Tâm du khay aơ, n’gor Dak Lak hŏ năl geh rlău 100 nuĭh ntưp luh mê gŭr. Bah năp nău tât krit nji bah ji luh mê gŭr rnôk rnoh nuĭh ntưp hao ngăch, n’gâng kan dak si n’gor Dak Lak dôl ntrôl ngăch ăp trong rdâng lơh gay bah ir nuh srê ntưp rêng.

          Ta Nhih dak si xã Cư Êbur, nkual ƀon têh Buôn Ma Thuột, n’gor Dak Lak, yuh H’Đi Ênuôl, nkoch: oh geh ji kop, ân tât lăp nhih dak si săm âk jêng kon hŏ 3 năm deh ma yuh nha mô hŏ chuh du n’glai vắc-xin ji luh mê gŭr. Aƀaơ saơ tâm ƀon geh âk kon se ntưp ji luh mê gŭr, rvê an n’hâm suan kon he jêng yuh njŭn leo chuh vắc-xin:

“Saơ nô nău nuh srê ji luh mê gŭr aƀaơ dŭt krit nji ngăn. Dơi ăp kônh yơ ta nhih dak si xã nkoch trêng, kuăl jă ăp nuĭh hăn tât chuh n’gang jêng nău gĭt êng dŭt uĕh. Ntop đah gâp klach oh djôr rgănh lah mô chuh ri mbra khuch tât n’hâm suan bah kon se.”

Wa Y Suôn Ênuôl – Groi kruanh Nhih dak si xã Cư Êbur, an gĭt, 1 khay aơ xã hŏ năl geh 31 nuĭh ntưp ji luh mê gŭr. Nuĭh ji lor bôk  năp năl geh ntưp ta nhih nti mầm non Hoàng Anh, ta buôn Đung, lôch nê ntưp rêng tât 7 thôn buôn. Ăp nuĭh ji luh mê gŭr lĕ rngôch lah mô hŏ chuh vắc-xin njrăng n’gang nău ji da dê. Nhih dak si xã hŏ groi nđôi, nchih săk ăp nkual geh kon se ntưp ji luh mê gŭr n’hanh nkoch trêng ngăch gay n’hao nău gĭt êng bah nuĭh ƀon lan tâm nău njrăng n’gang ji. Wa Y Suôn Ênuôl nkoch:

“Ntơm bah khay 8 tât aƀaơ hŏ chuh ntêr tay 7 thôn buôn đah 363 kon se ta rlău 430 kon se, geh bơi 85%. Aƀaơ ôp uănh tay ăp tŏng săk nchih kon se I mô hŏ dơi chuh n’gang ji luh mê gŭr. Ntơm bah rnôk ntưp ji luh mê gŭr tât aƀaơ, he hŏ dŏng zalo, facebook n’hanh hop ăp kruanh thôn, hop ƀon lan n’hanh đă ăp nuĭh kơl kan hăn nkoch trêng na nê̆, he pơk ngơi ta loa bah xã du pơh du tơ̆, pơk jŏ nklăp 10 mnĭt.”

Nkual ƀon têh Buôn Ma Thuột aƀaơ geh rnoh nuĭh ntưp ji luh mê gŭr dŭt âk ta Dak  Lak, đah 74 nuĭh ji. N’gâng kan dak si hŏ lơh bah lĕ rngôch ăp  tơm nuh srê mô an geh nuh srê ji luh mê gŭr ntưp rêng lam hvi. Nkre, n’hao dăng hăn ôp uănh, groi nđôi,  ơm saơ ăp nuĭh geh ntưp ji n’hanh mĭn geh ji ta ƀon lan, yor ntŭk rgum dŭt âk nuĭh ƀon lan. Ndrel đah nê ƀư ôp uănh tay lam lĕ rngôch, an ƀư chuh trok tay, chuh ntêr tay vắc-xin an ăp nuĭh. Wa Võ Minh Hùng, Giám đốc Trung tâm y tế nkual ƀon têh Buôn Ma Thuột an gĭt:

“Trong nkra bôk năp nha hôm lah n’hao dăng nkoch trêng đă njŭn leo  ăp mon său hăn chuh n’gang. Tâl 2 lah ban saơ nkra lơh nău ji năn ngăch, tâl 3 lah lôch rnôk năl saơ nău ji ri ƀư hăn ôp uănh n’hanh kơi ntop chuh tay vắc xin ji luh mê gŭr Rubela an kon se chuh mô hŏ tŏng 2 n’glai vắc xin ji luh mê gŭr an kon se ta nâm 5 năm deh an kon se tâm tổ dân phố n’hanh ăp thôn, buôn geh nuĭh ji.”

Kơp tât n’gul khay 9, n’gor Dak Lak năl geh 136 nuĭh ntưp ji luh mê gŭr ta 14/15 nkuâl, thị xã, nkual ƀon têh. Dŭt njrăng uănh lah nău ji hao ntưp ngăch tâm 1 khay aơ đah rlău 100 nuĭh ji. Lĕ rngôch ăp nuĭh ntưp ji luh mê gŭr ntơm bah 1- 4 năm deh, n’hanh 2/3 rnoh nuĭh ntưp ji mô hŏ chuh vắc-xin. Bác sĩ Lê Phúc, Groi Giám đốc Ntŭk rgum mât kân kop ji n’gor Dak Lak năl lah, nkô̆ ƀư jêng nău ji luh mê gŭr hao ngăch lah nô nău tăch pruăt pă an vaccine bah bôk nău kan chuh n’gang pơk hvi, jêng tât dăng chŏl tâm ƀon lan đêt:

“Mpôl hên mĭn lah chuh n’gang pơk hvi lah dŭt khlay n’hanh gay mhâm ƀư lĕ rngôch ăp nkual geh nuĭh ji ri đă ăp nhih dak si tâm dâng, Trung tâm y tế ôp uănh tay ăp tŏng rnoh kon se mô hŏ dơi chuh ri ƀư chuh trok tay, chuh ntêr tay gay mhâm ƀư n’hao âk rnoh chuh n’gang ta ƀon lan. Rlău ma nê ri mpôl hên rgum rblang năl nuh srê gay ăp nuĭh geh ntưp ji luh mê gŭr gay năl gĭt, n’hao rnoh nchroh geh ma nău ntưp gay geh trong nkra lơh tâm di.”

Nău ji luh mê gŭr ntưp rêng klach rvê, mbra ƀư jêng djôr săk, ƀư kon se dơh ntưp đah ăp ntil kaman êng ƀa ƀă n’hanh mât jêng rgâl nău ji jru kơt: Môr ndâng ndal tôr; môr klơm soh jru; môr rngok; ji ndŭl djroh; lhuăch găr măt; djôr rgay…Jêng, gay lor nchrăp njrăng n’gang ji luh mê gŭr, bah meng nău nsrôih bah n’gâng kan dak si, nuĭh ƀon lan ân lor nchrăp njŭn leo kon se hăn chuh n’gang vắc-xin ji luh mê gŭr ăp tŏng n’hanh di mông nar. Rnôk mpơl saơ ji kop duh, ji siăk, hor muh, luh  mănh gŭr ân ơm gŭ săm êng n’hanh njŭn kon se tât ăp ntŭk kan dak si dăch kêng nê gay ngăch but, săm njrăng n’gang bah rgâl jêng nău ji lơn ma jru bah nău ji./.