VOV4.Mnông: Bôk nău kan ndâk njêng thôn [on le\ rlău 8 năm đah âk săk rnglăy ueh: Lam dak le\ geh bơi 3600 xă n’hanh 55 nkuăl dơi kơp dơn tâm di thôn [on mhe. Bơi 100% rnoh xă ta lam dak le\ geh trong ndeh ô tô tât tâm xă… Yơn lah, bah kơi ăp rnoh ueh ne\, nău ôp n’gluh an lah, ueh nâp nău rêh bah nu\ih [on lan dơi hao n’hêl na nê| đo\ng. n’hanh rơh hăn uănh bôk nău kan r[o\ng t^ng lam dak ndâk njêng thôn [on mhe ta du đêt ntu\k le\ saơ âk nău mô ueh.

            Tâm rnôk “Nău tâm t^ng” ndơ geh xă, nkuăl tâm di ndâk njêng thôn [on mhe, âk ntu\k rgum soan gay geh ăp rnoh ntil ndơ knu\ng rup ndah dơm, ntoh hao. Du đểtnoh ntil ndơ [ư mô ho\ r[o\ng tât săk rnglăy, săk rnglăy mô ngăn đah nu\ih [on lan. An uănh nău wât ngăn aơ m’hâm [ư n’hanh geh nău rgâl mpeh nău kơl ndâk njêng thôn [on mhe m’hâm an tâm di đah nău ngăn

T^ng rnoh mbrô nglôch lôch tât khay 10 năm 2018, lam dak geh bơi tât 3.600 xã geh kơp dơn tâm di nkual [on lan mhe. Yơn lah, geh du nău ngăn lah, le\ rngôch ăp ntu\k le\ săch du đê| xã, nkuăl tơm, mbơh pă nău mpo\ng kan gay ma [ư lôch bôk nău kan rdâk njêng nkual [on lan mhe. N’hanh gay ma [ư lôch nkô| mpo\ng kan, âk ntu\k an geh rgâl nău mpo\ng kan gay ma an tâm di đah nău mpo\ng hun hao nsum [ư geh nău tu\n mpet têh đah ăp ntu\k. mbơh nău ngăn ta ntu\k, wa Nguyễn Minh Hoà, UBND xã Mò Ó, nkuăl Đăk Krông, n’gor Quảng Trị an g^t, Mò Ó lah ngoăy tâm 8 xã tơm bôk năp bâh lam n’gor Quảng Trị geh săch s^t tât nkual [on lan mhe. Nău du\t nkah lah nău nchâp đă gay ma dơi geh xã nkual [on lan mhe, yơn gay ma dơi geh ăp nău mpo\ng aơ r^ du\t jêr jo\t. a[aơ xã mhe geh 10/19 nău mpo\ng kan. “nău rêh” ta xã geh âk nău rgâl mhe yơn kanu\ng lah nău ntoh bôk năp dơm. Nău rêh bâh nu^h [on lan hôm âk jêr jo\t, nău mpo\ng geh mhe geh 50% t^ng nău geh. Rnăk ach o a[aơ hôm nha geh 28% tâm rnôk nău mpo\ng an geh ba dâng 5%.

            “Ntoh luh bâh ta ntu\k hên, yor lah xã tơm mpeh nkual [on lan mhe, jêng lah trong điện, ngih nti, ngih dak si, ndơ do\ng ntung trong geh [ư rgum. Ăp năm ba năp, bâh nău kan “nău hơm răm Quảng Trị”, ntu\k kan ndơ dong le\ geh [ư lôch hôm. Yơn lah nu^h [on lan hôm nha ach o na nao, tât tâm jay nu^h [on lan mô geh du ntil ndơ ơm. Kơl an hun hao pah kan jan sa nchrah nchrai, nu^h [on lan hôm geh nău rêh du\t jêr jo\t. jêng lah gâp m^n, lah ma u\ch [ư nkual [on lan mhe r^ năp lor mhâm [ư lah nu^h [on lan ta ne\ geh hun hao, geh nău geh đăp mpăn, jo\ jong r^ rnôk ne\ he mơ kơp ua\nh tât nkual [on lan mhe”.

            Mô dơn geh xã Mò Ó, nkuăl Đăk Krông, n’gor Quảng Trị ma hôm nha geh âk xã, nkuăl ach o dôl mâp nău aơ đo\ng. ta gâl xã, yor nău nchâp đă mpeh rdâk njêng nkual [on lan mhe jêng ăp xã way [ư lôch ăp nău mpo\ng mpeh nău kan tơm khlăy, dơh [ư kơtlah rdâk njêng ăp nău kan ndơ do\ng nsum mô di lah ua\nh ta ăp nău mpo\ng an geh dơm kơt nău geh, pah kan jan sa, rnăk ach o, ăp nău mpo\ng kan tơm khlăy bâh bôk nău kan nkual [on lan mhe lah n’hao nău rêh, nău m^n kan bâh nu^h [on lan mô geh ua\nh khlăy. Wa Phạm Trọng Cường, groi kruanh vụ trưởng ăp nău rêh jêng bâh Quốc hội ua\nh năl: Du đê| nău mpo\ng n’hao, geh nău têh khlăy kơt: xã  gu\ rêh mô geh nu^h tih môlah xã an geh 95% nău geh do\ng bảo hiểm y tế.

            “Nău mô geh [ư dơi nău kơl pah kan nsum an saơ na nê| nău kơl ta săm [u\t n’hanh an geh ua\nh joi mpeh nău aơ bâh nău tâm rgop nu^h [on lan, nău nkoch bâh nu^h [on lan mpeh [ư t^ng nău kơl kan aơ. Rnôk nău nkoch ndơ\ nău kơl aơ tâm luật năm 2013 lah nău nkoch nchră nău du\t têh gay ma leo kan an ăp bôk nău kan, ngăn lah n’huch ach o n’hanh nkual [on lan mhe an lvang năm kan mhe. Na nê| gâp saơ mbra dơi ua\nh aơ lah nău mô dơi. Lah kơt ne\ rlău ir yor nău nt^m mbơh mhe geh bâh năm 2017 yơn na nê| kloh rjăp bâh nău kơl an geh ua\nh năl”.

            T^ng nău mbơh rblang bâh wa Phạm Hải Bình, nu^h kan ndrel bâh ntu\k kan mât kloh rjăp tơm prăk, nău nchâp mpet têh bâh ntu\k kan ba lơ jur ta xã an geh [ư lôch đah ăp ntrong kan yor aơ lah nău akn chính trị r^ mô geh du xã nănh [ư. Ntu\k kan ba dâng le\ dơn nău nt^m leo bâh ba lơ an geh [ư lôch, nău mbơh tơih an geh tâm di mô lah ueh, mô geh nău mbơh kan ngăn. Nău ngăn an geh [ư t^ng săm [u\t jêng ăp nău mbơh tơih tât Quốc hội lah du\t ueh. Wa Phạm Hải Bình geh nău ôp “Lah le\ 63 n’gor bâh xã mbơh tơih tât nkuăl, nkuăl tât n’gor n’hanh n’gor tât trung ương r^ nău tih mơh ntu\k tât”.

            “Mpôl he rgum rnoh prăk rdâk njêng nkual [on lan mhe, du\t âk lah hăn manh. Nt^t lah ta xã Vĩnh Sơn, rlău 200 rmen prăk gay ma [ư lôch rdâk njêng nkual [on lan mhe r^ rlău 100 rmen prăk lah nău nchrăp kan wa World Bank. [ư lôch nău mpo\ng kan nkual [on lan đah rnoh prăk hăn manh âk kơt ne\ r^ săk rnglăy geh dơi đo\ng lah mô? Rnoh kan bâh ngih dak r^ mô âk, mô geh prăk kan n’hanh mhâm [ư gay ma dơi rgum ăp rnoh kan êng. Tâm rgop bâh [on lan du\t âk lah [ư trong mô lah ngoăy bar bôk nău ntuh êng jê| dơm, hôm le\ rngôch nău kan têh lah hăn manh rnon têh. Gâp saơ aơ lah du nău mô dơi n’hanh lah he mô ua\nh năl nău ngăn n’hanh mô geh nău rgâl r^ mbra ntoch jong tay âk nău mô dơi, ntop tay ntrong kan [ư an geh, hoach roh nău kan n’hanh prăk thuế bâh nu^h [on lan”.

            Nsrôih dơi geh nău mpo\ng nkual [on lan mhe đah ăp nău kan g^t di lah nău m^n an geh nău lư jêr ma săm tâm nău rêh a[aơ. Aơ lah nău ôp ma nu^h way kan wa\ng sa Phạm Chi Lan ngluh mbơh n’hanh lah nău m^n rvê nsum.

            “Mpôl he mô lah nău rêh nkual [on lan rgâl.  Kơt ne\ r^ păng ntu\k rgâl, rgâl tâm nău rêh mô lah rgâl le\ rngôch nău ngăn kan? Mpôl hen ăp ntil ndơ kanu\ng geh mât ua\nh tât nău saơ bôk năp, nău ueh bah dih. Nău ngăn tâm trôm nău rêh [on lan mhâm rgâl? Nău ne\ an geh ua\nh năl na nê| tay. Gâp m^n lah geh nău u\ch geh an lư du\t âk, ntu\k aơ bar pe jât gâl rhiăng, ntu\k êng bar pe jât gâl rhiăng, mbơh tơih ua\nh rgum, mpeh nău dơi geh bâh lam dak lah rnoh ueh yơn lah g^t geh rgâl dơi đo\ng lah mô”.

            Nău mbơh tơih rgum le\ rngôch ăp rnoh mbrô ueh yơn lah nău ngăn geh rgâl dơi đo\ng lah mô? Nău ôp aơ an geh ua\nh năl bâh nău ngăn. Yor ne\, nău geh dơi nău mpo\ng kan geh klâp ma 50% xã geh nău mpo\ng nkual [on lan mhe tâm năm 2019 an geh ua\nh năl na nê|. Yor bôl ma geh di t^ng nkual [on lan mhe yơn nău rêh bâh nu^h [on lan hôm nha geh âk jêr jo\t r^ nău rdâk njêng nkual [on lan mhe mbra mô geh nău khlăy.

            Nu^h rblang: Thị Đoắt