VOV4.Mnông: Xã Đăk Ui, nkuăl Đăk Hà, n’gor Kontum lah du ntu\k tâm lơh khlăy ta 2 rơh tâm lơh mprơh Pháp n’hanh mprơh Mỹ pit in dak he. Bah ntu\k geh nt^t kơt lah dung bom ndrak bâh mpôl rlăng, Đăk Ui a[aơ le\ hun hao têh dăng ta njoat hăn rdâk njêng nkual [on lan mhe. Rgâl mhe, ueh răm nău rêh ta ăp thôn [on bâh nkual gu\ kan cách mạng năm kăl e.

            Bâh trong Hồ Chí Minh hăn  lăp klâp ma 13k t^ng mpeh luh nar ba lơ ta trong chai lâng hvi nklang dâng lo\ têh jong, mir cà phê, cao su ueh nđir jêng lah tât ta xã Đăk Ui, nkuăl Đăk Hà, n’gor Kontum. 43 năm lôch nar miền Nam rklaih đăp mpăn le\ rngôch, Đảng bộ, n’gâng kan n’hanh [on lan xã Đăk Ui le\ rdâk njêng nâp nâl nău lư “Nâp dăng ta rơh tâm lơh, hun hao ta rơh đăp mpăn”.

            Tât a[aơ ăp trong hăn tât 11 thôn [on tâm xã le\ geh to\ chai  mô lah bê tông hăn nsong du\t dơh nơih. Trong hăn dơh ntrôl nău pah kan jan sa, tâm nđur hun hao. 1200 rnăk [on lan bâh xã đah 90% lah [on lan rnoi đê| Xơ đăng ăp jay geh bâh 1 ha tơm tămlet lơ.  Ntơm luh bâh bom ndrak ta rơh tâm lơh, gu\ nkre đah nkual neh Đăk Ui, wa Trần Xuân Lành, ta thôn 8 an g^t:

            “Du nău rgâl mhe du trôk du nkual neh. Trong hăn, ngih nti, ngih dak si, hăn nsong, ndeh klư. Đăk Ui bâh du Nghị quyết, bâh du rơh bâh du rơh kan le\ geh njoat hun hao têh. A[aơ r^ le\ du\t têh hao hôm. Nău rêh bâh nu^h Đăk Ui a[aơ nđâp ma ta thôn 3, lôch ne\ lah thôn 1 a ne\ du\t ngai, le\ rngôch nu^h [on lan le\ geh nău rêh ueh da dê, ngăn lah ăp rnăk kan cách mạng nău rêh khân păng tâm ban mô lah rlău nu^h [on lan ngăn”.

            Tât ta Đăk Ui, ua\nh dâng lo\ têh hvi jong, mir cà phê, cao su ueh nđir, mô geh nu^h m^n ta aơ tă lah ntu\k tâm lơh tâm su du\t hô. Kanu\ng kơp bâh năm 1962 tât năm 1970 [on lan n’hanh du kích xã Đăk Ui le\ lơh 289 rơh tâm lơh đah mpôl rlăng, pănh tup 6 bôk ndeh păr,  ngluh mprơh luh ntu\k tâm lơh 885 nu^h rlăng, tâm rgop prăk mât rong tahen ta rlău 7.700 sah ba, 10 tấn mbo…xã Đăk Ui lah n’ha cò bôk năp bâh Tây Nguyên ta ntrong rdâk njêng ntu\k kan tahen nâp dăng, mpôl du kích dăng, cán bộ têh blău. Nău dơi bâh tahen [on lan Đăk Ui geh ngih dak kơp dơn đah 6 Huân chương Giải phóng. Ngăn lah, ta nar 20/9/1971, Chính phủ Lâm thời cách mạng miền Nam Việt Nam pă nău rnê khlăy: Đơn vị anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân. N’hao nău way [on tơm neh dak cách mạng, nu^h Xơ đăng ta Đăk Ui nsrôih hun hao rlet rlău nău jêr jo\t rdâk njêng nău rêh ăp nar lơ ma hơm răm. Nô U Thắng, ta thôn 3 nkoch:

            “Ntơm kăl e  nơh mpeh nău wa\ng sa kanu\ng geh tăm bum blang n’hanh ba lo\ yơn lah a[aơ le\ hun hao nđâp mpeh cà phê n’hanh mât rong. Thôn 3 mpeh nău mât rong rpu, ndrôk lah du\t ngăn ta xã aơ. Le\ klơi tăm bum yor neh tăm âk năm le\ mô hôm ueh jêng. rgâl tăm cà phê dơm. Rđil đah kăl e mpeh nău hun hao wa\ng sa le\ mbơm ngăn hôm”.

            Gay ma doh rklaih nău jêr mpeh hun hao wa\ng sa, jut jăng ach o, Đảng bộ, n’gâng kan xã Đăk Ui geh âk nău kơl ntru\nh kan tâm di,kơt lah rgâl mhe tơm tăm kon rong an tâm di đah nău geh, nău dơi ta ăp thôn, [on, do\ng geh săk rnglăy ăp nău kan wa\g sa mir, yôk, ntrôl dăng nău hun hao mât rong ndrôk rpu, kơl [on lan do\ng săk rnglăy ăp rnoh prăk manh gay ma hun hao pah kan, mât rong.

            Tât a[aơ lam xã Đăk Ui le\ tăm geh rlău 500 ha tơm công nghiệp, mât rong geh bar rbăn mblâm ndrôk rpu, nău geh râng geh 23 rkeh prăk/hê/năm. Ăp nău mpo\ng mpeh điện, dak si, nt^m nti, trong hăn, nău pah kan, ntrong [ư pah kan jan sa ma xã le\ dơi geh tâm nău rdâk njêng nkual [on lan mhe dôl njêng jâng nsan an Đăk Ui ơm [ư lôch nău mpo\ng kan hôm e. wa Ngô Hồng Hưng, kruanh UBND xã an g^t, ngoăy tâm âk nkô| mpo\ng ma n’gâng kan ta ntu\k dôl nsrôih an geh nâp nâl lah n’hao nău geh bâh nu^h [on lan.

            “UBND xã le\ tâm rgop đah ăp ntu\k kan đoàn rgo\ jă [on lan rgâl mhe tơm tăm, n’hao nău kan ntuh kơl mât tăm jo\ jong. Ta ntrong mât tăm jo\ jong lah nău do\ng ntil mhe. Phân poh an tâm di, xã tâm rdop đah Hội nông dân [ư nău kan ta bah dih dâng lo\ nt^m an [on lan. Ua\nh năl nu^h tơm rdâk njêng nkual [on lan mhe lah nu^h [on lan n’hanh nu^h geh dơn nău geh lah nu^h [on lan đo\ng. UBND xã le\ tâm rgop đah ăp ntu\k kan đoàn rgo\ jă [on lan njêng ăp rmôt kan, ăp rnăk vâl hun hao wa\ng sa an geh săk rnglăy nău geh mơ âk”.

            Tât ta Đăk Ui nar aơ ăp ntu\kgeh tăng [on lan tâm mbơh mpeh nău pah kan jan sa, mpeh rnoh khlăy cao su, bời lời, cà phê…mô hômlah xã nkual njônh, nkual ngai kơt ntơm nơh, ăp trong to\ chai, bê tông nthoi jong an ndeh ô tô rdeng phân poh, ndơ do\ng s^t tât ăp thôn, [on. Ndơ bum mbo geh [ư mô geh bum pet rnoh khlay. Máy bơm, máy k^n, mắy [ư neh ndơn soan pah kan. Nu^h [on lan nsrôih tâm rlong pah kan jan sa, du nuih n’hâm knơm ta nău leo kan bâh Đảng. wa A Vượng, Bí thư nkuăl uỷ Đăk Hà, an g^t:

            “Tâm nău hun hao wa\ng sa, jut jăng ach o ndrel đah nău ntuh kơl bah Đảng, ngih dak, bâh ăp gâl kan bal ơ ma [on lan xã Đăk Ui tâm ba năp nơh ngăn lah tâm nău hun hao wa\ng sa lah [on land u\t nsrôih. G^t do\ng khoa học kĩ thuật ta nău pah kan mât rong. G^t do\ng máy mok tâm nău pah kan tuch tăm. Bâh ntơm ăp rnăk nsrôih pah kan jan sa, jut jăng ach o r^ mơ geh rdâk njêng thôn [on ueh răm nâp dăng đăp mpăn n’hanh dôl rgum an nău rgâl njêng nkual [on lan mhe”.

            Bâh ntu\k geh nt^t kơt lah dung bom ndrak bâh mpôl rlăng, Đăk Ui a[aơ le\ hun hao têh dăng ta trong rdâk njêng nkual [on lan mhe. Rgâl mhe, hơm răm ntoh hao ta ăp thôn [on ta nkual gu\ kan kăl e. nău m^n rvê du\t âk bâh n’gâng kan ta ntu\k n’hanh ăp nu^h tă kh^t ji lah a[aơ hôm nha du đê| nu^h [on lan ê ho\ nklơi nău bên rêh kơt ntơm, kơr pah kan, ê ho\ geh nău nchrăp tâm nău do\ng ta rnăk vâl, u\ch ngêt ndrănh, deh âk kon..jêng tât ach o. đảng bộ n’gâng kan xã le\ geh nău nchrăp pă cán bộ, đảng viên mbơh tơih, rgo\ jă, kơl an gay ma ăp rnăk aơ ngăch hun hao bah ach o.

            Nu^h rblang: Thị Đoắt