtoh mham rngok, khuch klơm, mô uĕh trong mham.... Rnôk geh ngoăy tâm âk nău aơ, nuĭh ƀon lan an tât ăp ngih dak si gay dơi uănh năl nchroh n’hanh săm, mô dơi uănh nđôi êng n’hanh ntop dak ta jay.

Du đêt trong njrăng n’gang ji duh rtoh trong mham kônh wa an nkah gĭt bĭch kăt mŭng, nkhĭt tăp rhai dak, nkhĭt măch, mât răk kloh uĕh n’hanh n’hao ngăch dăng an săk soan.

          Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja