Chêix ntux yiêz shir phaz qơư nhoz yiêz

Jok Chiêng Luông Mai-jok nhoz yiêz chiê uô tsêr mêir đêx tênhv Sơn La, xar Chiền Pha-huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La têx hnuz no xưk li lov jêv, shir phaz đuô viv muôx têx pax vuôs, suôz gâux Thái đros chor suôz trax tính lov jêv ntưk. Tsar jok Chiêng Luông Mai Hoàng Văn Muốn shir phaz puz pâuz: Txix shông 2007, lơưr Đảng luk hu, viv tênhv tênhz Têz qơưk trâu ntu tov ntêx no, 30 ntâu ziv chuôz zis tsôngv box Thái đơưz uô nênhx nhoz iz ndis pak đêx tênhv jok Mường Chiên, xar Mường Chiên, huyện Quỳnh Nhai tưz txar lok trâu kror qơư nhoz yiêz Chiêng Luông Mai no.

Thâuv txar lok ntơưv no, iz chuôz zis hâur jok tâu Têz qơưk choz zok ar nhoz đar muôx 400 thiêr ndis thiêz iz lênhx nênhs tâu phêiz 3.000 thiêr ndis ar uô nox. Đuô li, pox nhuôs tsênhv tâu paz uô tsêr; paz uô nox, tâu yưv pênhr paz uô cxuô zav li: Tênhv, cêr, côngz trinhx đêx hur…Khov trâu tsênhv tsênhz, pox nhuôs yưv pênhr chos yuôx zêx, cà phê shơư đros txir lưv tsiz sôngz, txir mo môngk, txir khơưz đros trâu tu zus tsiêx cxu muôx zuôr xar 2.300 tuk, luz nênhx ziv hnuz ziv truôx tuk. Shông no, tas nro jok sâu tâu muôx 180 tấn cà phê, 73 tấn yuôx zêx, 50 tấn txir khơưz đuz. Đros cà phê shông no tâu gri, pox nhuôs shông no muôx tâu phênhv sâu siêz. Tas nro jok nhiv no tưz muôx 25 ziv chuôz zis bluô nux, tsuôk yuôr iz chuôz zis pluôs tsênhv sir jos paz cov tơưv đhâu chuôz zis pluôs hâur shông no:“Txos nhiv no pox nhuôs tưz muôx tâu phênhv sâu truôx tuk. Jok sir jos đros pox nhuôs cov muôx tâu phênhv sâu siêz, uô chak cov tsik muôx chuôz zis pluôs. Jok cux đăngk cir shông zuôr txos no zos jok vênhx huô jông”.

Tix lâus Hoàng Văn Đẹn ziv chuôz zis muôx 9.000 thiêr ndis cà phê thiêz 4.000 thiêr ndis yuôx zêx shông no tưz sâu tâu 6 tấn cà phê thiêz 4 tấn njil yuôx zêx nhôngk. Đros trâu tu zus tsiêx cxu, kêiz ol, tix lâus chuôz zis sâu tâu xar muôx 100 triệu đêiv đhâu thâuv tưz xav tas cxuô kror. Cux xưk li pox nhuôs hâur jok, ntơưv qơư yiêz no thiêz qơư kuz lok cux tưz nhoz sưv jông iz zav lơưv, lênhx tưs cux tso siêz chiê uô nênhx nhoz ntơưv kror qơư yiêz no. Ntux yiêz lok txos, tix lâus chuôz zis thiêz chor chuôz zis hâur jok tưz bax tâu cxuô zav, tiv zix zos kêiz, buô, cxur chiê tuô nox thiêz krưr nduôr trâu têx nhuôs nox shir phaz tok tsiêz. Cxuô chuôz zis tok tsiêz lok cux sir jos uô cov jông têx tsưr ziv phax tar caz moz Covid-19 thiêz zuôr piz khưr uô tâu nox ciês đhâu nox tsiêz tas:“Txix qơư nhoz kuz Mường Chiên-Quỳnh Nhai txar lok nhoz ntơưv qơư nhoz yiêz Chiềng Pha-Thuận Châu, pêz pov cxuô kror ntơưv no jông đuô ntơưv kror qơư nhoz kuz. Zôngx ziv đuô zos cêr cxuô zav, tsik tsuv chêix fuôx gox đhâu đêx li ntơưv qơư nhoz kuz. Luz nênhx truôx tuk jux juk, pêz zuôr sir jos khưr uô nox, huôv tsar kinh têr chuôz zis cov huôv tsar đuô”.

Phưx vưv côngz xưv txar qơư nhoz trâu pêx xênhv chiê uô tsêr mêir đêx tênhv Sơn La, 16 shông uô ntêx, huyện Thuận Châu tsuv txar thiêz txêik tok 1.570 ntâu ziv chuôz zis, 8.100 ntâu lênhx nênhs muk đhâu thax tsav muôx pak đêx tênhv ngaz tuôx txos lok nhoz ntơưv 11 kror qơư yiêz, 37 qơư nhoz tsêx trung thiêz 2 jêx jok nhoz siz shơư uô cê.

Txix uô trơưk Đảng, Têz qơưk têx tsưr ziv, cêr chêi trâu chor qơư nhoz yiêz, đros ntâu tsưr ziv đơưk kho têx phiv liv cov huv đros trâu ntơưv thax tsav qơư, pox nhuôs ntơưv chor qơư nhoz yiêz luz nênhx tưz  truôx tuk đuô. Chor qơư tưs muôx trôngz mak pox nhuôs chos tsoz chos công nghiệp, ntông nox txir, đros trâu huôv tsar jôngr, tu zus tsiêx cxu. Chor qơư nhoz jê ntus pak đêx tênhv, huyện chox kriê chor xar phuôx huiz chênhz zênhv tu zus suôz njêl chiê huôv tsar tu zus njêl hâur têx vax thêir, paz muôx nzir phênhv sâu, huôv tsar kinh têr.

Lơưr zơưv Nguyễn Đức Thặng, Phưv Chủ tịch Ủy ban huyện Thuận Châu: Tror paz trâu tsôngv box txar qơư nhoz chiê uô tsêr mêir đêx tênhv Sơn La đơưk kho tâu têx phiv liv, truôx tuk luz nênhx ntơưv qơư nhoz yiêz, huyện tưz tsêx trung chox kriê chor ban nganhx, chor xar uô cov tiêr qênhz yuôx cxuô kror tsuv yưv pênhr ntơưv têx qơư nhoz yiêz, hâur co tsêx trung trâu oz tsênhv njiêz: cêr vax tsêr cxuô zav thiêz pêx xênhv li zoz qơưx huôv tsar kinh têr truôx đrênhk. No zos kror chiê huyện kriz uô tâu truôx jông lơưr Thủ tướng Chính phủ li Cuêz tênhv 666 lok paz trâu nhoz truôx qơư, huôv tsar kinh têr-xar hôiv thax tsav qơư nhoz yiêz chiê uô tsêr mêir đêx tênhv Sơn La ntu II (2021-2025):“Cêr cxuô zav tưz tâu yưv pênhr txix ntu uô ntêx, cxuô kror tsik jông puôk tsuôx mak zuôr tâu hêik cov yưv pênhr kho đuô hâur ntu zuôr txos, chiê paz trâu thax tsav tsôngv box txar qơư nhoz yiêz huôv tsar kinh têr. Tiv 2 zos tsov cưv txos pêx xênhv li zoz qơưx huôv tsar kinh têr, paz trâu pox nhuôs hâur uô nox. Taz sik uô trơưk tsưr ziv pêx xênhv tsuv sir jos chiê paz trâu huôv tsar kinh têr truôx đrênhk”.

Chêix ntux yiêz tưz piz lok txos cxuô qơư nhoz tỉnh tox siêz Sơn La. Ntơưv têx qơư nhoz yiêz muôx têx jêx jok plox pliês hâur têx têz yuôx zêx, cà phê, ntông nox txir njuôz xiêz, pox nhuôs ntơưv têx qơư nhoz yiêz Sơn La tsênhv sik côngv siêz đros pox nhuôs sơưr đơưk cxiv tsa luz nênhx cov ziv hnuz ziv tsâu sor đuô./.

(Song Thủy-Lik Thox cxêik nhênhv)

Niêv lâul Tôngx xơưs uô, đros por hưv tsês tsôngv pox niêv Hmôngz têx tsôngk yo tiêz

Iz txưv zos tsôngv box Hmôngz lênhx tuz nhuôs, pâuz jông lok luôs hâux lưv xơưs uô têx tsôngk yo hnar, shông 2019 niêv lâul Tôngx Xênhv Muôk tưz quyết tinhv yưv muôx 20 tsov đeiv chiê krêz uô qơư xơưs pox niêv Hmôngz têx tsôngk yo tiêz hnar. Xuz thơưx niêv lâul phênhv ntâu zos xơưs uô trâu zuk hnar thiêz muôs iz kro mê njik trâu chor pox niêv vir ndâuk hâur jok. Niêv lâul Tôngx heik pâuz: Thâuv ntêx, pox niêv Hmôngz têx tsôngk hnar li: Tril yo, tiêz tâu muôz ntâuz max uô, xơưs têk, tsi xơưs uô ntâu zav, tsi muôx têx ntâuz xor jông li nhiv no. Taz sik, tsưr ziv xơưs uô li no tsuv pôngz ntâu six hơưv, hnuz nhôngs, côngz đas jos (tas nhos 4, 5 luz hlik) xuôk têk xơưs uô iz kro jux juk thiêx uô tâu tiêr iz chêr tsôngk pox niêv, têx chêr lav xơưs uô zôngx ziv hnar uô liêx têz ntơư, zos yo, tiêz, sêr, gri muôs txix 500-600 cxênhz đeiv, hok têx chêr tsôngk yo tiêz jông, nriê uô ntâu ntâuz xor tsơưs tsơưs tsuv tas iz shông, gri muôs txix 1-2 tsov đeiv.

Txix têx phiv liv li heik sâuv, niêv lâul tưz xar zuôr li chas cov txo grêk tsơưs tâu six hơưv hnuz nhôngs, côngz đas jos chiê uô tâu tiêr iz chêr tsôngk yo tiêz, cê khax jông jav trơưk li têx hluôk nhiv no siêz nhiêv, cê tuôr tâu tsês zuk Hmôngz têx txux chi xơưs uô tsông hnar, niêv lâul Tôngx tưz jux juk bax zuôr tâu têx yuôz nriê xor, chaz xor, xơưs têx tsôngk, zôngv Suôr têx ntâuz xor muôx muôs hâur ciêz đrôngs đros trâu nriê uô têx pax ntâuz, muôz chor xor liêz njuôz, ntâuz txêix lok siz fiv, xơưs uô cov khax jông. Niêv lâul Tôngx heik: Luôs hâux lưv xơưs uô pêz Hmôngz têx tsôngk yo tiêz co tsuv gruôs thiêz moz siêz uô tsi so hlo, huôk njôngr six hơưv uô zav no tas uô ciês zav tov, uô li ntơư lơưv yênhx hnuz tsi tâu so hlo. Chiê  xơưs uô tâu têx chêr tsôngk yo tiêz jông, tâu trơưk li chor pox niêv vir ndâuk siêz nhiêv mak kaz côngz tsuv gôngr, pâuz muôz têx ntâuz xor txêix jông lok siz fiv xơưs uô yo, tiêz, câuk mov, lar heik zos têx chêr zuôr hnar muk siz tưr uô si lov jêv hâur hnuz ntênhs, hnuz tsiêz  ntơư tsuv xơưs uô lok six jông trơưk li cxênhx hluôk nhiv no siêz nhiêv. Iz zav li luz yo, xuz thơưx zos fuô plaz, xơưs ntiês yo, têk yo txos trâu muôz têx ntâuz txêix jông lok siz fiv, xơưs lo uô cê, đhâu ntơư li ti têx hlơưs, nhiêx đei trâu ntiês yo, têk yo cov khax jông…. Chênhr viv max mav uô, xơưs tik iz kro jux juk li co trâu, viv li nhiv no iz cxiê têx zav mê li ntiês yo, têk yo txơưv tưz muôx yuôz xơưs, tsi thôngx li thâuv ntêx xuôk têk xơưs uô, taz chiê uô tiêr tâu iz chêr tsôngk yo tiêz pox niêv Hmôngz  lok hnar cux pôngz lok six ntâu six hơưv, hnuz nhôngs. Ciês têx kror xơưs uô zôngx ziv, iz chêr tsôngk yo tiêz tưz uô tas 2, 3 hnuz, hok nriê têx xor liêz njuôz, muôz têx ntâuz txêix uz no lok siz fiv, xơưs lo uô cê cux tas muôx 2 ciêz, têx chêr tưs xơưs uô jông mak cux yênhx hlik. Taz sik, xơưs uô trơưk li tsưr ziv yiêz no, têx tsông yo tiêz niêv lâul uô tâu ho muôs pôngz đuô thiêz phênhv sâu tâu cux ntâu đuô pir li thâuv ntêx, xav kror đruôz đraz iz hlik niêv lâul muôs tâu nhos 25 chêr tsôngk yo tiêz, tâu xar muôx 20 tsov đeiv iz hlik. Tsi tiêk phưx vưv tsôngv pox niêv vir ndâuk sơưr đơưk hâur jok, niêv lâul Tôngx chuôz zis qơư xơưs uô têx tsôngk yo tiêz hnar co cux tâu ntâu tus chôngz pox niêv vir ndâuk hâur jok thiêz luôs 2 chas xã, jok txơưr đuô pâuz txos, đas cir zuôr ntâu. Iz txix thâuv muôx moz Covid-19 huôv xênhz phiv liv, tsi yuô muôx kruô muk lol đhâu, têx lênhx tuôx zuôr tsôngk yo tiêz hnar lok cux tsi yuô pov tuôx, niêv lâul ho xar tsưr ziv tsiv uô, xơưs têx yo tiêz nhuôv zâu, xơưs uô tsês yênhx pơưs chiê trâu ntơư lok sik têx chêr hnar muk uô liêx têz phưx vưv tsôngv box sơưr đơưk. Niêv lâul Tôngx Xênhv Muôk heik pâuz nzir:

Niêv lâul Tôngx Xênhv Muôk cux tsês six hơưv, hnuz nhôngs kriê têx tsưr ziv xơưs uô pêz Hmôngz têx tsôngk hnar heik sâuv tâu trâu 5 lênhx pox niêv vir ndâuk hâur jok, hâur xã thiêz luôs 2 chas xã đrâuv cơưv shâuv, đros xơưs uô zuk heir nênhs têx tsôngk yo tiêz chiê muôx nzir phênhv sâu tâu têx thâuv luz six hơưv shênhx, tsi muôx đaz tsi uô ntơư. Niêv lâul Cơưv Xênhv Zax, nhoz xã Nà Ớt, huyện Mai Sơn, lênhx tâu niêv lâul Tôngx kriê tsưr ziv xơưs uô pêz tsôngv pox niêv Hmôngz têx tsôngk hnar, nhiv no tưz krêz uô tâu iz qơư xơưs têx tsôngk yo tiêz co ntơưv qơư muôs heik pâuz:

Đros trâu têx sir jos, moz siêz lus xơưs uô têx tsôngk yo tiêz, niêv lâul Tôngx Xênhv Muôk thiêz chor por niêv vir ndâuk Hmôngz nhoz cxuô jêx jok thax tsav tox siêz Sơn La tsênhv paz đas jos đros por hưv, tuôr tsês têx txux chi vênhx huôv jông thâuv nzor thiêz zuk heir nênhs têx tsôngk tril yo, tiêz hnar tsi chiê pôngz plox./.

(Lầu Chia-Riê Lâux cxeik, nhênhv)