Yur mham kơl nŭih lah nau kan ueh. “Du ntruh mham nơm ân-du nau rêh hôm kơn”, ăp ntruh mham geh yur gay leo nsĭt nau rêh ân nŭih ji rnôk jâk jru. Gay gĭt kloh lơn mpeh nau yur mham ndrel ăp nau nkah gay yur mham ân ueh tâm rnôk srê Covid-19, jêh aơ lah nkô̆ tâm nchră nau ma nai dak si Vũ Thị Ngà, Groi Giám đốc Ntŭk kan Yur mham kơl an n'gor Dak Lak.

Dăn nai dak si mbơh nau nkah bah năp ndrel jêh rnôk yur mham? Ntă nŭih mô dơi yur mham ơi nai dak si?

Nai dak si Vũ Thị Ngà: Lor ma yur mham ân geh nkah ăp nau ba kơi aơ: Măng lor ma yur mham mô dơi bĭch la ir, bĭch đê̆ ngăn 6 mông ndrel ân geh sa đê̆ lor ma yur mham. Mô sa ndơ sa geh âk đạm, mô dơi ngêt ndănh ƀiêr ndrel mât ân nuih n'hâm ân ueh, ngêt âk dak lor ma hăn yur mham.

Jêh rnôk yur mham, nŭih yur mham ân geh rlu rlau du ntŭk đê̆ ngăn lah 15 mnĭt, ngêt âk dak ndrel hăn luh bah ntŭk tă geh yur mham ân ueh, mô dơi bĭch la, mô dơi ngêt ndrănh, ƀiêr. Jêh yur mham, mât nuih n’hâm ân ueh, sa âk ndơ sa kah ueh, lay ir kơt puăch, ka, tăp djăr ntop ân mham gay ma njêng mham mhe.

Ăp nŭih mô dơi yur mham nê lah ăp nŭih mhe ngêt ndrănh, ƀiêr, dôl geh nau ji hô mô lah săk jăn geh ăp nau ji kơt lah: play nuh, huyết áp, trong sŏ n’hâm, nau ji tâm khung proch, bôk rngok...lah ăp nŭih mơng dŏng ma tuý ndrel geh tâm bĭch nsum ma nŭih geh nau ji.

Nar ndâk săk jăn jêh yur mham kơl an lah ndah jŏ hah nai dak si?

Nai dak si Vũ Thị Ngà: Jêh âk nar yur mham kơl an nklăp 3-4 pơh, ăp ntil ndơ tâm mham mra geh ndâk kơt lah ueh nâm ơm. Yur mham kơl an rgâl rnoh tế bào hŏ lĕ ranh ndrel nau ƀư nau kan mô hôm dăng mra rgâl đah tế bào mhe đah nau ƀư ueh lơn, nau rêh jŏ jong lơn ri ma ueh lơn ân săk jăn.

Nai dak si sâm mbơh nau chuh vắc xin njrăng srê Covid-19 dŭm bri jŏ mơ dĭng dơi hăn yur mham? Yur mham ri geh nau khuch đŏng đah nau tam bah vắc xin njrăng srê Covid-19?

Nai dak si Vũ Thị Ngà: Jêh rnôk chuh vắc xin Covid019 mra ŭch geh âk nar ân nsrŭng. Nar geh nsrŭng bah nsing tâm ăp ntil vắc xin êng êng. Ăp ntil vắc xin geh N’gâng kan dak si pă săm ƀŭt dơi dŏng rnôk aơ ri mra dơi geh yurr mham jêh rnôk chuh du pơh lah saơ n’hâm soan ueh. Ăp nau mĭn rnôk aơ ê ân saơ nau mbơh mpeh nau yur mham ƀư n’huch nau săk tam bah ăp ntil vắc xin tâm nê geh vắc xin njrăng rdâng srê Covid-19. Đah săk jăn nŭih mô geh nau ji, tâm nklăp 4-6 lít mham, tâm du tơ̆ yur mham knŭng ntơm 250-300 ml mham. Rnoh dơi rdâng tay kman geh njêng luh mham mhe tâm nê geh ăp tế bào bạch hầu geh njêng luh ndrel tŏng dơi nau dăng châl ân geh rgum tâm nau dơi rdâng SARS-Cov2 ntưp tâm săk jăn.

Nau mbơh bah nai dak si tâm nau mât đăp mpăn jêh rnôk yur mham tâm nrôk dôl ma geh srê Covid-19 kơt rnôk aơ?

Nai dak si Vũ Thị Ngà: Tâm rnôk srê Covid-19, n’hao nau mât đăp mpăn yur mham tĭng 3 nkô̆ nau: đăp mpăn ân nŭih yur mham, đăp mpăn ân nŭih ndơn mham ndrel đăp mpăn ân nŭih nai dak si ƀư nau kan yur mham. Ndri ma, đah ăp rmôt ƀư nau kan yur mham mô geh rgum nŭih êng êng tâm du ntŭk, ân geh nkhah mông hăn yur mham kơl an ndrel tâm pă ân nŭih yur mham kơl an. Săch ntŭk yur mham ân kloh, ueh, răk kloh ueh jrâu sŏk mham, ăp ntŭk dâng ăp ntil ndơ geh dŏng tâm nar yur mham. Nŭih yur mham ân geh mbơh ân năn ntŭk ân mham ndrel ndơn mham lah saơ ăp nau ji, siăk, jêr sŏ n’hâm tâm 14 nar jêh rnôk yur mham. Ngăn lah, nŭih yur mham mô tât yur mham ndrel ăp ntŭk yur mham rnôk geh  xét nghiệm lah rjăp nau ntưp srê SARS-Covd-2. Knŭng yur mham jêh 10 nar tă chuh kơp ntơm rnôk geh năl lah mô geh ntưp ma srê Covid-19 ndrel mô geh nau mpơl nau ji êng êng./.