Tsoz phưz đas jos trâu chor nênhs hnuz nhôngs siêz

Uô ntêx thâuv tuôx tsêr kho moz, pos Lò Thị Sam, nhoz jok Mường Cai, xar Mường Cai, huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La pư tsik tsâus jos hlo, tsik kaz lox nox hâuk tiv sâur nyar tsik so ndê siêz, têx thâuv pos tsuôk xar nhoz iz lênhs xưz. No cux zos chôngz lênhx nênhs moz hnuz nhôngs siêz tsênhv chơưv kho moz ntơưv khoa Tâm căn, Tsêr kho moz Tâm thần tỉnh Sơn La li kror njiz trâus:“Nhoz tsêr mak cur chor sâur nyar ndê siêz, moz tâuz hâu, nox hâuk tsik tâu cux muk lok tsik tâu hlo. Nhiv no tuôx tsêr kho moz chiê chơưv kho mak tâuz hâu cux tsik yuô moz lơưv, cux nox tâuk, pư tâuk lơưv. Tuôx ntơưv no tâu chor bác sĩ sêiz shuôk jông thiêz sir jos chơưv kho trâu zuk, cur uô tsâus chor bác sĩ ntâu hênhr”.

Zơưv Lường Văn Tân, nhoz jok Mảy, xar Chiềng Chung, huyện Mai Sơn hêik:“Uô ntêx mak muôx moz, pư tsik tsâus jos hlo, 2 thiêz zos têx têk tơư yênh viv li cur tuôx tsêr kho moz chiê chơưv kho tâu muôx iz ciêz mak cux jông ntâu lơưv, pư tâu, nox tâu thiêz cux shir phaz đuô lơưv”.

Lơưr bác sĩ chuyên kho tâm thần, chor nênhs lâul tiv đas jos trâus txo grêk, viv li tsik so trâus moz têx zav moz cik txos đaz ntuz, cxơưx, xar ntâu, iz cxiê zav moz txơưr li sâur nyêr, moz lênhs plơưr, moz poz kix cxa, packinson, alzheimer. Khov trâu têx kror trâus moz, yênhx lênhx nênhs moz zuôr tâu chơưv kho lơưr têx tsưr ziv sik txơưr, nênhs moz li đas jos thiêz kror moz zuôr tâu kho jông txix 15-20 hnuz tuôx tsêr kho moz chiê chơưv kho.

Khoa Tâm căn, Tsêr kho moz Tâm thần tỉnh Sơn La tsik so chơưv kho têx zav moz cik txos shưz xar, cêr cxơưx hâur luz nênhx thiêz phênhz tsik mênhx… xav mak iz hnuz chơưv kho trâu 30-40 lênhx nênhs moz, hâur co chor nênhs lâul tsav muôx 1/3 chor nênhs tuôx chơưv kho moz ntơưv no. Lơưr chor bác sỹ, tsoz phưz đas jos trâu chor nênhs hnuz nhôngs siêz zos kror lok six zov chênhr taz sik cux njiz tsik tsơưs têx phiv liv, viv six hơưv chơưv kho ntêr, đrâuv sir zôngv yuôx mak têx tsưr ziv li thav pêv cov shir phaz zos tsưr ziv tsuv tâu uô đros muôx sik côngv jông nhoz chuôz zis thiêz tsêr kho moz. Bác sỹ Sa Hải Nam, khoa Tâm căn, Tsêr kho moz Tâm thần tỉnh Sơn La puz pâuz:“Chor nênhs hnuz nhôngs siêz mak tsik so trâus moz têx zav moz cik txos cêr cxơưx, xar ntâu thiêz têx zav moz cik txos packinson. Đrâuv zôngv yuôx mak zov chênhr tiv zix zos paz trâu chor nênhs lâul tsik xar ntâu, muôx luz nênhx shir phaz, co zos kror zov chênhr tiv zix chiê paz chơưv kho cov jông moz sêi”.

Txix hâur shôngk shông txos nhiv no, Tsêr kho moz Tâm thần tỉnh Sơn La tưz txêik kho trâu xar muôx 5.800 lênhx nênhs; hâur co chor nênhs nhoz hâur tsêr kho moz chiê chơưv kho xar muôx 1.800 lênhx nênhs; chor nênhs hnuz nhôngs siêz muôx txix 30-40% tas nro chor nênhs moz. Zos chor nênhs zôngx ziv trâus moz têx zav moz cik txos đas jos, shưz xar taz sik chor nênhs hnuz nhôngs siêz ho tsik tâu tsov cưv txos ntâu, viv li tsuv tas ntâu six hơưv chơưv kho, viv li chơưv kho cux tsik tâu jông luôx tưs. Hâux lưv njuôk shuôk, hêik pâuz lok đas jos zos kror lok six zov chênhr, viv li tsuv tâu uô tsik so txix 1-2 jiês hâur shông chiê paz trâu chor nênhs hnuz nhôngs siêz muôx jông đas jos./.

Thanh Thủy-Lik Thox cxêik nhênhv