Jêh bơi du pơh săm ta Ngih dak si Nhiệt đới, Ngih dak si Nhi Trung ương, oh bê ji 9 khay geh viêm não Nhật Bản mư kah rngăl, dơi mâp đah mê̆ bah oh lah yuh Vi Thị Lan ƀon tơm ta Lục Ngạn, Bắc Giang.

Oh mĭn ta jay duh hon sêk dơm, jêh rnôk săm ta nkuăl lĕ duh ri geh khĭt brŭt, oh mô mĭn lah geh viêm não Nhật Bản, yor mô hŏ tât năm. Nai dak si lah oh aơ geh ơm lơn năm, rnôk nĕ mô duh oh yơn jêrr nsôr ăp ntil, muh măt rnôk nĕ geh hoơi.

Jêh bơi 1 khay bĭch ngih dak si, kon se ji 11 năm geh viêm não Nhật Bản ta Hưng Yên lĕ geh ăp nău rgâl mpeh mpât n’gơ, thần kinh, aƀaơ oh hôm e tâm nău hoơi an bĭch nsôr măy ta Ngih dak si Nhiệt đới, Ngih dak si Nhi Trung ương. Yuh Nguyễn Thị Lựu, mê̆ bah kon se ji an gĭt:

Oh mĭn chuh 3 nglai lah tŏng hôm, hăn ăp nai dak si lah an chuh nkah tay mư gĭt, Mon ri aƀaơ mô hôm duh tay, yơn mon hôm e tâm nău ăp nai dak si mât uănh dŭt rjăp, lah nkôp aƀaơ mô dơi kơt bah năp, mon dôl geh nău rgâl ji viêm não.

Bah bôk năm tât aƀaơ, Ngih dak si Nhiệt đới, Ngih dak si Trung ương lĕ kơp dơn bơi 30 nuĭh ntưp ji viêm não Nhật Bản. Dŭt âk nuĭh ji lăp ngih dak si tâm nu nău dŭt mbăn, duh hô na nao, khĭt brŭt, hoơi... Lah ji n’gơch n’hanh di găp, kon se dơi bah mbrơi mbrơi. Đah kon se geh viêm não Nhật Bản săm mbrơi, kon se dơi mâp ăp nău n’glơi kơt rối loạn tâm thần, rven rvo, mô blău ngơi, khĭt brŭt, động kinh, bĭch rven rvo ta nsưng... Nai dak si Nguyễn Văn Hoàng, Khoa săm tích cực, Ngih dak si Nhiệt đới, Ngih dak si Nhi Trung ương an gĭt, aƀaơ Ngih dak si dôl dăm an du đêt kon se ji viêm não Nhật Bản mbăn, geh n’glơi nău rven rve jâng ty, khuch tât rngok, trong nsôr knơm tâm măy nsôr.

Ăp nuĭh ji aơ rlău lvang săm môr rngok mbra săm nu nău n’glơi ji. Đah kon se n’glơi nău ji dơi an măy nsôr ơm ri mbra nglăp, lah nglăp măy nsôr jêr jŏt mbra an pơk khí quản mô lah mbra mât săm măy nsôr ta ntŭk kan bah dâng an nuĭh ji, nău n’glơi aơ mbra jŏ jong.  

TS.BS Đỗ Thiện Hải, Groi Giám đốc Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Ngih dak si Nhi Trung ương an gĭt, ăp nău n’glơi bôk năp bah ji viêm não Nhật Bản dŭt dơh vĭ đah ăp nău ji êng kơt duh, hok, ji bôk, ngo rgănh... Âk mê̆ bơ̆ thơ tha, jăng lơi ăp nău n’glơi mbơh njrăng aơ jêng rnôk kon se dơi ndơ̆ tât ngih dak si ri nău lĕ mbăn. Tĭng nai daks Đỗ Thiện Hải, bôl ăp nău ngăch săm lĕ kơl n’hŭch khĭt ta kon se ji viêm não Nhật Bản jŭr bah dâng 5%, yơn geh tât 40 tât 50% kon se ăp n’glơi nău ji ơm mô lah jŏ jong. Yor nê, chuh vaccine njrăng n’gang viêm não Nhật Bản lah trong mkra njrăng n’gang tam ngăn:

Ngoăy tâm âk nău he an uănh tay dâl lah uănh oh kon he lĕ chuh viêm não Nhật Bản tŏng ăp đŏng gay dơi ngăch hăn chuh. Yor ăp ntil viêm não yor kaman way dŭt đăp mpăn, yơn đah viêm não Nhật Bản rnoh khĭt n’hanh n’glơi an dŭt âk n’hanh ji viêm não yor kaman lah ngoăy dơm geh vaccine njrăng n’gang ta, Jêng an uănh mĭn tay kon nơm chuh tŏng ăp đŏng, chuh nkah tay du nar ton đŏng. Tal 2 rnôk kon se geh nău duh, m’ưm hok, ji bôk, bĭch âk ri he an ndơ̆ tât ngih dak si dâl, lah an geh viêm não he săm njrăng n’gang môr, njrăng n’gang bih grăy tế bào thân kinh ơm ri tam săm dŭt uĕh.

Bah meng nĕ, ăp nuĭh way kan đă, trong njrăng ji viêm não Nhật Bản pơng lah răk rao ntŭk ntô kloh uĕh, ăp rơh răk uĕh jay gŭ, ƀư kloh ndrung way gay n’hŭch ntŭk gŭ ndê măch. Lah dơi, an trơn ndrung wang ngai jay, ngai ntŭk pâl rlưn bah kon se. Gay nchrăp njrăng n’gang ji viêm não Nhật Bản, N’gâng kan dak si đă, nuĭh ƀon lan an ƀư tĭng chuh đah 3 ding bôk năp, geh: Nglai 1 chuh lơ ơm lơ ueh jêh 1 năm; nglai 2 jêh nglai 1 bah 1-4 pơh; nglai 3 jêh nglai 2 lah du năm. Jêh nĕ, bah 3-4 năm chuh nkah tay du tơ̆ an tât rnôk kon se rlău 15 năm deh./.