VOV4.M’nông: Kop ji mô tâm ntưp dơi njrăng n’gang tă bah nău rgâl ƀư n’hanh nău rêh. Dơi dêr kop ji mô tâm ntưp tâm ban đah nău n’hŭch khĭt nuĭh rnôk mô lap ntưp Covid-19. Gay wât lơn mpeh nău aơ, mpôl hên geh rơh tâm nchră đah tiến sĩ Lại Đức Trường-Ntoh măt Rmôt kan dak si lam ntŭr neh ta Việt Nam mpeh nău geh tât kop ji mô tâm ntưp.

          - Ơi nai dak si ! Nău geh tât đah kop ji mô tâm ntưp n’hanh Covid-19 m’hâm mêh ?

Tiến sĩ Lại Đức Trường: “Kơt he lĕ saơ, bah rnôk srê Covid-19 geh, rnoh nuĭh khŭt dŭt âk ta ăp nuĭh geh ji ơm, kop ji mô tâm ntưp, kơt: ji play nuih, chrach njŭng, ung thư... bah nĕ dơi saơ, kop ji mô tâm ntưp ƀư hao geh ntưp Covid-19, hao geh ji mbăn n’hanh hao geh khĭt nuĭh”.

- Ndrĭ, m’hâm ƀư gay n’hŭch kop ji mô tâm ntưp, hơi nai dak si ?

Tiến sĩ Lại Đức Trường: “Khlay ngăn lah rgâl nău ƀư nău rêh bah nuĭh ƀon lan, ntĭt nsa kơt mô jŭp hât. Ta Việt Nam jŭp hât ta bu klô nklăp 50%, ngêt ndrănh bia âk ta bu klô ta Việt Nam geh bơi 80%, ăp nău ƀư êng kơt: sa mô tŏng biăp, bum play, bôl lah dak lŏ mir yơn nuĭh Việt Nam geh tât 60% sa mô tŏng biăp, play bum. Geh tât 30% nuĭh têh Việt Nam pah kan săk soan mô tŏng. Bah meng nĕ, ntrŭt đă bah Rmôt kan dak si lam ntŭr neh, ăp nuĭh knŭng an sa bah dâng 5gam boh du nar, yơn aƀaơ nuĭh Việt Nam dôl sa bôh đah 9,4 gam du nar, n’hanh dŏng sĭk ta rnoh âk nkôp đah nău ntrŭt đă bah WHO. Nău khlay tay, rlău ma nău rgâl nău mĭn nău rêh, aƀaơ he dôl rdâng đah nu nău nuĭh ƀon lan ngăch ranh, rêh jŏ năm âk jêng tât âk nău kop ji êng, ngăn lah ăp nău kop ji mô tâm ntưp”.

Tiến sĩ Lại Đức Trường: “Njrăng n’gang ji mô tâm ntưp aơ knŭng êng nău kan dak si mbra mô dơi ƀư, an geh tât râng ăp nău kan, gưl kan, nsum mpôl, ngăn lah tâm nău groi nđôi ăp nkô̆ nău geh kơt ndrănh, bia, hât, ndơ kah mô tâm di, mô tŏng săk soan. Jêng du nău dŭt n’hâm khlay lah nău kan dak si an nkoch trêng an ăp nău kan, nsum mpôl tât râng, aơ lah nău khlay ngăn ma he an ƀư tĭng”.

Tal 2 tay, he an nkoch trêng ntĭm nti an nuĭh ƀon lan, ndơ̆  ăp nău mbơh ngăch đêt, dơh wât n’hanh mbơh rblang an ăp nuĭh ƀon lan gay bu dơi ƀư tĭng uĕh nău rêh. Nkre uănh lah tay geh nău ntưp ji n’hanh but uănh saơ ji. Nău khlay tay, an nta an ăp ndoh ndơ dăch đah nuĭh ƀon lan, ndoh ndơ saơ ơm, ndoh ndơ nchroh năl, ndoh ndơ nchroh săm ji jŏ jong... ăp ndơ aơ lơ dăch êp đah nuĭh ƀon lan lơ uĕh, jêng lah pơng an ta ngih dak si nkuăl mô lah ngih dak si xă, phường”

- Êp đah nuĭh ƀon lan, nău njrăng n’gang ji mô ntưp ri an m’hâm ƀư, hơi nai dak si ?

Tiến sĩ Lại Đức Trường: “Đah nuĭh ƀon lan, an mĭn joi gĭt ăp nău mbơh mpeh kop ji mô ntưp, nău wât mpeh ăp kop ji nĕ, gay săk nơm dơi ndơ̆ ăp trong gay njrăng dêr n’hanh an ƀư tĭng ntrŭt đă bah N’gâng kan dak si mpeh ƀư tĭng uĕh nău rêh, nkre uănh lah dŭt n’hâm ntưp kop ji n’hanh an tât dâl ngih dak si gay but uănh, nchroh n’hanh săm ji. Dŭt n’hâm bŭt uănh săk soan ăp rơh gay saơ kop ji mô ntưp. Rnôk saơ kop ji, an tĭng rjăp nău ntĭm, nău lah bah nai dak si. Mô rwăt êng dak si mô lah n’hŭch dak si, nkre ƀư tĭng nău rêh kloh uĕh, ngăn lah ndơ ngêt sa, n’hao ngăch dăng săk soan”.

- Dăn nai dak si an gĭt, ta dak he, trong kan njrăng n’gang kop ji mô tâm ntưp lĕ dơi ƀư m’hâm hơi nai dak si ?

Tiến sĩ Lại Đức Trường: “Việt Nam lĕ geh dŭt âk nău nsrôih njrăng n’gang kop ji mô ntưp. Groi nđôi ăp nkô̆ nău, he lĕ ndâk njêng geh Luật njrăng n’gang nău khuch bah hât, Luật njrăng n’gang khuch ndrănh bia. Mpeh nkoch nkoch mbơh n’hŭch dŏng bôh njrăng n’gang kop ji mô ntưp, aƀaơ dôl geh ta ăp n’gor mô geh khuch âk yor srê Covid-19. Nkre he dôl ntơm ndâk njêng, n’hanh ƀư tĭng ăp nău ntrŭnh êng gay ntăr ntô lĭr ndơ sông sa. Đah nău mât uănh săm ji. Việt Nam dôl dŭt uănh tât nău n’hao dak si ta bah dâng gay dơi mât uănh săm ji jŏ jong ăp kop ji mô tâm ntưp kơt ăp nău ji hao huyết áp, chrach njŭng ta ngih dak si bah dâng ngăn lah đah ngih dak si xă”./.

Ơ, dăn lah uĕh tiến sĩ Lại Đức Trường !

                              Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja