VOV4.M’nông – Cil Ha K’Ròng ta thôn 3, xã Liêng S’Rônh, nkuăl Đam Rông, n’gor Lâm Đồng lah du hê nu^h [on lan kan lo\ mir mhe lôch nti jrô 5 aơ lah bu ranh [on n’hanh lah nu^h ntoh ang rlet rlău nău jêr jo\t [ư wa\ng sa sâm geh lam Liêng Srônh g^t tât. Gơih kan, nsrôih n’hanh geh ueh nuih n’hâm kơl an [on lan lah ăp nău ueh bâh bu ranh [on aơ.

Rnôk tăng mpôl hên nkah tât Cil Ha K’Ròng (thôn 3, xă Liên Srônh), cán bộ ta xă, nkuăl kuh bôk, u\ch n’hanh nkah tay mpeh nuih n’hâm bah wa. Wa ne\ lah nu^h an [on lan neh [ư jay, an nu^h ach o manh prăk [ư sa, n’hanh lah nu^h mhe âk năm aơ geh tât 26 tấn cà phê…

Cil Ha K’Ròng nkoch nar trơn bah Lâm Hà s^t ta aơ, pơng mô geh ndơ tâm săk rlău ma săk soan n’hanh mom ndăm. N’hanh t^ng rplay dak rhal lăp tâm neh, neh dang kao, ns^t tay play nju\ng. Ăp nar muih, tuch tăm ba mir le\ ngai hôm. Bah ăp mir cà phê bôk năp pơng le\ geh 10ha, tâm ne\ geh 7ha dôl ta lvang play, 3 ha tăm mhe srah bơi 300 tơm sầu riêng 4 năm.

Tăm cà phê ta đam Rông mô dơh kơt Lâm Hà n’hanh Di Linh. Âk năm aơ kơt ne\, bu hôm e saơ wa gơih nđơr, mât chăm chop uănh mir. Wa lah an hăn chop uănh [a [ơ ri mư g^t tơm têh hun hao, bôl dôl kol nău hôm e joi trong ma dôh rklaih. Bu knu\ng g^t năm mhe aơ wa pe\ geh 26 tấn cà phê, jêh rnôk tăch, nku\p prăk do\ng hôm e geh bơi 500 rkeh prăk.

Kơt ne\, ma wa jêng ntrong leo an nsum mpôl nu^h K’Ho ta Liêng Srônh lah êng n’hanh lam nkuăl Đam Rông lah nsum. Wa nkoch pơng rnôk ne\ mô geh nti, mô geh prăk gay ntuh kơl jêng lor bôk năp an gơih nđơr pah kan. Wa nkoch ăp tơ\ rgo\ jă kônh wa [ư sa.

“Gâp ach o ri an dơi m^n nkô| nău ntu\k bah. Yor mô geh neh, yor mô geh nu^h pah kan mô lah mô geh prăk ntuh kơl ? Nău gâp mô dơi hăn nti jêng mô g^t trong [ư m’hâm blău kơt do\ng khoa học kỹ thuật ri gâp an geh nău gơih nđơr pah kan lor. Mbrơi mbrơi uănh, nti nsơm kiău ma ua\nh bu m’hâm [ư, tăm tơm, mpa rong moh ndơ săk rnglăy”.

G^t moh jay jêr jo\t yơn gơih [ư sa, geh nău m^n hun hao, wa Cil Ha K’Ròng mô rvê so\k prăk ntêm tâm jay an manh, nu^h đêt ri 5 rkeh, nu^h âk ri 50 rkeh. T^ng kơp m^n êng bah wa, rnoh prăk an kônh wa manh le\ hao tât bơi 500 rkeh prăk. Geh âk nu^h le\ man bah wa 10 năm mô ho\ dơi trok. Ôp wa klach bu mô trok an nơm đo\ng, wa gơm rteh bôk. Wa lah: “Gâp mô knu\ng rêh êng an nơm, g^t bu jêr jo\t gâp an kơl. Gâp hôm e geh neh tuch tăm, trôk nar an gâp n’hâm soan gay [ư ri moh nău an ma rvê”.

Ta Liêng Srônh a[aơ, wa Cil Ha K’Ròng le\ ntoh lư lah nu^h gơih nđơr [ư sa, g^t ntêm nkrem. Wa mô mpôn ma nchrăp nkoch nău blău, nt^m an kônh wa kỹ thuật tuch tăm m’hâm [ư an rgâl nău rêh, mbrơi mbrơi n’hao nău geh. Yor nê ma nău ngơi bah wa khlay ngăn, dơi kônh wa nsing nơm gay njuăl nău m^n, naư u\ch. Knơm nê ma a[aơ, thôn 3 lah thôn geh wa\ng sa hun hao tâm ban ngăn, nău geh bah kônh wa hao, naư ji ngot, nău ach o mbrơi mbrơi ntrôl ngai”.

Rnôk 28 năm deh, Cil H K’Ròng le\ dơi kônh wa djăt săch [ư kruanh thôn, 10 năm bah kơi khân pơng săch tay wa [ư bu ranh [on. Yơn le\ bah jo\, rnôk hôm e ndăm 19-20 năm, Cil Ha K’Ròng le\ gu\ ăp mông ta u\nh năk, djăt nău nkoch bah ăp bu ranh [on hăn lor. Ăp nău bah bơi 200 năm bah năp, rnôk nu^h K’Ho bah jâng yôk Lang Biang tât nkual neh aơ, jêh ăp nău rgâl, nău khlay kăl e tât ăp rph trơn [on lan gay đăp mpăn naư rêh… hôm e mro tâm bôk rngok.

Wa Ha K’Ròng nkoch: “Gâp an djăt gay bah kơi aơ hôm nkoch tay an kon sau bôl mô nkah g^t le\ ăp nău bah u che kăl e nt^m. Aơ lah nău [ư bah du hê kon bah [on lan. Yơn gâp m^n lah nău têh jêng mhe nar aơ, moh ndơ di ri he mât, moh nău tih, nău ơm ri he an jăng lơi”.

Tâm [on, tâm thon geh moh ăp nău, bah nsông nsao, tâm p^t neh, tâm lah, ntlơi ur sai…. Wa ndrel kruanh thôn geh măt, lor lah m^n joi, g^t na nê| nău m^n, nău u\ch bah kônh wa. Wa Krăjan Ha Blah-Kruanh Thôn 3 an g^t:

 “Bah rnôk dơi săch kranh thôn kơt rnôk săch bu ranh [on, rlău ma Ha K’Ròng ri geh nu^h tâm di to\ng ăp n’hanh pơng ne\ mô ntlơi nuih n’hâm bah kônh wa. Ăp jay geh nău mô lah geh nu^h ne\ lah geh măt bôk năp. Ăp nău ta thôn ri bu ranh [on g^t, hôm ăp nău ntru\nh, nău kơl bah Ngih dak, Chính phủ ri kruanh thôn mbơh, tâm rgop đah bu ranh [on gay ndrel rgo\ jă kônh wa. Kăl e kơt ne\ n’hanh mât ue\h săk rnglăy.

Ăp pơng sam [u\t rnê rhơn, bằng khen bah UBND n’gor mô lah ăp naư kan, ăp gưl dơi wa yôk ta jay lah ăp kơp dơn an rgop bah du hê nu^h kon K’Ho an nsum mpôl, an nău rêh jêng. Yơn nău rêh wa hôm e geh âk nău n’hoach, hôm 4/5 nu^h kon bah nơm knu\ng nti le\ jrô 12, mô dơi nti âk, wât hvi, geh nti kơt âk nu^h êng. Bôl ndr^, wa hôm nt^m nti oh kon nơm, kơt trong le\ rgo\ jă kônh wa, he an gơih nđơr, ri mư dơi hun hao [ư tơm tâm nău rêh bah he nơm.

Nu^h rblang: Y Sưng Phê Ja