Lễ hội nsĭt ba n’hao rhe bah rnoi Bru- Vân Kiều ta xã Ngân Thủy, nkuâl Lệ Thủy, n’gor Quảng Bình mhe dơi Bộ Văn hóa, Thể thao n’hanh Pâl nđaih kơp dơn lah drăp ndơ Văn hóa mô mpơl săk gưl neh dak. Lôch nê, n’gor Quảng Bình hŏ an ƀư  âk trong nkra gay mât ndray, ntik n’hao ăp rnoh khlay drăp ndơ ơm yău ntlơi an tay văn hóa mô mpơl săk ta ntŭk. Mât ndray n’hanh ntik n’hao Lễ hội nsĭt ba n’hao rhe bah rnoi Bru - Vân Kiều nkre đah nău hun hao pâl nđaih mbra rgop n’hao nău rêh wăng sa - văn hóa bah ƀon lan rnoi mpôl đê̆ gŭ rêh ta dor yôk Trường Sơn.

        Nuĭh Bru - Vân Kiều rhơn rnôk Lễ hội nsĭt ba n’hao rhe bah kônh wa dơi kơp dơn lah drăp ndơ ơm yău ntlơi an tay Văn hóa mô mpơl săk gưl neh dak. Nuĭh Bru-Vân Kiều gŭ rêh ta n’gor Quảng Bình lah nsum, xã Ngân Thuỷ lah êng uănh brah ba lah brah yang dŭt khlay. Yor kơt nê̆, ƀon lan dŭt uănh khlay ăp nău way ôp brah mir ba, kơt ôp brah tuch rmul, nsĭt ba n’hao rhe…Bu ranh ƀon Hồ Nham, ta bản Khe Giữa, xã Ngân Thủy, nkuâl Lệ Thủy an gĭt, Lễ hội nsĭt ba n’hao rhe dơi kônh wa nuĭh Bru - Vân Kiều ƀư tâm khay 10 âm lịch ăp năm. Nău way dơi ƀư lôch rnôk lĕ kăch rek, nchrăp lăp tâm năm ƀư mir mhe. Kônh wa lah uĕh ăp brah yang kơl an du năm  mbo ba jŭr geh, dăn brah ba, ăp bri yôk, brah dak an kônh wa mbo ba nđĭr jêng uĕh.

        “Ntăm an bằng drăp ndơ  ơm yău ntlơi an tay Văn hóa mô mpơl săk gưl neh dak an Lễ hội nsĭt ba n’hao rhe bah nuĭh Bru- Vân Kiều, kônh wa nar aơ dŭt rhơn nđơr ngăn. Kon său nchreng an uănh ta Lễ hội nsĭt ba n’hao rhe ntơm bah kơt e tât aƀaơ. Ŭch rŏng ngih dak nta trong dơh gay kônh wa hun hao pâl nđaih bah lễ hội dja”.

        Lễ hội nsĭt ba n’hao rhe bah nuĭh Bru-Vân Kiều ta xã Ngân Thuỷ mhe dơi kơp dơn lah drăp ndơ ơm yău ntlơi an tay Văn hóa mô mpơl săk ntoh lư. Aơ lah rup uĕh văn hóa săk ntơr dơi ƀon lan mât ndray tâm ƀon lan ntơm bah kăl e tât aƀaơ, dơi ƀư lôch kăch rek lĕ ba, gay lăp tâm năm  ƀư mir mhe. Lễ hội geh 2 gâl: Gâl ôp brah đah nău way ôp brah geh nău “huêng khlay” tĭng nău way bah rnoi nuĭh Bru- Vân Kiều n’hanh gâl ngêt sa đah ăp nău pâl rlưn way ơm tâm ƀon lan kơt: Xà hùa, ntrôl mâng, têk rse n’hanh njroh mprơ way ơm, mprơ nău Xà nớt, Tà oải… Lôch rnôk lễ hội, lĕ ma bu ranh tât kon se ndrel sa piăng nsum lam ƀon. Tiến sỹ Sử học Nguyễn Khắc Thái, nuĭh rnâng kan gŭ mĭn lịch sử - văn hóa kon nuĭh an lah, lễ hội nkre geh rnoh khlay mpeh lịch sử n’hanh văn hoá rnoi nuĭh, nkre rgop wăch rgum ăp nuĭh gŭ mĭn, năch pâl nđaih tât rlong uănh saơ gĭt nău rêh văn hoá nsum mpôl lam ƀon lan ta ntŭk.

        “Ta nê hŏ mât ndray ăp rnoh khlay văn hóa n’hanh lịch sử jŏ jong n’hanh nâp dăng, nđơn trêng tay rlău âk rơh kơn. Jêng ƀon lan ta aơ an he saơ păng rup kăl e bah kon nuĭh Việt Nam. Yor kơt nê̆, ăp nuĭh khoa học lam ntŭr neh way hăn tât ta aơ gay gŭ mĭn mpeh lịch sử Việt Nam ma ƀon lan ăp rnoi mpôl đê̆, mpeh măt văn hóa, lịch sử, nău ngơi n’hanh nău leo gŭ ƀon lan”.

        Rdâk njêng ăp ndơ geh ƀư pâl nđaih geh tât Lễ hội nsĭt ba n’hao rhe lah trong ƀư uĕh kơl drăp ndơ ơm yău ntlơi an tay văn hóa mô mpơl săk dja krêp reh tay n’hanh rêh nâp dăng tâm nău rêh văn hóa nuih n’hâm bah ƀon lan. Trong ƀư lơn âk lah hun hao pâl nđaih lễ hội gŭ tâm trôm nău ntĭt leo pâl nđaih văn hóa nsum mpôl. Trong ƀư dja nkre kơl mât ndray văn hóa way ơm bah ƀon lan rnoi mpôl đê̆, nkre rgop n’hao nău  rêh bah kônh wa ta ntŭk bri neh têh hvi Trường Sơn. Wa Trần Xuân Cương, Giám đốc Công ty Du lịch Netin Tralvel an gĭt:

        “Mpôl hên ndơ̆ ăp nău kan văn hóa, ntop kơl mpeh ƀon lan n’hanh hun hao pâl nđaih nsum mpôl lam ƀon lan ta ntŭk. Âk ndơ geh ƀư pâl nđaih bah he hŏ ndơ̆ văn hóa bah kônh wa Bru- Vân Kiều lăp dŏng gay rhŏ an năch pâl nđaih n’hanh dơi năch pâl nđaih wơt dơn âk. Gay rhŏ dŏng uĕh an năch pâl nđaih ri mpôl hên ntop kơl kônh wa rdâk njêng ăp homestay rhŏ dŏng an năch”.

        Mhe aơ, Sở Văn hóa n’hanh Thể thao n’gor Quảng Bình hŏ ƀư tâm nchră khoa học mpeh “Mât ndray, ntik n’hao rnoh khlay Lễ hội nsĭt ba n’hao rhe bah nuĭh Bru- Vân Kiều ta xã Ngân Thủy, nkuâl Lệ Thủy" gay mât dŏng, rdâk njêng ndơ geh ƀư rhŏ dŏng an hun hao pâl nđaih. Aơ lah nău kan gay tĭng ƀư trong nchrăp 6: Mât ndray, ntik n’hao rnoh khlay văn hóa way ơm uĕh lăng bah ăp rnoi mpôl đê̆ nkre đah hun hao pâl nđaih tâm rnoh tât kan gưl neh dak hun hao wăng sa- rêh jêng kon nuĭh nkual rnoi mpôl đê̆ n’hanh mpeh yôk yang. Rlău ma pah kan mât ndray, ntik  n’hao rnoh khlay bah lễ hội dja gay rhŏ dŏng pâl nđaih, tâm nchră n’gluh âk trong nkra tĭng ƀư ăp trong kơl rgum tơm ndơ đŏng; rgŏ jă, mpư n’hao ăp bu ranh gĭt blău n’hanh nuĭh tơm dôl mât ndray, dŏng ngăn lễ hội, rdâk njêng trong tor gĭt lor hun hao pâl nđaih nsum mpôl, n’hao nău rêh wăng sa, rêh jêng kon nuĭh nkual rnoi mpôl đê̆. Wa Mai Xuân Thành, Groi Giám đốc Sở Văn hóa n’hanh Thể thao n’gor Quảng Bình an gĭt, trong ntĭt leo pâl nđaih văn hóa nsum mpôl lam ƀon lan sŏk rnoh khlay văn hóa glo tơm bah kônh wa Bru - Vân Kiều ƀư rgum tơm gay buăt nthoi tât đah ăp ntŭk pâl nđaih êng ƀa ƀă:

        “Mpôl hên mbra kan nsum  lhăt đah ăp nkuâl, nuĭh tơm kan gay ƀư nău kan lăp tâng jru gay n’hao lơn đŏng nău rêh văn hóa nuih n’hâm bah ƀon lan ăp rnoi mpôl đê̆ ta ntŭk n’hanh hŏ dơi geh ăp rnoh tât kan, nău ŭch geh bah bôk nău kan gưl neh dak hun hao wăng sa- rêh jêng kon nuĭh nkual rnoi mpôl đê̆ n’hanh mpeh yôk yang ma Đảng n’hanh Ngih dak hŏ ndơ̆ luh”.

        Aƀaơ n’gor Quảng Bình geh 2 drăp ndơ ơm yău ntlơi an tay văn hóa mô mpơl săk dơi UNESCO n’glăp tâm săk ăp ntil drăp ndơ ơm yău ntlơi an tay văn hóa mô mpơl săk ntơh măt an ntil kon nuĭh lah: Mprơ trù bah nuĭh Việt n’hanh Nghệ thuật bài chòi Trung bộ Việt Nam. N’gor dja geh 10 drăp ndơ ơm yău ntlơi an tay Bộ Văn hóa, Thể thao n’hanh Pâl nđaih  n’glăp tâm săk drăp ndơ ơm yău ntlơi an tay văn hóa mô mpơl săk gưl neh dak đŏng.

        N’gor Quảng Bình dôl rdâk tay du đêt lễ hội ntoh lư, lễ hội way ơm, ntơm bah nê pơk hvi, ntrŭt nsôr ăp nkuâl mât ndray rnoh khlay văn hoá way ơm. Ăp drăp ndơ ơm yău ntlơi an tay văn hóa mô mpơl săk ta n’gor Quảng Bình ndjôt săk tơm uĕh êng, mpơl dơi săk tơm ntĭt êng bah ăp nkuâl. Aơ lah săk geh gay hun hao văn hóa, ndơ̆ văn hóa jêng tơm suan ntrôl khlay tâm hun hao wăng sa- rêh jêng kon nuĭh nkual rnoi mpôl đê̆ n’gor Quảng Bình. Wa Đặng Đông Hà, Groi Giám đốc Sở Du lịch n’gor Quảng Bình an gĭt, mât dŏng, ntik n’hao rnoh khlay drăp ndơ ơm yău ntlơi an tay văn hóa mô mpơl săk gưl neh dak jêng ndơ geh ƀư pâl nđaih mbra lah tơm suan ntrôl kơl n’hao nău rêh ƀon lan mpeh yôk yang Quảng Bình.

        “Mpôl hên ŭch rŏng rdâk njêng ăp ndơ geh ƀư pâl nđaih nkre đah ăp rup uĕh văn hóa way ơm bah nuĭh Bru-Vân Kiều ntĭt kơt nău way chŭt njuh nsĭt ba n’hao rhe dơi kơp dơn lah drăp ndơ ơm yău ntlơi an tay văn hóa mô mpơl săk gưl neh dak mô lah nău way  ôp brah tuch rmul, gay an năch saơ dơi rup uĕh êng văn hóa ta nkual neh dja”./.