Proch rmeh lah du gưl tâm trong proch kon nŭih. Ji proch rmeh lah nau ma trong prch rmeh geh sôt yor kol trong tâm proch rmeh ƀư jêng sôt hô. Kman ta aơ jêng hao âk, ƀư proch rmeh môr ndrel luh ndâng. Lah mô geh ngăch leo săm tâm ngih dak si ri proch rmeh mra chah pling.

Nô Lại Văn Tưởng, 35 năm gŭ tâm xã Dlei Ya, nkuăl Krông năng, n’gor Dak Lak lah du ntoh mhô, păng ji êp klŏ, jêh ri ji đah meng pŭng đah ma. Bôk năp, rnôk saơ ji, rnăk vâl leo păng hăn ngih dak si êp ngih gay ma khám, yơn mô saơ nau ji proch rmeh. Tât rnôk nau ji mô dơi bah ri mơ păng geh bu leo tât ngih dak si Đa khoa nkuăl Tây Nguyên, ri nai dak si năl lah păng ji proch rmeh. Nô Lại Văn Tưởng, nkoch:

Gâp ji âk ngăn, rnôk mô lăng ji hô ri hăn nkuăl Krông Năng khám siêu âm ti nai dak si mô saơ nau ji, nai dak si lah du nar bar nar lah ji tay ri hăn plŏ khám tay. Jêh ri gâp hăn ngih dak si Đa khoa nkuăl Tây Nguyên khám siêu âm, xét nghiệm mham ri mbơh lah hao men klơm, klơm geh ngi, hao ngi tâm mham ndrle nau dak si ê saơ nau ji proch rmeh. Sĭt ngih ngêt dak si jêh lôch 3 nar ri tât Buôn Hồ gay ma khám ri nai dak si mbơh lah ji proch rmeh ndrel đă gâp hăn Ngih dak si Đa khoa nkuăl Tây Nguyên gay ma rek. Rnôk tât ngih dak si, gâp geh chụp phim, xét nghiệm chụp MR ndrel nai dak si Trưởng khoa tât ôp ndrel pah tâm ntŭk gâp ji hô ri ma nai dak si đă rek. Tât rnôk aơ geh 3 nar, bah oi ngăn.

          Nŭih geh nau ji êng đŏng lah nô Nguyễn Văn Tiến, 43 năm tâm Phường Tân Tiến, nkual ƀon têh Buôn Ma Thuột. Bah năp ma leo Ngih dak si Đa khoa nkual Tây Nguyên gay ma rek proch rmeh, nô geh nau ji âk nar, hăn khám tâm âk ngih dak si kŏ mô saơ geh ji proch rmeh. Tât rnôk ji hô ir, geh hăn tât Ngih dak si Đa khoa nkuăl Tây Nguyên ndrel geh nai dak si năl lah ji proch rmeh, đă rek ndal. Lap lah nô Tiến geh leo năn, rek geh nau dơi, lah mbrơi ri mpla chah proch, mra lơi nau khuch, mô lah khĭt. Nô Nguyễn Văn Tiến, nkoch:

 Ta ngih gâp ji ri ur gâp rdeng hăn ngih dak si, nai dak si siêu âm 2 tŏ ndrel mbơh lah mô geh ji proch rmeh ôh, jêh nê hô ir ji ri geh ngêt dak si ma hôm ji ơm. Jêh nê geh leo tât Ngih dak si nkuăl Tây Nguyên ri ăp nai dak si mbơh lah ji proch rmeh hŏ geh chah ndrel rek ndal. Jêh rnôk ri n’hâm soan gâp bah oi, ueh ndrel dăng lơn.

Tĭng nai dak si Trần Thế Vinh, Khoa ngoại tổng hợp, Ngih dak si Đa khoa nkuăl Tây Nguyên, nkô̆ ƀư ji proch rmeh lah kol trong proch, mor ăp trong hoch tâm trôm proch. Êng nê, nkô̆ ƀư kol lah yor choih, ndơ mô lêk, mor proch rmeh mô lah manh tràng. Nau ji proch rmeh mô geh tâm kơt, nsing tâm rnôk păng dôl geh nau ji, yơn lah nŭih ji vay mprơl ji mpeh pŭng ma, kŏ geh rnôk ji ndul, ji êp klŏ jêh nê mơ tât pŭng đah ma. Ji mro ndrel lơn ji jêng hô. Mô geh ji tĭng rnôk, lah geh ji tĭng rnôk hôm geh ji ơm. Djroh, krâl ăch hô mô lah mô lăng hô, ndul dăng ndrel ji rnôk geh pah. Ji proch rmeh ƀư jêng ăp nau ji kơt: Chah proch, luh hoch ndâng tâm trôm ndul, sôt tâm ndul, khuch trong mham...ndrel mra khĭt lah mô geh năl ơm ndrel năn rek. Nai dak si Trần Thế Vinh, mbơh:

Tâm du nar Khoa ngoại tổng hợp ndơn săm ndrel rek nklăp 5 nŭih ji proch rmeh, geh rnôk ri tât 10 nŭih. Ji proch rmeh lah nau ji ndul ndal vay mâp, nau ji ân saơ ngăn lah mô lăp sông, ji kop duh, ngăn lah ji mpeh pŭng ma ri ma nơm ân geh hăn ngih dak si êp ngăn gay ma khám ndrel uănh.

 Nai dak si Trần thế Binh nkah nau ji proch rmeh lah yor kol trong proch rmeh, nŭih geh nau ji mô dơi ntôn nau ji proch rmeh ma nau ji ndul djroh, yor geh du đê̆ nŭih ji mô geh nau mpơl nau ji ổch rmeh ndrel geh nsum ma djroh, luh hok, tă bah ne enơm ntôn lan nơm ji ndul ndjroh dơm ri ma hăn rvăt dak si ngêt êng, nŭih ji ân tât ngih dak si chuyên khoa gay ma khám, nalư ơm gay ma săm ân năn./.

          Ăp nău đă bah nai dak si rnôk ji proch kranh

Ăp nău ntoh ji bah ji proch kranh geh âk ntil, yor nê dŭt jêr gĭt năl n’hanh geh nchroh di na nê̆ ntơm bah bôk năp. Yor nê geh âk nuĭh geh rdih proch kranh n’hanh n’glơi tay nău ji klach. Nai dak si Trần Thế Vinh-Khoa Ngoại tổng hợp, Ngih dak si Đa khoa nkual Tây nguyên n’gluh an du đêt nău ntĭm đă tâm rơh ôp bah kơi aơ.

- Ơi nai dak si, proch kranh moh ndơ? Nău saơ mbrơi n’hanh mô săm ơm ji proch kranh mbra ƀư âk nău klach m’hâm mêh?

- Nai dak si Trần Thế Vinh: “Proch kranh mpeh đah nău way kan lah nău kranh bah mang tràng n’hanh mbra jêng proch kranh. Lah proch kranh yơn n’hêl na nê̆ mô di rmeh. Pơng geh du đêt nău ƀư. Nău ƀư lêk ndơ sa mô râng tâm yơn hôm e du đêt nău ƀư mpeh tâm nău way kan mĭn njêng. Đah nău ji proch kranh lah du nău ji ngăch, lah nău proch kranh môr, lah kơt he mô dơi saơ ơm, săm mô ngăch ri n’glơi an âk nău ji têh. Yor nê lah ngih dak si n’glêh dŭt jêng rnoh nuĭh geh viêm phúc mạc yor proch kranh dŭt âk. Âk nuĭh tât mbrơi, gưl bah dâng njŭn hao mbrơi mbra ƀư viêm phúc mạc, proch kranh rdih ndâng, ƀư âk jêr jŏt, kơt: săm jŏ jong, rgâl nău ji jêh rek, bih grăi jêh rek, kol proch ơm jêh rek, geh rnôk rgâl let bah kơi ƀư kol proch lah dŭt âk. Lĕ rngôch ăp nuĭh proch kranh ma lĕ rdih ndâng dŭt dơh jêng tât viêm phúc mạc, jêh nĕ mbra bih grăi mham n’hanh jêng tât khĭt nuĭh. Yor nê nuĭh ji an dơi but uănh, nchroh di n’hanh săm tĭng trong ntĭm nai dak”.

- Ndrĭ hơi nai dak si, nkô̆ nău ƀư ji proch kranh lah moh ndơ n’hanh nuĭh ji jêh rek an dơi mât uănh m’hâm mêh?  

- Nai dak si Trần Thế Vinh: Jêh mĭn njêng nkô̆ nău dŭt âk lah yor chreh ăch ƀư kol trong proch kranh. Rlău ma nĕ du đêt nkô̆ nău êng. Yor nê, nău njrăng n’gang mô geh, dŭt âk lah hăn but uănh rnôk geh ăp nău mbơh lor. Hôm rnôk mât uănh jêh rek, ăp nuĭh tât ngih dak si ơm, jêh rek nu nău ji mbra dơh lơn. Jêh 24 mông, nuĭh ji dơi gŭ dâk n’hanh hăn nsong, dơi sa ngêt tay nâm ơm, rgâl bok put, dŏng dak ăp nar bah 3 tât 5 nar dơi sĭt ngih dak si. Mpeh ndơ sa kah ri nuĭh ji an ngêt sa tŏng ăp âk ndơ kah, đah răk rao săk jan an uĕh, mât uănh ntŭk rek đăp mpăn rao kloh, rgâl bok put đăp mpăn puh rao kaman. Đah nău n’hao săk soan, tâm pơh bôk năp mô dơi thể dục thể thao. Jêh nĕ rnôk ăp nău ji lĕ bah ri nuĭh ji dơi hăn thể dục thể thao n’gơch gay tiăr nti săk soan, mô wêr mpăng âk.

- Hơi nai dak si, ji proch kranh ta kon se jêt n’hanh nuĭh têh geh nău êng m’hâm mê?

- Nai dak si Trần Thế Vinh: Geh ntưp ji proch kranh ta lĕ rngôch ăp nuĭh tâm ban da dê, bah kon se mhe deh tât nuĭh ranh. Nău êng đah ji proch kranh ta nuĭh têh n’hanh ta kon se geh du nău bôk năp lah đah nuĭh têh he wât nău ji kơt nu nău săk soan n’hanh gĭt êng hăn but uănh ji. Đah kon se, lơn lah kon se jêt, ăp oh mô gĭt ngơi ri mô dơi wât nău ji. Đah kon se, ntoh bah ji proch kranh lah ji ndul, geh nuĭh ji nhim, geh nău ji ndŭl, ăp mê̆ bơ̆ nsrôih ndơ̆ kon se hăn but uănh ngăch, mô an thơ tha rwăt dak si ngêt. Tâm rnôk săm ri mô geh nău êng, knŭng jêr jŏt ngăn lah ta saơ ji yor kon se mô git wât. Uĕh ngăn rnôk saơ săk soan geh nău ntoh ndal mpeh nău trong proch, nhim, sa mô lăp, mô sa, geh duh đêt an uănh tât.

- Ơ dăn lah uĕh nai dak si!