Tsôngv box tox siêz uô trơưk Lâul Hôxtêx luk hêik kriê

         Tix lâus Xâur Xênhv Zax, heir nênhs Hmôngz, 45 shông, nhoz jok Sài Lương 3, xã An Lương, huyện Văn Chấn thâuv tưs tuôx trâu tsêr nhiêx tsênhv chei xã hội huyện tưz zos tix lâus gra nhiêx tuôx tso trâu hâur tsêr nhiêx xưz. Chos ciêv fix-zav tsoz chos muôx grik kinh tế nhoz tox siêz, tix lâus Xâur Xênhv Zax tsi tiêk uô bluô nux trâu zuk, tsênhv cxơưz paz tsôngv box nhoz thax tsav tox siêz no sir jos hla đhâu cêr txov, huôv tsar uô bluô nux.

           Têx shông 2000, tâu Hội Nôngx mênhx cxuô cấp thiêz hâu nov ntơưv qơư vênhv tôngv, tix lâus Xâur Xênhv Zax đros chuôz zis tưz chos 7 ha ciêv fix hâur têx xuz jôngr tâu têz qơưk choz tsưx phưv. Txuôk lơưr co, niêx shông, chuôz zis puôr lênhx krêz đar mê njik têx liêx têz chos jux juk, tsar ndê muôx 40ha ciêv fix. Têx ciêv fix chos tâu trơưk tsưr ziv, muôx tsơưr lươngv jông, puôr lênhx muôs tâu trâu luôs 2 chas têz qơưk đrâuv, viv li phênhv sâu tâu txix ciêv fix tưz paz tix lâus Xâur chuôz zis hlôngr yiêz luz nênhx, muôx phênhv sâu siêz thiêz cxiv uô tâu vax tsêr jông, khor truôx, zuôr tâu yêz lox chiê phưx vưv thâux xa hax huv, huôv tsar uô nox. Shông 2019, Xâur Xênhv Zax gra 3 tyv đeiv txix chor nhiêx muôs ciêv fix muk tsês hâur tsêr nhiêx, shông 2021 tror xa muôx 4 tyv đeiv tso trâu hâur tsêr nhiêx thiêz. “Chos ciêv fix cux xar tsi tâu tiêk, tsoz ciêv fix zuôr muôx grik li no, taz sik chos tâu thiêx ziv hnuz ziv pov tâu têx jông thiêz muôx grik. Ziv xar uô ntâu mak ziv tâu ntâu, sir jos khưr, tu têx shôngz ntông zênhx uô tâu yênhx côngz”.

          Tsi tiêk zos txir nênhx, nhiv no chor pox niêv vir ndâuk nhoz Yên Bái cux sir jos uô nox uô hnar, huôv tsar kinh tế chiê uô bluô nux. Txix têx ciêv fix chuôz zis chos tâu thiêz zuôr muôs tsôngv pêx xênhv hâur thax tsav têx xiv huv ciêv fix, txos nhiv no niêv lâul Trần Thị Huân nhoz jok 6, xã Đào Thịnh, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái chuôz zis tưz cxiv uô tâu 2 qơư tsiv uô, jiêz kra têx ciêv fix; zuôr tâu ntâu chuôz zênhx, meir uz no phưx vưv uô nox uô hâuk thiêz 4 luz yêz lox chiê thâux xa hax huv. Cux txix phênhv sâu tâu co, niêv lâul chuôz zis tưz cxiv uô tâu vax tsêr jông, khor truôx. Niêv lâul Huân heik pâuz: Xav kror đruôz đraz iz hlik, chuôz zis tsiv uô, jiêz kra tâu 100 tênhr tơưr, têx chês ciêv fix cxuô zav, đhâu yưx tas têx nhiêx txiêx ntiêr nênhs uô hâux lưv uz no....iz shông tâu liv muôx 1,2 tyv đeiv. Tsi tiêk uô bluô nux trâu zuk thiêz chuôz zis, niêv lâul Huân tsênhv muôz hâux lưv uô trâu ntâu lênhx pox niêv muôx luz nênhx txov nhêv thiêz nênhs lox tôngv hâur thax tsav qơư, iz lênhs tâu txix 5-6 tsov đeiv iz hlik. Zơưv Phạm Văn Tiến, Chủ tịch Hội Nôngx mênhx xã Đào Thịnh, huyện Trấn Yên heik pâuz: “Hội viên Trần Thị Huân niêx shông puôr lênhx tâu xeir zos lênhx uô ntêx nyuôs huôv tsar uô nox uô hâuk hâur xã, huyện, tỉnh. Têx shông jê lok no, niêv lâul Huân lok six sir jos khưr huôv tsar uô nox, lar heik zos lok sâuv paz max têx chuôz zis txov nhêv”.

          Trơưk li sôr laov thôngz sâu, nhiv no hâur thax tsav tỉnh Yên Bái muôx zuôr xar 900 trâur nuv huôv tsar uô nox zos hluôk nênhs uô tsưr, txix co muôx ntâu lênhx hluôk uô tâu trơưk têk, huôv tsar uô bluô nux. Tix lâus Đồng Mạnh Linh, Phưv Bí thư Tỉnh đoanx Yên Bái heik pâuz: “Tỉnh Yên Bái cux tsi so tsưr tsix têx jiês tưr thik xar tơưv tsưr ziv jông lok huôv tsar uô nox trâu hluôk nênhs, đhâu ntơư cux muôx tâu iz cxiê tsưr ziv jông uô lơưr hâur tsênhv tsênhz. Lok six ntâu luôs hâux lưv tâu fuô uô thiêz uô tâu trơưk siêz xar, đhâu ntơư paz chor hluôk nênhs truôx siêz, sir jos huôv tsar uô nox uô hnar sâuv chênhr zuk li qơư nhoz”.

           Paz tsôngv box thax tsav tox siêz uô nox, huôv tsar kinh tế, zơưv Vũ Hữu Lê, Giám đốc Công ty Cơ khí thiêz cxiv uô, đhok uô têx côngz trênhx Hồng Hà nhoz TP Yên Bái, tỉnh Yên Bái tâu ntâu tus chôngz lênhx hu uô “Lênhx nênhs xar tơưv têx tsưr ziv jông paz pêx xênhv huôv tsar uô nox”. 20 ntâu shông đhâu, yênhx puô zav meir đros trâu yênhx cxênhz chuôz zênhx phưx vưv uô kôngz tưz tâu zơưv Lê thiêz têx lênhx đros zơưv Lê uô hâux lưv uô cê xar tsưr ziv tsiv uô, tâu Cục sở hữu trí tuệ (Bộ khoa học-Công nghệ) côngk nhav li: Meir liv trox ciêv fix, meir uô cuz thaz, meir jiêz kra têx kôngz.... Chor meir co tsi tiêk tâu pêx xênhv hâur thiêz đrâuv luôs 2 chas tỉnh đas cir zuôr ntâu, viv gri fênhx zis, khor truôx, zôngx ziv zôngv, zôngx ziv kho, tsênhv muôs hur si trâu têz qơưk Lol Tsuôk thiêz: “Cur zos nênhs uô liêx têz viv li pâuz tsênhz txos pêx xênhv têx cêr khưr, uô liêx têz. Chênhr zos li heik co, thâuv muôs trâu pêx xênhv, trâu tox siêz mak cur muôs gri huv đros, tsiv uô khor truôx, zôngx ziv zôngv, zôngx ziv kho, iz chas ntơư cux tso trâu tsôngv cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk txeik uô ntêx, thêv nhiêx tov kaz hur si zos têx thâuv sơưr đơưk tsi tâu muôx nhiêx ntơư”.

          Txix têx cêr txov nhêv, yeiz pluôs, txos nhiv no, tsi tsơưs chuôz zis pêx xênhv nhoz Yên Bái tưz yênhx chuôz zis bluô nux, chor chuôz zis pluôs hâur tỉnh tsuôk yuôr nhos 13%. Txix sơưr đơưk muôx luz nênhx tsâu sor đuô, pêx xênhv Yên Bái muôx qơư chuôz jos chiê huôv tsar uô bluô nux, luz nênhx vav mênhx, txix co tsar ndê têx ziv chuôz zis muôx luz nênhx jông hâur tas nro tỉnh tax 62%./.

(Đinh Tuấn-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Têx tsi tâu huv đros lok ntâuz ntơưr tsênhv uô phêv liv txos hâux lưv khưx phưx tox poz uô zaoz thôngz muk lok tsi tâu nhoz Lai Châu

          Tiv trâul ntux nas uô ruôr hiêv, chiz coaz muôx txơưx jênhv tỉnh Lai Châu pov qơư tox poz lox ntơưv cei cêr 41+800, cêr 129, nhoz jos Nà kế, xã Hồng Thu, huyện Sìn Hồ. Tox poz uô iz đraz cêr ntêr xưz poz muôx nhos 60 yiv, zaoz thôngz muk lok tsi tâu. Chiê taz por tsôngv box li hâux lưv muk lok, lưx lươngv muôx txơưx jênhv tưz tsưr tsix pheiz cêr txơưr chiê muk lok tâu hâur huyện Sìn Hồ thiêz TP Lai Châu đros têx tiv phaz txơưr hâur tỉnh. UB tỉnh Lai Châu cux tưz muôx cuiz tênhv lok hâux lưv pheiz côngz qênhx shênhx ziv chênhr thiêz tsi so muôx thôngz pov jiês 2 lok hâux lưv pheiz cêr lav muk lok uô ntêx. Zơưv Trần Đức Nguyên, Giám đốc Công ty cổ phần cxiv tsa côngz tsinhx 398 Lai Châu, taz viv seiz car cêr puz pâuz: “Ciês thâuv muôx tox poz, taz viv tưz heik cán bộ đros têx công nhân muk cxok fiêx tar cêr thiêz canhv pov tsôngv box nhoz 2 tos. Nhiv no taz viv li lưx lươngv tsênhv seiz car têx yêz muk lok đhâu chiê taz por thiêz tos muôx lênhv cxiv tsa côngz tsinhx chiê khưx phưx”

          Công ty cổ phần kho đuô cêr ar I Lai Châu nhiv no tsênhv seiz car zuôr xar 500 cei niêv cêr lox thiêz cêr muk lok hâur tỉnh, nhoz 4 huyện Sìn Hồ, Nậm Nhùn, Phong Thổ thiêz Mường Tè. Txix hâur cheix ntux lok nas txos nhiv no, têx cêr taz viv seiz car pov muôx zuôr xar 650 qơư tox poz, đros zuôr xar 70 cxênhz yiv đruôz ar poz jêz; txos nhiv no, phênhv ntâu têx qơư no nhiv kruôr lav tâu khưx phưv chiê yêz muk lok đhâu.

          Zơưv Nguyễn Viết Sơn, Tsar phongx tsưr ziv- kỹ thuật, Công ty cổ phần kho đuô cêr ar 1 tỉnh Lai Châu puz pâuz: txos nhiv no, taz viv nhiv kruôr jênhv tâu cuiz tênhv côngz fur qênhx shênhx zuôr trâus đros têx qơư tox poz hâur hli 5 thiêz hli 6; yuôr têx qơư tox poz lox jê ntơưv no, hâur co muôx qơư nhoz cei cêr 198+289, niêv cêr 4H mak tsi muôx cuiz tênhv côngz fur qênhx shênhx zov chênhr, viv li, taz viv seiz car cêr tsi tâu krêz uô têx tsưr ziv khưx phưx ngaz tul lêx ntêr: “ Hâur Bộ zaoz thôngz vênhv teiv li thông tư số 43 kho đuô thông tư 03, thâuv krêz uô tsuv muôx cuiz tênhv côngz fur qênhx shênhx zov chênhr, cux xưk li lênhv cxiv tsa côngz tsinhx. Lơưr thông tư số 43 li chinhz yênhx mak tas nro têx qơư muôx tox poz lox đuô 100 yiv đuôz lok sik têx qơư muôx cêr xưz poz mê taz sik cux tsuv tos muôx côngz fur cux xưk li lênhv cxiv tsa thiêx li tâu krêz uô. Thâuv mak Sở zaoz thôngz vênhv teiv heik trâu UB tỉnh lok sik Bộ zaoz thôngz vênhv teiv thix ziv côngz fir mak tsênhv njiz phêv liv hâur hâux lưv co”.

          Lơưr thôngz sâu, txix hâur cheix ntux lok nas txos nhiv no, tỉnh Lai Châu tưz trâus ruôr hiêv muôx nhos 50 tỷ đeiv lok zaoz thôngz. Hâur jiês ntux lok nas ntêr hâur têx hnuz hâur hlik hli 8 no, tiv phaz muôx zuôr xar 650 qơư muôx tox poz sâuv têx cêr muk lok hâur tỉnh thiêz niêv cêr lox…hâur co muôx 40 qơư cêr xưz poz, njuôs xav ruôr hiêv muôx nhos 25 tỷ đeiv.

          Ciês thâuv pov muôx têx qơư tox poz, nganhx zaoz thôngz vênhv teiv tưz huiz tôngv lênhx nênhs, cxuô zav meir ciêr chênhr krêz uô côngz xưv khưx phưx thiêz txos nhiv no tưz yêz tưz puôr lênhx muk tâu đhâu thiêz tsênhv tror thôngz sâu têx qơư muôx tox poz lox chiê thix ziv côngz fur qênhx shênhx zov chênhr. Taz sik tiv kênhz tâu côngz fur thiêz njiz phêv liv hâur têx luôk hâux lưv uô ntâuz ntơưr thâuv khưx phưx, viv li têx qơư tox poz lox tsi tâu muôx tsưr ziv khưx phưx ngaz tul lêx ntêr, thâuv ntux tror lok nas mak njuôs xav zuôr tror muôx tox poz, uô zaoz thôngz muk lok tsi tâu. Zơưv Nguyễn Văn Hưởng, Phưv giám đốc Sở zaoz thôngz vênhv teiv tỉnh Lai Châu puz pâuz: “Ntâuz ntơưr đăng cir sâu tsês hlôngr tsưr ziv sir zôngv ar, sir zôngv jôngr, tiv zix zos têx qơư kho đuô tsas cêr muôx lênhx coaz txos ar jôngr. Hâux lưv cxiv tsas jêz uô cêr zuôr paz cxênhx txuôk tâu nhiêx txiêx cxơưz tiês hâux lưv uô, taz sik ho njiz phêv liv đros cui tênhv sir zôngv khoáng cxax. Tiv hâux lưv zuôr trâus viv li nhiv no têx taz viv khưx phưx tsuv thôngx ziv đros tsôngv box thiêz chính quyênx tiv phaz xã chiê xav tênhv qơư tso têx ar poz jêz poz lok, viv li hâux lưv uô cxix cxuô têx cui tênhv lok por vêv tênhx qơư zos lok six lax, uô tsi tâu”./.

Khắc Kiên-Txâur Vax cxeik nhênhv